Verplaatsingsgekte
6 GEZOND
OPVOEDING
Annie de Vreugd
Wonderbaarlijk:
behandelaars verwijde
ren met een snijdende
waterstraal tumoren.
Uroloog Victor Zambon
is een van de weinige
medici in
Nederland die deze
techniek bij nierkanker
inzetten.
Het procédé vindt bij
steeds meer aandoenin
gen toepassing.
Met de waterstraal
hoefje de vaten
naar de
nier niet af
te klemmen
Binnenkort trekken
we weer massaal
naar verre vakantie
oorden. Misschien
iets dichterbij dan
andere jaren vanwege de crisis.
Maar Nederlanders zijn een
reislustig volkje, velen gaan
weer op avontuur. Met nog
800 kilometer voor de boeg, de
kinderen op de achterbank ver
diept in iPad of walkman.
Onze kinderen zijn wel gewend
om onderweg te zijn. Al vlot na
de geboorte zetten we baby in
zo'n handige Maxi Cosi. Hup, mee
de auto in naar een verjaardags
feest of naar de woonboulevard.
Over de hete markt en daarna het
winkelcentrum in om bij te blij
ven met de laatste mode.
Baby - net op de wereld - heeft
nog de grootste moeite om zich te
oriënteren. Maar hij doet al steeds
weer op andere plekken zijn ogen
open. Als hij groter wordt, reist
hij van crèche naar peutergym.
Een jaar later wordt hij dagelijks
pal voor de schooldeur afgezet
met een volle broodtrommel.
Nee, vader loopt niet mee, heeft
haast, moet naar zijn werk. Die
twee dagen dat moeder niet
werkt, jakkeren we tussen zwem
les, voetbalveld en muziekles
heen en weer. „Nee, je kan niet
meer naar de wc. Laat die limona
de maar staan, die drink je straks
maar op."
Het kind dat misschien in het be
gin nog protesteerde, is dan al
lang murw van al die stress.
We jagen onszelf en onze kinde
ren voortdurend door het leven.
We zijn doordeweeks vaak op pad
om de mobiliteit voor het week
einde te verdienen. De tweede au
to en duur speelgoed voor op de
achterbank zijn niet meer weg te
denken.
Wie niet meedoet met deze ver
plaatsingsgekte, gaat zich haast
schuldig voelen. We voelen ons
verplicht elk weekend met ons
kroost ergens naartoe te gaan.
Maar wat is er mis met een badje
in de tuin en een ijsje uit het
vriesvak?
Hoe anders was dat een of twee
generaties geleden. De zuster van
het consultatiebureau legde moe
ders uit dat kinderen na hun mid
dagdutje en fruithapje naar bui
ten moesten om te wandelen en
de bloemen en de vogels te zien.
Slapen deed een kind in zijn ei
gen bedje. Toegegeven. De tijden
zijn veranderd. Maar we zijn met
z'n allen wel heel erg op drift ge
slagen. Rust, reinheid en regel
maat mogen dan wel heel ouder
wets klinken, maar er is toch gro
te behoefte aan vooral rust en re
gelmaat.
Kinderen mogen zelden hun ei
gen tempo volgen. Ze krijgen am
per tijd om op te staan, te eten en
te spelen. Ze zijn vaak niet fit, om
dat ze onvoldoende slapen.
Als we nu eens - eenmaal aange
komen op onze vakantiestek -
tijd maken. Om te luieren, te han
gen en te niksen. En niet weer
heen en weer gaan vliegen tussen
pretpark en dierentuin. Daar zijn
onze kinderen toch zo ontzettend
aan toe.
Annie de Vreugd is orthopedagoge
Snijden
met water
Victor Zambon
door Will Gerritsen illustratie Geertje Grom
Ik bezocht ooit een fabriek in
Noord-Limburg", vertelt Victor
Zambon. „Ze maken daar hamer
koppen: het gat in de stalen kop
voor de houten steel wordt uitge-
freesd met water. Met een
kracht, die houd je niet voor mo
gelijk. Eventjes huppetee, een gat!"
