te
doen met
het tweede
scherm?
Tv-series worden
steeds complexer.
Maar de grens is
wel ongeveer bereikt.
We hebben weer
behoefte aan
langzame tv.
10 VERDIEPING
TELEVISIEKIJKEN
Snakken naar istige tv
door Saskia Wassenaar
illustratie Jos Diender
Iack Bauer is ontslagen door Erin
Driscoll, de vervanger van Tony Al
meida. De meeste van zijn collega's
bij de Counter Terrorisme Unit
eveneens. Behalve Chloe O'Brian.
Bauer werkt nu voor minister van
Defensie James Heller en gaat uit
met diens dochter, Audrey Raines.
De start van zomaar een aflevering
van 24, de tv-serie met Kiefer Sutherland
in de hoofdrol. Kunt u het allemaal volgen?
Goede kans van wel. „We zijn met z'n
allen slimmer geworden", verklaart Joke
Hermes, tv-wetenschapper bij hogeschool
Inholland en de Universiteit van Amster
dam. „Dat zie je terug in de ontwikkelings
lijn van de vroegste tv tot tv nu, waarbij
steeds complexere verhaallijnen worden
geïntroduceerd." Neem de politieserie
Starsky and Hutch uit de jaren zeventig of
The DukesofHazzard. „Eén verhaallijn met
hooguit een oud verhaallijntje erbij", zegt
Hermes.
Daarmee houd je de tv-kijker van nu niet
meer bij de les, weten ook de tv-makers
die donderdag tijdens het Mediapark Jaar
congres praten over ontwikkelingen bin
nen hun vakgebied. De kijker is heel goed
geworden in het verwerken van veel infor
matie. Juist dankzij de opkomst van tv en
spelcomputer, gaat Steven Johnson in zijn
boek Everything bad is good for you nog een
stap verder.
Hermes wijst de primetime soap als breek
punt aan. Dallas (van 1979 tot 1993 en nu in
een nieuwe versie op tv) was de eerste van
de primetime soaps, die anders dan Peyton
Place of Coronation Street maar één keer in
de week worden uitgezonden, op het tijd
stip dat de meeste kijkers inschakelen.
„Die soaps koppelen verhaallijnen aan ge
zichtspunten van de personages en daar
zijn er heel veel van", legt Hermes uit.
In de politieserie Hill Street Blues in de ja
ren tachtig worden voor het eerst verhaallij
nen gekoppeld aan de persoonlijke levens
van hoofdpersonen. „Ook dat is complexi
teit", zegt Hermes. „Het levensverhaal van
hoofdinspecteur Frank Furillo en alle privé-
verwikkelingen erin worden als even be
langrijk geserveerd als het misdaadverhaal.
Dat heet soapifïcering."
Het is de makkelijkste manier om het aan
tal verhaallijnen te verdubbelen, maar
trendgevoelig. Hill Street Blues was niet
voor niets populair in een tijd dat privé en
publiek in elkaar gaan overlopen.
Politieseries als Law and Order, alle CSfs en
Criminal Minds - die sinds eind jaren negen
tig op tv te zien zijn - maken korte metten
met de soapifïcering. Het team is belang
rijk, de individuele leden minder. „De
CSfs waren een enorme verrassing voor
tv-wetenschappers", vertelt Hermes. „Hoe
kan het nou dat er niets persoonlijks meer
in zit?" Het onderstreept de trendgevoelig
heid.
Ingewikkelde verhaallijnen en plots zijn
daarentegen blijvend, denkt niet alleen
Hermes, maar ook Will Koopman, creatief
directeur Talpa Fictie en regisseur van on
der meer de succes-series Divorce, Gooische
Vrouwen, Baantjer en Vrouwenvleugel. „Een
beetje detective heeft tegenwoordig twee a
drie verhaallijnen en dat is goed te doen,
vind ik." Zeifis ze gek op series als Home
land, The Killing en Borgen. „Die zitten goed
in elkaar. Je moet als kijker meedenken en
wordt vaak op het verkeerde been gezet."
Maar ook de tv-kijker van nu kan niet alles
hebben. Het maximum aantal verhaallij
nen is met de soms wel tien of twaalf in 24
wel bereikt, denkt Hermes. „Daarin zie je
een kluwen van verhaallijnen en wordt
ook nog heel aardig met split screen ge
werkt. Dat is nog aantrekkelijke tv, net
voordat het verhaal fragmenteert en niet
meer te volgen is."
Koopman signaleert als
reactie hierop een nieuwe
trend, die ze slow tv doopt:
„We hebben behoefte aan
geborgenheid. Misschien
juist als reactie op ons jach
tige leven. Even zonder ta
blet en smartphone. Kijken
naar rustige, mooi gemaak
te series als Homeland. Zelf
heb ik ook net een serie ge
maakt die langzaam is, hu
moristisch en absurdis
tisch, die komt in oktober
uit."
Vooral de Amerikaanse
tv-zender HBO scoort in
het rustige genre, met se
ries als Game of Thrones en
Boardwalk Empire, hier uitgezonden door
respectievelijk RTL4 en BNN. „Series die
haast cinematografisch zijn", zegt Hermes.
„Zo mooi als vroeger film was."
Tv-makers zijn zich heel goed be
wust dat de kijker van nu met
een tablet op schoot of smart
phone in de hand op de bank zit
De term second screen is ervoor be
dacht. Maar wat ze ermee aan moeten?
Het tweede scherm is vooralsnog niet veel
meer dan een moderne variant op de Libel-
Ie of het puzzelboekje waar de tv-kijker
naar greep als het even niet kon boeien,
stelt tv-wetenschapper Joke Hermes. Zo is
een tablet of smartphone vooral heel aardig
om mee te puzzelen bij Wie is de Mol of mee
te coachen en te stemmen bij The Voice of
Holland.
„Voor mij als maker is vooral Twitter heel
belangrijk", vertelt Will Koopman, regis
seur en creatief directeur Talpa Fictie. „Als
ergens niet over getwitterd wordt, is het
niet goed. Bij Divorce was er elke seconde
een tweet. Dat is fijn. Dat is di
recte input die je vroeger niet
had." De RTL-serie Divorce - ge
regisseerd door onder anderen
Koopman - ging vergezeld van
een sleutelspel. Kijkers die een
sleutel in beeld zagen, konden
via een app prijzen winnen.
„Ik vond het erg leuk en goed
dat het een keer geprobeerd is,
maar misschien leidt het te
veel af', zegt Koopman.
Natuurlijk probeert het be
drijfsleven geld te maken met
het tweede scherm, zegt Her
mes. „De prikkel om te komen
met dingen die leuk, aantrekke
lijk en nuttig zijn, zal doorzet
ten. Vooral op het vlak van
'nuttig' is een forse slag te ma
ken. Als je wilt kijken wat volgende week
op tv is, is dat een gedoe. En ik zou best een
lijstje willen hebben met aanraders en re
censies op basis van wat ik leuk vind."
