Onderzoekers: 'downchromosoom'
kan straks worden uitgeschakeld
66 Als de groep na
de winter terug
naar Siberië vliegt,
blijven de kneusjes
hier achter
66 Ze vreten
weilanden kaal,
stampen de grond
aan en poepen om
de drie minuten
Agent die zakt voor test
mag oud wapen niet dragen
4 BINNENLAND
CANZENTELDAC
De eerste landelijke ganzentelling,
zaterdag, bezegelt het lot van vele
duizenden ganzen.
DORDRECHT - Twee dikke witte
soepganzen die amper opkijken
als de boswachtersboot langs de
rietkraag vaart. Dat is de eerste
oogst na een minuut of twintig
varen door de kreken van de Bies-
bosch. De soepgans of boeren-
gans is het vuilnisbakkenras on-
der de watervogels. Ooit gefokt
om haar eieren, vlees, dons en
waakcapaciteiten. Nu niet be
paald een dier waar een boswach-
tershart sneller van gaat kloppen.
Maar hij turft de twee soepgan
zen wel, Thomas van der Es van
Staatsbosbeheer. Want het doel
vandaag is élke gans in Nederland
te tellen. Daarom zijn enkele dui
zenden vogelaars, vrijwilligers
van natuurverenigingen, jagers en
boeren op deze zaterdagmorgen
in het hele land met verrekijker
en notitieblokje op pad.
Er zijn te veel ganzen in Neder
land. Daar zijn zelfs natuurbe
schermingsorganisaties het over
eens. In het zogenoemde Ganzen-
akkoord kwamen ze daarom eind
vorig jaar met de boeren overeen
het aantal ganzen in de zomer te
rug te brengen. Daar staat tegen
over dat de dieren die in Neder
land overwinteren, met rust wor
den gelaten. Schade die de winter-
gasten op weilanden en akkers
veroorzaken, krijgen boeren van
provincies gecompenseerd.
Dat het aantal ganzen de afgelo
pen jaren is geëxplodeerd, staat
vast. Maar hoeveel er precies in
Nederland blijven, weet niemand.
Schattingen lopen volgens Staats
bosbeheer uiteen van 200.000 tot
500.000 - in de winter gaat het
om een veelvoud. Deze teldag
moet uitsluitsel bieden.
„Ik zie twee grauwe ganzen en 23
Grote Canadese", somt Van der
Es op terwijl hij door zijn tele
scoop op een driepoot vanaf een
dijk over de polder richting Slie-
drecht tuurt. De soorten, aantal
len en locatie noteert hij in zijn
boekje. Met de tijd: 9.31 uur. Van
uit een andere hoek spot hij tien
Nijlganzen. Te herkennen aan een
brede witte vlek op de vleugel en
een donkere bij het oog, doceert
hij. „Tijdens het vliegen maken ze
een brutaal gakkend geluid. Oor
spronkelijk komen ze uit Afrika,
maar door de droogte zijn ze in
de Nijldelta zeldzaam geworden.
Dat is in Nederland wel anders.
Toen ik in Egypte was om vogels
te spotten, heb ik de lokale gids
uitgenodigd om hierheen te ko
men om Nijlganzen te zien."
Nederland is een luilekkerland ge
worden voor ganzen. Mede dank
zij polders als deze, aan de rand
van de Biesbosch, die deels zijn te
ruggegeven aan de natuur. Het
open water is een ideale slaapplek
voor ganzen: ze kunnen er hun ve
ren wassen en voelen zich op het
water beschermd tegen roofdie
ren. De nabijgelegen voedselrijke
weilanden en akkers zijn voor de
dieren een ware McDonald's, met
dank aan de intensieve Nederland
se landbouw. Een deel van de gan
zen die hier overwinteren, bevalt
dat kennelijk zo goed dat ze het
hele jaar in hun Benidorm blij
ven. Waarom 5.000 kilometer vlie
gen naar Siberië als je je eieren
ook prima kunt uitbroeden in een
Nederlands moeras?
Het fokvermogen van ganzen is le
gendarisch, vertelt de boswachter.
Sommige vrouwtjes leggen wel
tien eieren. En erg kieskeurig zijn
de dieren ook niet. „Kijk, in dat
groepje kolganzen: een hybride
exemplaar. Die heeft de kop van
een brandgans en het lijf van een
kolgans. Als de groep na de win
ter terug naar Siberië vliegt, blij
ven de kneusjes hier achter. Die
ren die bijvoorbeeld tegen de
hoogspanningskabels zijn gevlo
gen. Dan belandt een gewonde
brandgans bijvoorbeeld in een
groepje kolganzen en denkt: laat
ik het daar maar mee doen."
