Basisscholen met
minder dan honderd
leerlingen hoeven niet
per definitie dicht, liet
staatssecretaris Sander
Dekker onlangs weten
in Wolphaartsdijk.
Maar hun toekomst is
daarmee zeker niet
veiliggesteld. Elf
vragen en antwoorden.
28 ZEELAND
ONDERWIJS
Betekenen de plannen van
Dekker dat de kleine scholen
gered zijn?
Die kleinescholentoeslag, wat is
dat?
Hoeveel duurder is het
onderwijs op kleine scholen?
Zijn de maatregelen alleen een
kwestie van geld?
Hoeveel Zeeuwse scholen
lopen gevaar?
En welke scholen moeten dit jaar
al dicht?
Is het eigenlijk erg als de kleine
scholen verdwijnen?
Hoe komt het dat scholen steeds
kleiner worden?
Is deze trend te stoppen?
Zijn er verschillen per regio?
Hoe wil de staatssecretaris
die problemen dan wél
oplossen?
Is het laatste woord hierover
gezegd?
Toekomst van
kleine scholen
blijft ongewis
door Cornelleke Blok
Nee, zeker niet. De staatssecretaris volgt
het advies van de Onderwijsraad om basis
scholen met minder dan honderd leerlin
gen te sluiten weliswaar niet op, maar hij
wil in 2016 wel de zogeheten kleinescho-
lentoeslag schrappen. Door die maatregel
moeten veel kleine basisscholen zeer waar
schijnlijk alsnog dicht.
Scholen met minder dan 145 leerlingen
krijgen extra geld van de overheid. Hoe
minder leerlingen, hoe meer kleinescho
lentoeslag een school ontvangt. Dekker
noemde de toeslag bij de presentatie van
zijn plannen in Wolphaartsdijk 'een prik
kel om klein te blijven'. In de praktijk
blijkt dat schoolbesturen fusies met ande
re scholen uit de weg gaan, omdat ze dan
de kleinescholentoeslag verliezen.
Voor elk kind dat op een kleine school met
23 leerlingen zit, betaalt de overheid 10.740
euro per jaar. Dat is bijna drie keer zoveel
als voor een kind op een school met 225
leerlingen (3.985 euro). Het onderwijs op
een kleine school is vooral duur doordat
een leraar op een grote school twee of drie
keer zoveel leerlingen in de klas heeft. De
overheid is jaarlijks ruim 100 miljoen euro
kwijt aan kleinescholentoeslag voor scho
len minder dan 145 leerlingen.
Nee. Kleine scholen zijn niet per se slech
ter, maar wel kwetsbaarder dan grote scho
len. Dat komt bijvoorbeeld doordat leer
krachten het zwaarder hebben. Ze moeten
aan drie groepen tegelijk lesgeven en naast
hun gewone werk veel andere taken ver
richten. Het werk op een kleine school kan
immers over minder mensen verdeeld wor
den. Als een leerkracht ziek wordt of door
een andere oorzaak uitvalt, is er meteen
een probleem. Zeker omdat er weinig inval
lers te vinden zijn die voor zo'n combina
tiegroep willen of kunnen staan.
Bovendien wordt vaak gezegd dat het niet
goed is voor kinderen als ze maar één of
twee klasgenootjes hebben.
Dat zijn er heel wat. In 2011 ontvingen 145
van de 236 Zeeuwse basisscholen kleine
scholentoeslag (62 procent). In dat jaar had
den dertig scholen minder van vijftig leer
lingen. Iets meer dan een derde van de ba
sisschoolkinderen (36 procent) zat in 2011
op een school met minder dan 14s leerlin
gen. Dat is een stijging van 5 procent ten
opzichte van vier jaar eerder.
Zeven basisscholen sluiten eind deze
maand definitief de deuren: OBS Oranje
Nassau in Retranchement, Tervliet in Ter
hole, de Prinses Margrietschool in Kats, De
Wiekslag in Rilland, D'n Bogerd in Waar
de, de Octopus in Nieuwdorp en zeer waar
schijnlijk De Piramide in Terneuzen.
Veel mensen vinden van wel. Als de enige
basisschool dicht moet, is het dorp ten do
de opgeschreven, is de grote angst. Toch is
er ook goed nieuws, want een onderzoek
van het Zeeuwse sociaal-cultureel planbu
reau Scoop laat iets anders zien. In dorpen
zonder school worden niet minder en
soms zelfs meer kinderen geboren.
Voornamelijk doordat er simpelweg steeds
minder Zeeuwse kinderen in de basis
schoolleeftijd zijn. Het aantal kinderen tus
sen 4 en 12 jaar is de afgelopen jaren met 8
procent gedaald naar 35.245.
Nee, daar ziet het niet naar uit. De komen
de tien jaar neemt het aantal Zeeuwse ba
sisschoolleerlingen met 3.300 kinderen af,
blijkt uit prognoses van Scoop. Dat is een
daling van 10 procent. Hoe je het ook
wendt of keert, de scholen zullen de ko
mende tien jaar alleen maar kleiner wor
den.
Ja, duidelijk. De afname is het sterkst in
Zeeuws-Vlaanderen: daar neemt het aan
tal basisschoolkinderen de komende tien
jaar met 18 procent af van bijna 9.000 kin
deren tot iets minder dan 7.350 kinderen.
Op Schouwen-Duiveland gaat het om een
daling van 17 procent: van 2.900 kinderen
naar 2.400 kinderen. Maar er zijn ook re
gio's waar het aantal kinderen zelfs groeit,
bijvoorbeeld delen van Tholen, Middel
burg, Reimerswaal en Terneuzen.
Hij kaatst de bal terug. Dekker wil dat
schoolbesturen, ouders, personeel en ge
meenten zélf oplossingen bedenken om de
kwaliteit van het onderwijs in de regio op
peil te houden. Als in een regio goed
wordt samengewerkt, krijgen schoolbestu
ren extra geld. Hoe die regeling er precies
uit gaat zien, is nog niet bekend. De regels
voor samenwerking worden soepeler, zo
dat het bijvoorbeeld voor christelijke en
openbare basisscholen makkelijker wordt
om te fuseren.
Nog lang niet. De Tweede Kamer gaat op
25 juni in debat over de plannen van de
staatssecretaris. De SP en de Christenunie
hebben al laten weten dat ze weinig zien
in de maatregelen van Dekker.
De PZC brengt deze maand in bijlage
Spectrum een vierdelige serie over de
sluiting van de laatste school in Terhole.
Zaterdag deel 2.