Waterstraalsnijden. Dat is een industriële
techniek, ontwikkeld in de jaren dertig van
de vorige eeuw, waarmee onder meer staal,
steen en glas kan worden bewerkt en door
kliefd. Nu doet de techniek haar intrede in
de operatiekamer (OK). Victor Zambon
past als een van de weinige urologen in Ne
derland deze methode toe bij de verwijde
ring van niertumoren. Hij doet dat al sinds
eind 2003 en was er vroeg bij: de aller
eerste vermelding in de medische litera
tuur over water jet cutting dateert uit 1989
toen lapanse chirurgen bij varkens en later
bij mensen ziek leverweefsel verwijder
den. Pas in de tweede helft van de jaren ne
gentig kwam een schraal stroompje publi
caties op gang. In 1996 maakten Israëlische
oogheelkundigen bij (echte) proefkonijnen
met een waterstraal een snede in het
hoornvlies. Ze waren verrukt van het resul
taat.
Uroloog Victor Zambon (verbonden aan
Orbis medisch centrum in Sittard-Geleen
en tot 1 juli aan het Roermondse Lauren-
tiusziekenhuis) maakte kennis met het 'me
disch' waterstraalsnijden toen bepaalde ap
paratuur in de OK aan vervanging toe was.
De leverancier wees op het 'watermes' dat
in 2002 was geïntroduceerd. Chirurgen ge
bruikten het instrument al bij de verwijde
ring van levertumoren.
Zambon zag meteen kansen, zeker voor pa
tiënten met slechts één nier waarin - dub
bele pech - kanker is ontstaan. „Die nier
probeer je te behouden door niersparend
de tumor te verwijderen. Deze ingreep is
niet prettig. Je opereert op een moeilijke
plek en het is vaak bloederig. Het bloedver
lies kan zo hevig zijn dat de nier toch moet
worden verwijderd." Verklaring: de nier
wordt uit hoofde van zijn functie - het fil
teren van bloed - zeer goed doorbloed. De
hoge moeilijkheidsgraad maakt bovendien
dat de risico's op nabloedingen en andere
complicaties groot zijn. En maakt ook dat
de chirurg 'soms na de operatie toch ge
dwongen is de hele nier te verwijderen'.
Er is bij deze operatie nog een ontsnap
pingsroute: de uroloog kan de bloedvaten
naar de nier afklemmen waardoor de bloed-
toevoer naar dit orgaan compleet plat gaat.
Dan heeft de medicus 20 minuten de tijd
de tumor te verwijderen of een half uurtje
als ijs rond de nier is gedrapeerd. „Maar die
tijd wordt vaak overschreden. Achteraf hou
den relatief veel mensen hieraan func
tiestoornissen van de nier over: volgens
Amerikaans onderzoek gebeurt dat bij 40
procent van de geopereerden. Dat geldt
voor gemiddelde ziekenhuizen, niet voor
topklinieken."
Nu is er dan het waterstraalsnijden. Zam
bon is opgetogen. „Met de waterstraal hoef
je de vaten naar de nier niet af te klem
men. De doorbloeding gaat gewoon door
en de nier blijft functioneren. Met een zeer
dun waterstraaltje spuit je langs de tumor
en klief je als het ware het gezwel los van
het gezonde nierweefsel. De waterkracht
moet je goed instellen, afhankelijk van het
weefselsoort." De waterstraal 'onderkent'
immers bij het snijden het verschil tussen
gezond weefsel en tumorweefsel, dat slap
per is. „Zo werk je veel minutieuzer." Door
het nauwkeurig werken, is het bloedverlies
miniem. De kleine vaatjes naar de tumor
worden stuk voor stuk afgeklemd en dicht
geschroeid.
Nu Zambon en collega's de operatiemetho
de stevig in de vingers hebben, komt een
grotere verscheidenheid van nierkankerpa
tiënten in aanmerking voor de operatie
met de vlijmscherpe waterstraal. „Twintig
jaar geleden haalden urologen bij een nier
tumor meteen het hele orgaan eruit. Men
dacht: je hebt toch twee nieren, daar loop
je geen risico mee. Toch ontstond wereld
wijd het inzicht dat het jammer is om van
wege een kleine tumor de nier compleet te
verwijderen. Als je nier wordt weggeno
men, heb je immers meer kans op nierfunc
tiestoornissen en een grotere kans op hart
en vaatziekten. De nier regelt grotendeels
de bloeddruk. En er is meer kans op overlij
den, zeker bij ouderen. Bij jonge mensen
kan die ene nier zich nog wel goed herstel
len. Op een congres in Italië werd onlangs
verteld dat oudere nierdonoren statistisch
vijfjaar korter leven. Zodoende kwamen er
Europese richtlijnen voor urologen die be
palen dat je bij kleine tumoren nierspa
rend moet opereren, de gedeeltelijke nier-
