Pels
BOEKEN 17
Momentopnames
Verloren liefde
Jij is er weer. Met een nieuwe roman. En in persoon. A.F.Th, van
ier Heijden, die onlangs de P.C. Hooft-prijs kreeg uitgereikt, was
ia de dood van zijn zoon Tonio jarenlang onbereikbaar.
Enige vorm van
kluizenaarschap
zit er wel in
voor de rest
van mijn leven
IMERDAG 22 JUNI 2013
LJ
BOEKRECENSIES
Naomi Rebekka Boekwijt is nog
maar-23 jaar, maar zij toont in
haar debuut, de verhalenbundel
'Pels', over een geheel eigen,
krachtige stem te beschik
ken. Haar zinnen zijn kaal,
bijna uitgebeend, haar per
sonages mensen zonder
veel woorden, vervuld van
een bozige stuursheid. Ze
nemen het leven zoals het
komt. Naomi Boekwijt
won in 2011 de verhalen-
wedstrijd Write Now. Met
deze bundel bewijst zij dat die
prijs geen toevalstreffer was.
Haar proza is afgewogen, haar zin
nen vertellen vaak in slechts en
kele woorden een compleet ver
haal: 'Dat hele lichaam had iets
huiselijks... Ik hoefde geen huis'.
In zeven verhalen schetst zij even
zoveel momentopnames uit een
mensenleven. Twee jongeren die
na een jaar terugkeren
naar hun streng gelovige
moeder en slaafs volgza
me vader, alleen maar om
hen ditmaal recht in hun
gezicht te zeggen dat zij
vertrekken. Een jongen
die twee onbekenden naar
de begrafenis van hun va
der brengt. Studenten die
getuige zijn van het einde van
een universitair instituut. Vaak
spelen de verhalen zich af op het
platteland en heerst een stug
Naomi
'Geen erosie
van verdriet'
zwijgen. Met slechts terloops een
voorzichtige aanzet, heel nu en
dan enige tederheid. Boekwijt
heeft het niet zo erg op mensen.
Maar schrijven kan ze.
Naomi Rebekka Boekwijt - Pels.
Arbeiderspers, 17,95 euro.
Humor en spanning, een mooie
combinatie die kenmerkend is
voor de thrillers van Harlan Co-
ben. Zijn personages zijn veelal
kleurrijke individuen die door
hun acties onbedoeld in gevaarlij
ke situaties verzeild raken. Hun
snedige en rake opmerkingen ont
lokken vaak een glim- of zelfs
oor Marjon Kok
et valt hem mee. „Alles
zins." De vraag was of Adri
van der Heijden (Geldrop,
1951) eraan kan wennen
weer onder de mensen te
zijn: Sinds zijn enige kind
Tonio om het leven kwam
ij een ongeluk, vertoonde de schrijver
ich nergens meer.
>rie jaar leefde hij in afzondering. Hij had
r - zal hij later zeggen - makkelijk nog een
tar aan kunnen toevoegen.
)p of rond 10 december vorig jaar hoorde
L.F.Th. van der Heijden per telefoon dat
em de P.C. Hooft-prijs voor zijn hele
euvre werd toegekend. „Natuurlijk kwam
ïeteen de vraag of ik erbij kon zijn."
let overviel hem, zegt hij. Er waren hem
dat jaar al zoveel prijzen toegevallen
oor Tonio, zijn requiemroman. Het jaar er-
oor de Constantijn Huygens-prijs, ook al
en oeuvreprijs. De uitreiking zou een half-
ar later zijn. „Ik wist niet of ik eraan toe
au zijn, tegen die tijd. Hoe weet je zo-
>ts?"
oen bijna tegelijk de uitnodiging kwam
oor het programma College Tour van Twan
luys, besloot hij op beide uitnodigingen
1 te gaan. „je kunt niet de rest van je leven
s kluizenaar doorbrengen."
Vaarom niet, eigenlijk?
Het klinkt vreemd, maar het is net alsof ik
Itijd heb geoefend voor een beperkte mate
an kluizenaarschap. Voor als het nodig
^as. En ja, Tonio ging dood en het was no-
ig. Alleen al vanwege mijn angst om de
$raat op te gaan. Niet dat ik letterlijk leed
n pleinvrees, maar ik wilde gewoon niet
Inder de mensen zijn."
rat zou daar erg aan zijn geweest?
ensen vragen hoe het met je is. Dan kun
een poging doen om het onzegbare te
erwoorden, of je doet het af met een cli-
hé. Beide zijn onaangenaam. Het was niet
eredeneerd, maar ik voelde dat ik geen be-
oefte had aan direct menselijk contact."
Mirjam (zijn vrouw Mirjam Rotenstreich,
d.) en ik hadden een soort eredienst voor
d' onio, door hem tussen ons in op te rich-
-n in de vorm van herinneringen. Daar
hadden we genoeg aan. Elk contact wees
mij erop dat het belangrijkste in mijn le
ven was weggevallen. Waarom kiezen voor
de tweede garnituur?"
Herhaaldelijk heeft hij zichzelf vervloekt,
gedurende het halve jaar van de toeken
ning tot de uitreiking van de P.C.
Hooft-prijs. „Ik was ervan overtuigd dat ik
er nog een jaar afzondering aan vast fnoest
knopen. Tegelijkertijd ontdekte ik dat er
niet zoiets bestaat als erosie van verdriet.
Het slijt niet. Dan kun je net zo goed beslis
sen om toch eens naar buiten te gaan."
