KRIMP ONDERWIJS
De Tweede Kamer de
batteert morgen over
krimp in het onder
wijs. De prognoses
toonden de terug
gang nauwelijks aan.
8 VERDIEPING
Je maakt je beste
inschattingen. En
meestal komt wat
je voorspelt, heel
goed uit
Scholen zien
door Patrick Wiercx
illustratie Mark Reijntjens
~W" ohan de Leeuw vond het maar een
vreemde verrassing. Hij is door Zee
land aangesteld om de onderwijsont-
I wikkelingen in de provincie in de ga-
ten te houden. De bevolking en dus de
scholen krimpen. De Leeuw verklaart
wat hem zo trof in die ontwikkeling: „Als
je de toekomstplannen van alle Zeeuwse
scholen bij elkaar optelt en kijkt naar het
aantal leerlingen dat ze verwachten, be
draagt het totale aantal 150 procent. Dat
kan natuurlijk helemaal niet."
De Leeuws ervaring illustreert het goed:
schoolbesturen rekenen zich soms rijk met
prognoses. En dat doen ook gemeenten en
provincies regelmatig.
Marc van Acht van de gemeente Amers
foort is voorzitter van de werkgroep prog
noses. Die bestaat uit twintig specialisten
van bijna alle steden met meer dan
100.000 inwoners. „Je stelt prognoses met
de kennis van nu. Je maakt je beste inschat
tingen. En meestal komt wat je voorspelt,
heel goed uit", aldus Van Acht.
Maar dat de cijfers niet altijd kloppen, kan
Van Acht ook wel verklaren. Bij de progno
ses zijn nieuwbouwplannen natuurlijk be
langrijk. Een nieuwe woonwijk betekent
immers nieuwe en vooral jonge inwoners.
Maar goede prognoses maken, was de afge
lopen jaren lastig: door de crisis raakten
(oude en nieuwe) huizen niet verkocht. En
dan blijkt: veel gemeenten zijn met hun
voorspellingen te positief geweest, net zo
als de Zeeuwse schoolbesturen dat waren.
Volgens Van Acht maken gemeenten veelal
realistische inschattingen voor nieuw
bouw. „Zo veel woningen, dat staat voor zo
veel effecten. Je maakt een leeftijdsprofiel
van wijken. In september 2008 is de hui
zenmarkt ingestort. Daardoor zijn de prog
noses in 2009 naar beneden bijgesteld."
Intussen wordt er nog maar mondjesmaat
gebouwd. Vrijwel alle gemeenten zien een
grote dip in woningbouwplannen. Bij ge
meenten die met een krimpende bevol
king te maken hebben, komt de klap nog
harder aan. De prognosemakers gaan ervan
uit dat de effecten van de crisis op zijn
minst nog tot 2020 doorwerken.
Marcel Janssen stelt al meer dan dertig jaar
prognoses op voor de gemeente Amster
dam. Het model dat hij ontwierp, is gelei
delijk door veel grote gemeenten overgeno
men. In prognosemodellen zitten veel ver
onderstellingen. Als Janssen de bouwplan-
Prognosemaker Marc van Acht
nen van Amsterdam voor volgend jaar bij
elkaar optelt, komt hij op tien- tot elfdui
zend woningen. Een optelsom van wat
ambtenaren op hun bureau hebben liggen.
In werkelijkheid gaat het om maar vierdui
zend woningen. „We weten dat er altijd
projecten zijn die vertraging oplopen. Als
een individuele ambtenaar zegt: mijn plan
gaat zeker door, dan heeft hij misschien ge
lijk. Maar allemaal samen hebben ze onge
lijk." Met andere woorden: over bouwpro
jecten kunnen binnen een gemeente soms
verschillende cijfers bestaan.
Aan de andere kant blijkt het moeilijk het
aantal geboorten in te schatten. Toen Jans
sen in Amsterdam begon, zaten allochto
nen gemiddeld op drie kinderen per gezin
en autochtonen op één. Hij ging ervan uit
dat het 'allochtone' cijfer langzaam rich
ting het autochtone zou gaan. En inder
daad liep dat terug van drie naar twee.
Maar autochtone gezinnen gingen in Am
sterdam van één naar anderhalf. Dat was
onverwacht. „Frustrerend, want dat had ik
niet voorspeld", grinnikt Janssen.
Wat er waarschijnlijk aan inwoners bij
komt of vertrekt, is voor gemeenten van be
lang, maar ook voor scholen. Bram van der
Klauw werkt bij Pronexus in Eindhoven,
een bedrijf dat prognoses maakt voor ge
meenten, met name op onderwijsgebied.
„We werken voor gemeenten, maar wer
ken ook nauw met ze samen", zegt hij.
Een gemeente overlegt zijn plannen, Pro
nexus maakt daar prognoses voor. Leerlin
genprognoses worden gemaakt voor tien
tot vijftien jaar. De kinderen van nul tot
