'Nederland bouwt te
weinig basisscholen'
66 In prognoses heeft
het niet ofte laat
bouwen net zo
veel effect als wel
bouwen
VERDIEPING 9
WOENSDAG 26 JUNI 2013
toekomst te mooi
vier jaar, die op termijn naar groep van de
basisschool gaan, zijn bekend. Wie verdere
prognoses stelt, heeft het over kinderen die
er nog niet zijn. „Je weet hoe veel mensen
er in een gemeente wonen, je kent het aan
tal geboorten en de gegevens van de wo
ningvoorraden zijn bekend. Wat een ge
meente gaat bouwen, is een politieke beslis
sing." Daarna is het aan het prognosebe-
drijf om er een zo reëel mogelijke voorspel
ling aan te hangen.
Zo ligt er bij Helmond de nieuwbouwwijk
Brandevoort. Van der Klauw: „De wijkraad
roept dat de wijk nooit afkomt, maar de ge
meente stelt dat er slechts sprake is van uit
stel. Vertraging vindt overal plaats. In prog
noses heeft het niet of te laat bouwen van
een wijk net zo veel effect als het wel bou
wen."
Zo kan een gemeente in een nieuwe wijk
vast een school bouwen. Als de wijk vervol
gens niet wordt voltooid, kan het aantal
leerlingen voor die school alleen maar te
genvallen.
Prognoses stellen, is volgens Van der
Klauw niets anders dan ontwikkelingen
uit het verleden proberen door te trekken
naar de toekomst. Van 1990 tot 2000 was
het aantal geboorten redelijk stabiel. Na
dien neemt dat sterk af. Een daling kan dui
den op een trend, het begin van een trend
of een incidentele dip. „Iedere gemeente
bepaalt zijn eigen aannames. Als het aantal
basisschoolkinderen in een gemeente zakt
van duizend naar achthonderd, betekent
dat eigenlijk een school van tweehonderd
minder. Daar moeten gemeenten en school
besturen van tevoren op inspelen", zegt
Van der Klauw. In sommige gemeenten ko
men er vijfhonderd woningen bij, waar de
gemeente er op 1.500 had gerekend. „Je
moet je dan afvragen of die duizend er nog
wel zullen komen. En zo niet, wat dat dan
voor gevolgen heeft voor onder meer de
scholen."
Scholen die met krimp hebben te maken,
moeten zich eveneens achter de oren krab
ben. Van der Klauw: „Als veertig leerlingen
uit groep 8 de school verlaten en er aan de
onderkant in groep 1 er twintig bij komen,
zijn die twintig voor de komende acht jaar
bepalend voor elk leerjaar." In een krim
pende markt betekent een groeiende
school in een gemeente bovendien extra
problemen voor andere scholen. Van der
Klauw: „Het aantal beschikbare kinderen
in de gemeente neemt namelijk af. Als een
school desondanks toch groeit, betekent
dat extra pijn voor de twee of drie andere."
Bram van der Klauw (Pronexus)
Er worden te weinig basisscholen
gebouwd. De huidige scholen
zijn vaak oud en niet geschikt
om nieuwe vormen van onder
wijs aan te bieden. De PO-raad
in Utrecht, de brancheorganisatie van het
basisonderwijs, ergert zich er groen en
geel aan.
Nederland telt 7500 basisscholen die zijn
ondergebracht in circa 10.000 gebouwen.
De gemiddelde leeftijd is 35 jaar. Omdat er
jaarlijks maar honderd nieuwe gebouwen
bijkomen, loopt de gemiddelde leeftijd al
jarenlang flink op.
Voor een aantal scholen is het passen en
meten om nieuwe vormen van onderwijs
te introduceren. „Op een aantal scholen zit
ten kinderen met computers op de gang of
mogen ze er bij toerbeurt mee aan de slag.
Dat voorbeeld is voor veel scholen herken
baar", zegt woordvoerder Harm van Ger-
ven.
Het bouwen van scholen is een gemeente-
taak. Gemeenten krijgen uit het Gemeente
fonds geld voor onderwijs, maar zijn niet
verplicht dat daaraan te besteden. Dat is de
PO-raad al jaren een doorn in het oog.
„Het gaat om 300 miljoen euro dat gemeen
ten niet aan onderwijs uitgeven", weet Van
Gerven. Wel komt daarin verandering; het
kabinet wil volgend jaar 256 miljoen van
het Gemeentefonds merken voor onder
wijsdoelen. Onduidelijk is nog waar dat
geld precies naartoe gaat.
Verder speelt een rol dat gemeenten de
bouw van een school betalen, maar niet de
exploitatie. Het kan een gemeente goed uit
komen te bezuinigen op een onderwijspro
ject. Het schoolbestuur zit vervolgens met
de gevolgen van de beslissingen van de ge
meente. „Iets minder isoleren scheelt een
gemeente in de bouwkosten, maar eert
schoolbestuur niet in de energierekening."
Het idee meer scholen te bouwen, lijkt te
genstrijdig met de krimp van de bevolking.
Als er minder leerlingen zijn, lijkt het lo
gisch dat er minder scholen nodig zijn.
„Maar dat wil nog niet zeggen dat die leer
lingen in goede schoolgebouwen zitten.
Een aspect van krimp is wel dat scholen fu
seren. Als dat gebeurt, kiezen ze vaak voor
nieuwbouw", aldus Van Gerven.