De ganzenboom is leuk voor voge
laars, maar boeren zijn minder
blij met hun vegetarische gasten.
De dieren brengen gewassen veel
schade toe, verklaart medeganzen-
teller Anneloes Visser van het
Centrum voor Landbouw en Mi
lieu. „Ze vreten weilanden kaal,
stampen de grond aan en poepen
om de drie minuten. Koeien wei
geren om bevuild gras te eten."
Om diezelfde redenen zijn te veel
ganzen zelfs een bedreiging voor
de natuur. Op schrale zand- en
veengronden verstoort hun mest
het natuurlijke evenwicht. Oor
spronkelijke planten die maar wei
nig voedsel nodig hebben, wor
den overwoekerd door nieuwe
soorten die welig tieren bij al die
ganzenpoep. Omdat de Biesbosch
een groot natuurgebied is met re
latiefweinig zomerganzen, zijn
daar volgens de boswachter geen
problemen.
De uitkomsten van de telling be
palen later dit jaar hoeveel ganzen
er worden gedood. Hoe dat ge
beurt (afschieten, vergassen, eie
ren schudden?), moeten de par
tijen nog uitvechten. Komende ja
ren wordt de ganzentelling her
haald om te kijken hoe effectief
de maatregelen zijn. Deze teldag
bepaalt dus het lot van honderd-
Op basis van het geslaagde experi
ment met gekweekte menselijke
cellen verwachten de onderzoe
kers dat het in de toekomst moge
lijk zal zijn om de gevolgen van
het syndroom van Down aan te
pakken door in te grijpen in de
cellen. Dat blijkt uit hun publica
tie in het vakblad Nature.
Mensen met de aangeboren afwij
king downsyndroom hebben in
hun cellen niet twee, maar drie
kopieën van het chromosoom 21.
Die ontregelen de celhuishou
ding, wat medische problemen
veroorzaakt. Zo lijden downpa
tiënten naast een verstandelijke
beperking vaker aan hartafwijkin
gen en dementie.
De chromosoomafwijking kan al
voor de geboorte worden opge
spoord. Maar er bestaat nog geen
(gen)therapie om die te genezen.
De onderzoekers van de Universi
teit van Massachusetts zijn er nu
voor het eerst in geslaagd een gen
in de cellen te bouwen dat het
extra chromosoom als een soort
spinnenweb omhult met eiwit
ten. Daardoor werkt het derde
21-chromosoom niet meer.
De stichting downsyndroom be
schouwt het experiment als een
doorbraak, zegt bestuurslid Erik
de Graaf. „De dag dat de sympto
men van het downsyndroom posi
tief te beïnvloeden zijn, komt
dichterbij. Maar voor mensen die
het syndroom van Down hebben,
verandert er voorlopig niets. Uit
eindelijk hopen we natuurlijk dat
er ooit een ethisch verantwoorde
manier komt om te zorgen dat
een kind wel geboren wordt,
maar zonder het syndroom van
Down. Die dag is nog heel ver
weg."
Een agent die niet slaagt voor
de schiettoets voor het nieuwe
wapen, mag ook niet meer met
het oude dienstwapen de
straat op. Dat is besloten na
overleg tussen de korpsleiding
en de politievakbonden, meldt
de Nederlandse Politiebond
(NPB). Na een driedaagse cur
sus waarin de procedures van
het nieuwe dienstwapen wor
den aangeleerd zou het onver
standig zijn om politiemensen
met het oude dienstwapen te
laten werken. Dat een agent,
bij het ontnemen van het oude
dienstwapen, niet volledig inzet
baar is, moet volgens de NPB
geen rol spelen. „De veiligheid
moet boven de bedrijfsvoering
staan", zegt de bond.
Met de afspraken is een einde ge
komen aan de discussie rondom
de uitgifte van het nieuwe dienst
wapen. NPB vindt het onverstan
dig om de agent het oude dienst
wapen mee te geven als hij niet is
geslaagd voor de toets van het
nieuwe wapen. „Er kunnen dan
twijfels ontstaan over de be
kwaamheid als een agent bij een
schietincident betrokken raakt."
"Er
Ganzen-Benidorm is veel
REPORTACE
GANZENTELDAG
door Annemieke van Dongen
Thomas van der Es, boswachter
Anneloes Visser, CLM
WOERDEN
door Annemieke van Dongen
MEPPEL - Het is wetenschappers ge
lukt om het extra chromosoom dat
verantwoordelijk is voor het down-
syndroom 'uit te zetten'.
