'Vertrekpremie
vreemdeling leidt
tot koehandel'
VERDIEPING 11
Dit is het tweede verhaal in een twee
luik over het Nederlandse uitzetbe
leid. De eerste aflevering stond zater
dag 29 juni in de krant en is terug te
lezen via de iPad-app van uw krant.
landse overheid. In hun sub
sidieverordening staat pre
cies welke bedragen (in
cash of natura) een vertrek
ker maximaal mee mag krij
gen. Daar moeten de organi
saties zich aan houden.
Maar een vreemdeling kan
ook via DT&V, het Rijk
dus, geld mee krijgen. Die
dienst kan zelf besluiten tot
een extra bijdrage en kan
daarover vrij onderhande
len met de vreemdeling. De
onafhankelijke terugkeeror-
ganisaties balen van de
extra 'vertrekpremie', die al
vaker onder vuur lag, en de
onderhandelingen daar
over. „Het werkt koopmans
gedrag in de hand. Ik zie
het als koehandel met een
kwetsbare groep vreemde
lingen", stelt Lenie van
Goor van Maatwerk bij Te
rugkeer. Projectleider Ed Pe
ters van Wereldtools op
Maat noemt het wrang dat
zijn organisatie 'op elk dub
beltje wordt afgerekend, ter
wijl DT&V veel meer speel
ruimte heeft'. De organisa
ties merken dat vreemdelin
gen denken dat er ook bij
hen te onderhandelen valt.
Volgens DT&V is het haar
taak zelfstandig vertrek te
stimuleren. Een extra finan
ciële bijdrage kan daarbij
helpen. De dienst zegt in
2012 695 vreemdelingen
een bijdrage van (gemid
deld 360 euro) te hebben ge
geven voor hun vertrek.
Het hoogst uitgekeerde be
drag was 7.000 euro. Het
geld gaat naar. uiteenlopen
de zaken. „Om ervoor te zor
gen dat het instrument van
een musicus vervoerd kon
worden naar zijn thuisland.
Voor een ander hebben we
een mooi kostuum vergoed,
omdat hem dat meer status
zou opleveren."
ding bieden. De andere organisatie maakt
er juist extra werk van de vluchteling goed
voorbereid op pad te sturen. Zo regelt
Bridge to Better nog in Nederland stages
voor vertrekkers die eenmaal terug een ei
gen nering willen starten en stuurt Wereld
tools met diezelfde gedachte een gereed
schapskist van een kubieke meter mee.
Er is keuze te over, maar ook reden tot
zorg. De Commissie Integraal Toezicht Te
rugkeer (CITT), die de uitzetting van
vreemdelingen toetst, signaleert in haar re
cent verschenen jaarverslag dat de diversi
teit en overlap aan terugkeermogelijkhe-
den voor onduidelijkheid kunnen zorgen
bij de vreemdeling. „Er is een industrie
rond de vreemdeling aan het ontstaan",
licht CITT-woordvoerder Ed van Lingen
het jaarverslag toe. Dat heeft mogelijk ook
ongewenste gevolgen. „Organisaties wor
den afgerekend op resultaten. We moeten
niet willen dat straks vreemdelingen om
de verkeerde redenen gepaaid worden voor
terugkeerprogramma's", zegt hij, doelend
op de subsidie-afhankelijkheid van de te-
rugkeerorganisaties. Anderen vrezen voor
'een bazaar'. Hoe gretig de overheid ook op
vertrek inzet, dat betekent echt niet dat.
'wij met een vangnetje over straat gaan om
onze cijfers te halen', bezweert directeur
Lenie van Goor van Maatwerk bij Terug
keer (dat jaarlijks zo'n 250 vrijwillige ver
trekkers ondersteunt). „Het is fijn dat de
overheid ons financiert, maar het draait
om de cliënt. Het gaat om zijn duurzame
terugkeer, niet om het afvinken van num
mertjes op Schiphol."
IOM-projectmanagers Pieter Maas en Lau
ra Carpier noemen het logisch 'dat we op
resultaten worden afgerekend'. „Het heeft
natuurlijk geen zin een hele terugkeerorga-
nisatie op te tuigen als er geen mensen te
rugkeren. Maar we zijn niet in dienst van
de overheid. De beslissing over terugkeer is
aan de cliënt."
De vraag is of dat laatste wel zo is. Weten
schapper Leerkes vindt de lijn tussen ge
dwongen en vrijwillige terugkeer bijna een
virtuele. „Hoe je het ook wendt of keert, in
beide gevallen is sprake van verplichte te
rugkeer. Het alternatief voor vrijwillige te
rugkeer is een verblijf in de illegaliteit of
een gedwongen uitzetting. Echt vrijwillig
is het pas als je hier legaal mag blijven en
tóch kiest om terug te gaan."
Martin Wyss, directeur van IOM in Neder
land, is het ermee eens dat er een dunne
lijn loopt tussen vrijwillige en gedwongen
terugkeer. „Maar als sommige landen geen
gedwongen terugkeerders willen opne
men, kan de consequentie niet zijn dat Ne
derland dan verantwoordelijk is voor hun
levensonderhoud."
„Als migranten er niet in slagen een nieuw
leven op te bouwen in het land waar ze
naartoe zijn gegaan, kunnen ze zelf beslis
sen om verder te reizen of terug naar huis
te gaan. Dat is normaal, het overkomt veel
mensen die in een ander land op zoek gaan
naar werk."
Het bedrag dat
een vertrekken
de vreemdeling
mee kan krijgen,
staat vast; behalve als de
Dienst Terugkeer Vertrek
(DT&V) zich ermee be
moeit. Dan is opeens veel
méér mogelijk en kan er
wel onderhandeld worden.
Die kritiek uiten non-gou
vernementele organisaties
die zich bezighouden met
vrijwillige terugkeerprojec
ten voor vreemdelingen.
De organisaties worden ge
subsidieerd door de Neder-
IOM ondersteunt een apotheek voor dier-
neesmiddelen in Kenia. Terugkeerder Mu-
werkt er als laborant, foto IOM
Een teruggekeerd Chanees echtpaar dat met
behulp van de IOM in Ghana een klein be
drijf is begonnen, foto IOM
VRIJDAG 5 JULI 2013
Een teruggekeerde asielzoeker aan het werk
in Burundi. Hij wordt daar ondersteund door
Maatwerk bij Terugkeer en haar lokale part
nerorganisatie. foto Maatwerk bij Terugkeer
