Kou en regen zorgen voor late
oogsten en torenhoge prijzen
Hittegolf kost fabriek
veevoer miljoenen
VERDIEPING 9
De prijzen van groente,
fruit en aardappelen stij
gen naar grote hoogte.
De voorraad 'vrije' pie
pers is zelfs al op.
Je moet niet raar
opkijken als een
cafetariahouder
een kwartje extra
gaat rekenen
DINSDAG 11 JUNI 2013
door Niek Opten
Het was te warm of te koud -
dan weer te nat of juist te
droog. Het weer laat zich
vaak van zijn wisselvallige
kant zien, maar de afgelopen
twaalf maanden was het af en toe bar en
boos. Vooral natte perioden op veel plek
ken in Europa en het koude voorjaar zijn
bepalend voor het geringe aanbod van
groente, fruit en aardappelen op dit mo
ment in de winkels en op de marktpleinen.
Daardoor stijgen de prijzen. De oogsten lig
gen nu zo'n drie weken achter op het ge
middelde schema.
Fruit kostte vorige maand volgens het Cen
traal Bureau voor de Statistiek 11,5 procent
meer vergeleken met mei vorig jaar. Voor
groenten en aardappelen was dat 8,8 pro
cent. En 2012 was al een duur fruit- en
groentejaar voor de consument. Markton
derzoekbureau GfK becijferde dat dit jaar
de prijzen van groente en fruit in de super
markten met 12 procent zijn gestegen, ter
wijl er voor bijna 5 procent minder is ver
kocht. „Bij groenteboeren zal die ontwikke-
werking en Ontwikkeling (OESO) en de
voedsel- en landbouworganisatie (FAO)
van de Verenigde Naties vorige week in
een gezamenlijk rapport. De tijd van rela
tief goedkoop voedsel, die we dankten aan
stijgende landbouwopbrengsten en goedko
pe olie, komt ten einde. Niet alleen als ge
volg van de klimaatverandering. Hogere
energieprijzen, een groeiende vraag en een
afzwakkende productiegroei spelen ook
een rol. Die vlakkere productiegroei is vol
gens de onderzoekers te wijten aan onder
meer schaarste van water en meststoffen.
Unilever denkt niet dat de uiterste produc
tiecapaciteit van de aardbol al is bereikt.
Naast het 'bijspijkeren' van boeren, gelooft
het bedrijf ook in het ontwikkelen van be
tere gewassen. Vroeger had Unilever een ei
gen zaadveredelingstak, maar die is eind ja
ren '90 verkocht aan agro-chemisch con
cern Monsanto. Dat krijgt nu opdracht om
zaden te ontwikkelen voor planten die bij
voorbeeld beter bestand zijn tegen extreem
weer, zegt Engel. „Zo kunnen we meer op
brengst halen van dezelfde hoeveelheid
grond."
ling niet anders zijn. Daar is eerder sprake
van nog hogere prijzen, aangezien super
markten elkaar beconcurreren op het ge
bied van vers", weet Joop Holla van GfK.
Vanwege die concurrentie zijn leveranciers
en winkeliers niet scheutig met informatie
over aanbod en prijzen van appels, peren,
bloemkolen en vergelijkbare verse waar.
Een woordvoerster van Albert Heijn erkent
dat het bedrijf de afgelopen twee maanden
'met hoge prijzen is geconfronteerd', maar
dat het ergste bijna achter de rug is. „De
Ben Kimman, Productschap
Akkerbouw
markt is zich aan het herstellen. We den
ken dat die over twee weken weer redelijk
is genormaliseerd."
Concurrent Jumbo ziet ook stijgende prij
zen maar durft geen uitspraken over de toe
komst te doen, 'gezien de onvoorspelbaar
heid van de weersomstandigheden'. Ook
Joop Holla van onderzoeksbureau GfK
waagt zich daar niet aan. Wat het effect
van de wateroverlast in Midden-Europa is
kunnen ingewijden nog niet zeggen.
Het aanbod is dit jaar beduidend kleiner,
merkt ook Tjapko Lens, die met groente en
fruit op markten in Breda en Etten-Leur
staat. „Op- en neergaande prijzen komen
elk jaar voor, dat hoort bij deze handel,
maar dit jaar zijn de excessen een stuk gro
ter. De inkoop is voor mij nu wat com
plexer, maar dat houdt je scherp." Soms
zijn de verschillen per week zelfs groot.