Eenmaal voor publiek, bij de televisieopna
men van College Tour, voelde het ver
trouwd, zegt hij. „Na afloop wist ik: dan
kan ik die uitreiking in Den Haag ook wel
aan."
U bent terug in een wereld waarin dingen on
benullig kunnen aandoen?
„Onlangs was ik op een zomerborrel van
de uitgeverij. Dan sta je weer middenin de
small talk. Daar doe ik op mijn manier aan
mee. Het is niet dat ik ineens veel hogere
intellectuele eisen aan gezelschap ben gaan
stellen.De dood van Tonio heeft een scha
duw geworpen over het werk dat ik tijdens
zijn leven gemaakt heb. Dan valt het kost
baarste dat je hebt weg en ga je heel anders
naar je werk kijken."
Hij heeft er een woord voor bedacht. „Ver-
schaming. In de schaduw van zijn dood
krimpt de kwaliteit van mijn werk. Het
kan minder genade vinden, in mijn ogen."
In alle bitterheid heeft hij zichzelf afge
vraagd: 'Kan ik' - hij spreekt aarzelend -
A.F.Th, van der Heijden
A.F.Th, van der Heijden begeeft zich weer onder de mensen, foto ANP Kippa Bas Czerwinski
'met terugwerkende kracht mijn voordeel
doen met zijn dood?' Tonio, zegt hij, spelde
zijn werk misschien niet helemaal, maar
had wel oprechte belangstelling. „Dan
moet ik hem nu laten zien dat ik het beste
van het beste kan leveren."
Het zag er naar uit, zegt hij, dat hij Kwaad
schiks, de nieuwe omvangrijke roman bin
nen De tandeloze tijd-cyclus, niet voor 30
mei zo kon afronden dat deze kon voldoen
aan 'de nieuwe kwaliteit'.
„Maar ik wilde op die datum met een
nieuw boek komen. Een boek dat verwijst
naar de toekomst, naar de weg die ik nog te
gaan heb. Een oeuvreprijs beloont in retro
spectief wat je gedaan hebt. Voor mij kan
zo'n prijs nooit iets anders zijn dan een tus
senstand."
In twee maanden schreef hij De helleveeg.
Een verhaal over de zus van zijn moeder,
tante Tiny, bijgenaamd Tientje Poets. Al in
de eerste zin trekt ze haar helgele stofdoek
uit haar jaszak om er links en rechts een
terloopse veeg mee te geven over de arm
leuningen van het meubilair. De helleveeg
is één van die kleine werkjes die hij graag
in De tandeloze tijd wilde zien. „Een kleine
roman die lucht kan geven tussen twee gro
te werken die elkaar spiegelen." Het had
net zo goed een ander boek kunnen wor
den. Hij heeft een kast aan spooktitels.
Klaar om ooit te realiseren. Dat hij uitgere
kend het verhaal van Tientje Poets heeft
uitgewerkt, herbergt een grotere symbo
liek realiseerde hij zich pas achteraf. „De ro
man Tonio gaat over de vrucht van een hu
welijk en over het afgesneden zijn van het
krijgen van verdere kinderen. Een man kan
een tweede leg beginnen. Maar als je, zoals
ik, bij de vrouw wilt blijven die in of over
de overgang heen is, kan dat niet meer."
De helleveeg gaat over onvruchtbaarheid.
„Onvruchtbaarheid van meet af aan." Hij
heeft er niet zo bij stilgestaan. „Een ontdek
king achteraf. Misschien heeft er zich in
mijn onderbewuste iets afgespeeld." Nu
gaat hij het boek afmaken dat hij eigenlijk
had willen uitbrengen in plaats van De hel
leveeg." Hij duikt weer onder. „Enig kluize
naarschap zit er wel in voor de rest van
mijn leven. Er zijn dingen afgesneden. Ik
zal mijzelf altijd een zekere vorm van huis
arrest blijven opleggen."
A.F.Th, van der Heijden - De helleveeg. De Bezige
Bij, 18,50 euro, gebonden 22,50 euro.
een schaterlach. Vooral de boe
ken rond sportmakelaar Myron
spannen qua humor de kroon. In
'Zes jaar' gooit Coben het over
een andere boeg en kiest voor de
liefde, of eigenlijk een verloren
gewaande liefde. Dit ro
mantische thema voert de
boventoon en verplaatst
jammer genoeg de gebrui
kelijke laag humor naar de
achtergrond.
Professor Jake Fisher zag
de liefde van zijn leven, Na
talie, voorgoed verdwijnen
toen ze zes jaar geleden
halsoverkop trouwde met een an
der. Op haar bruiloft liet Natalie
hem plechtig beloven haar verder
met rust te laten. Zes jaar na dato
leest hij het overlijdensbericht
van haar man en zijn belofte ver
dampt ter plekke. Natalie blijkt
onvindbaar, alsof het verleden
een leugen is en ze nooit heeft be
staan. Toch moet ze ergens rond
lopen, want ook crimine
len zijn erop gebrand haar
te spreken. Door zijn zoek
tocht kruist Fisher het pad
van de boeven. Een gecom
pliceerde zaak, waarin nie
mand is zoals hij of zij
zich voordoet. Het zijn
juist deze ontmaskeringen
die zorgen voor verrassen
de zijsprongetjes.
Harlan Coben - Zes jaar. Vert. Sabine
Mutsaers. De Boekerij, 19,95 euro.
