De komende maanden besluiten de
hoogste rechters van de Filipijnen of
pil en condoom voortaan vrij
verkrijgbaar mogen zijn. De machtige
Rooms- Katholieke Kerk van het
eilandenrijk is daar fel op tegen.
8 SPECTRUM
buitenland
66
ello mister! Want
a good time to
night?" Als de
avond valt in Ma
nilla komen de
jonge dames in
hun strakke jurk
jes naar buiten. Uit alle macht probe
ren ze zeelui, toeristen en andere man
nelijke passanten naar de clubs van de
Filipijnse hoofdstad te lokken. Toch is
juist in het zo op het oog goddeloze
Manilla de Rooms-Katholieke Kerk op
permachtig, zeker als het om seks
gaat.
Wie na een wilde zaterdagnacht
vroeg uit de veren is, kan de promi
nente rol van de kerk met eigen ogen
aanschouwen. Elke zondagochtend
tussen zes en tien uur draaien de ka
tholieke kerken aan de lopende band
missen af. Gelovigen staan tot op
straat naar de priester te luisteren die
in de verte nét zichtbaar is. Geen won
der dat de kerken hier nog wel bom
vol zitten; meer dan 80 procent van
de 100 miljoen Filipino's noemt zich
zelf rooms-katholiek.
Junice Melgar, arts en oprichtster van
de Filipijnse vrouwenrechtenorganisa
tie Likhaan, ziet diezelfde populaire
kerk als haar belangrijkste tegenstan
der. Haar hele werkzame leven al
strijdt ze voor toegang van vrouwen
tot anticonceptiemiddelen. De conser
vatieve katholieke geestelijkheid in
het land komt daartegen in het ge
weer. „Tien jaar lang, van 1998 tot
2008 was het in Manilla officieel ver
boden voorbehoedsmiddelen te verko
pen. In die jaren hadden we een
strenggelovige burgemeester in de
hoofdstad", vertelt Melgar. Ondanks
het verbod gaf zij met Likhaan voor
lichting aan vrouwen over geboortebe
perking en verspreidde ze voorbe
hoedsmiddelen in klinieken door het
hele land.
Die strakke regels in Manilla - een
stad van sjieke torenflats en uitgestrek
te sloppenwijken - zijn inmiddels ge
schrapt. Bij iedere buurtsuper liggen
condooms in de schappen. En politici
zetten vorig jaar nog een forse stap
om vrijere toegang tot voorbehoed
smiddelen mogelijk te maken. On
danks tegenstand van de kerk, namen
zij een baanbrekende wet aan die re
gelt dat de overheid 'alle natuurlijke
en moderne vormen van gezinsplan
ning' moet stimuleren. Voor de vrou
wen van Likhaan komt de nieuwe
wet geen seconde te vroeg. Voor hen
is de behoefte aan geboortebeperking
op de Filipijnen overduidelijk. „Vooral
arme vrouwen weten te weinig van
veilige seks. Voor hen is het ook lastig
aan voorbehoedsmiddelen te komen",
aldus Melgar. Bij een eenvoudige kli
niek in een buitenwijk van Manilla
heeft ze een klein kantoortje van
waaruit ze de organisatie runt. Mid
den op de dag bieden een paar palm
bomen wat schaduw in de tropische
zon.
Slechts een derde van de Filipijnse
Jongeren
krijgen het
idee dat
zwanger
schap een
last is.
Morele
grenzen
vervagen
vrouwen tussen de 15 en 49 jaar ge
bruikt moderne methoden van anti
conceptie, weet Melgar. In Thailand,
dat een vergelijkbaar ontwikkelingsni
veau heeft, gebruikt 80 procent van
de vrouwen voorbehoedsmiddelen.
De gevolgen laten zich raden. Op een
bevolking van 100 miljoen Filipino's
worden jaarlijks 2 miljoen kinderen
geboren. Een groot deel komt ter we
reld in arme gezinnen op het platte
land. In de armste sociale klasse wor
den per vrouw gemiddeld bijna zes
kinderen geboren, in de rijkste groep
zijn dat er maar twee.
VN-vertegenwoordigers waarschuw
den eerder dat het juist voor de vele
arme gezinnen door die grote aantal
len kinderen extra moeilijk is aan ar
moede te ontsnappen. Ouders hebben
al weinig geld om hun kinderen goed
onderwijs en goede voeding te geven.
Daardoor blijven ook volgende genera
ties in armoede steken.
De Filipijnse vrouwenbeweging ziet
de nieuwe wet als een grote overwin
ning, maar ze weet ook dat haar strijd
nog niet gestreden is. Kerkelijk geïn
spireerde groepen stapten naar het
hooggerechtshof. Hun eis aan de rech
ter: schrap de nieuwe reproductieve
gezondheidswet. „We willen niet dat
de regering belastinggeld gebruikt om
voorbehoedsmiddelen te versprei
den", zegt pater Meivin Castro. Behal
ve zijn werk als priester is hij secreta
ris van de commissie voor 'familie en
leven' van de Filipijnse Bisschoppen
conferentie. Namens de rooms-katho-
lieke geestelijken voert deze commis
sie de strijd tegen de nieuwe wet aan.
De kerkleiders hebben zich intussen
stevig in het debat gemengd. In
tv-programma's legden ze uit wat in
hun ogen mis is met de wet. Ook
zochten de geestelijken rechtstreeks
contact met de politiek. „Een voor een
hebben we met alle congresleden ge
sproken om ze te laten weten hoe we
over deze wet denken", zegt Castro.
De bisschoppen dreigden op een gege
ven moment zelfs president Aquino,
groot voorstander van de wet, uit de
kerk te zetten.
Wat is het bezwaar van de kerk pre
cies tegen de verspreiding van voorbe
hoedsmiddelen? Pater Castro: „Onder
jongeren zal het idee groeien dat
zwangerschap maar een last is. Morele
grenzen zullen vervagen. Uiteindelijk
zal de wet daarom leiden tot de legali
sering van abortus." Het woord abor
tus hangt als een grauwsluier over het
debat. Het Filipijnse strafrecht is im
mers duidelijk: het afbreken van
zwangerschappen is altijd verboden.
Mede daarom is ook onder de nieuwe
wet de morning-afterpil niet toege
staan. De logica is simpel: zelfs een
embryo van een paar cellen is mense
lijk leven en de morning-afterpil kan
dat beëindigen. Deze vorm van anti
conceptie is voor de Filipijnen daarom
nog een brug te ver.
Anders dan in veel andere landen met
strenge anti-abortuswetgevings zwan
gerschapsafbreking op de Filipijnen al
tijd illegaal. Ook als het leven van de
Filipijnse
vrouw
wil de pil
Tijdens de mis proberen katholieke geestelijken de gelovigen ervan te overtuigen dat
de wet die geboortebeperking regelt, strijdig is met het geloof, foto AFP
door Wouter van Cleef
H
Pater Meivin Castro