„Vorige week waren de bloemkolen heel
duur, maar nu ligt de prijs een stuk lager.
Andijvie en sla waren vanochtend (maan
dag, red.) ook flink goedkoper."
Bijzonder is de positie van de aardappel,
waarvan de voorraden nagenoeg zijn ver
dwenen terwijl de opbrengsten van de
nieuwe oogsten in landen als Duitsland en
Frankrijk achterblijven door het koude
voorjaar. En het duurt nog even voordat de
Hollandse aardappels gerooid kunnen wor
den. Gevolg: de prijs voor aardappelen is
opgelopen naar 35 euro per honderd kilo,
zeven keer zo veel als een jaar eerder, aldus
Ben Kimman van het Productschap Akker
bouw.
Dat betekent niet dat consumenten die ver
hoging een op een gaan betalen aan de kas
sa. De stijging doet zich voor bij de zoge
noemde 'vrije' aardappelen. Het overgrote
deel van de oogst, tussen de 70 en 80 pro
cent, is echter afgedekt in langetermijncon-
tracten met grote aardappelverwerkers
waarvan de prijs al eerder is vastgelegd.
„Maar iedereen maakt er zijn eigen verhaal
van", zegt Kimman. „Je moet niet raar op
kijken als een cafetariahouder een kwartje
extra gaat rekenen vanwege de stijgende
aardappelprijzen, terwijl het om hooguit
een paar cent gaat bij een bakje friet."
Klimaatverandering? Voor For-
Farmers is het al lang niet
meer de vraag óf het klimaat
verandert. De gevolgen ervan
zijn voor de veevoerfabrikant,
met 22 fabrieken een van de grootste van
Europa, aan de orde van de dag.
„Om veevoer te maken, zijn we afhankelijk
van éénjarige gewassen. Granen - maïs, tar
we, gerst - en eitwitbronnen zoals soja-
schroot. De prijs van die gewassen wordt
elk jaar opnieuw beïnvloed door de groei-
omstandigheden. En dus door het weer",
zegt inkoopmanager Gert-Jan Hermanus-
sen van ForFarmers in Lochem. „Plotselin
ge droogte of orkanen hebben grote in
vloed op onze bedrijfsvoering."
Vorige zomer werd het Mid-Westen van de
Verenigde Staten, de graanschuur van Ame
rika, geteisterd door extreme droogte en
hitte. „De graanopbrengst viel eenderde la
ger uit dan verwacht", herinnert Herma-
nussen zich. „De maïsprijs liep enorm op,
verdubbelde bijna ten opzichte van de ja
ren ervoor. Ook de prijzen van andere gra
nen zoals gerst schoten daardoor omhoog."
Zo'n hittegolf voelt ForFarmers dus direct in
de portemonnee. Hermanussen becijfert dat
ForFarmers vorig jaar grofweg 130 tot 140 mil
joen euro méér heeft uitgegeven aan graan
dan voorgaande jaren. De gevolgen van de
mislukte oogsten in de VS berekende het be
drijf deels door aan zijn klanten. Wekelijks
gaan zo'n 4.500 vrachtwagens vol veevoer
van de ForFarmers-fabrieken op weg naar
boeren in heel Europa. Zo kan een hittegolf
aan de andere kant van de oceaan uiteinde
lijk ook gevolgen hebben voor de prijs van
een Nederlands karbonaadje.
ForFarmers is de afgelopen jaren flink ge
groeid door andere veevoerfabrieken over te
nemen. Dankzij die schaalgrootte denkt het
bedrijf beter \n te kunnen spelen op het ver
anderende klimaat, dat tot extremere weers
omstandigheden leidt. Tien inkopers in Ne
derland, België en het Verenigd Koninkrijk
houden dagelijks alle marktontwikkelingen
in de gaten. „Als de graanprijzen laag zijn, ko
pen we extra aan om een strategische voor
raad op te bouwen", legt Hermanussen uit
„Ook nemen we posities op toekomstige leve
ringen. Zo spreiden we de risico's."
