i
Mag het een jaartje meer zijn?
2 GEZOND
GRIJS GEBIED
Marcel Olde Rikkert
Of je nou dik, dun, gezond of
ziek bent: iedereen is gebaat
bij een gezonde voeding. Voor
iedereen geldt in grote lijnen
dezelfde basis, stellen Lilian
Barzilay en Lisette Maranus.
Als diëtistes bij het Admiraal
de Ruyter Ziekenhuis werken
ze voornamelijk met mensen
met een specifiek ziektebeeld.
Toch werken ze bij vrijwel ie
dereen vanuit eenzelfde pa
troon.
DE SCHIJF VAN VIJF
Recent was er een
doorbraak in het
nieuws. Onderzoe
kers uit Zwitser
land en van het
AMC hebben in muizen en
wormen genen ontdekt die be
palen of een organisme heel
oud wordt. De wormen leef
den tot 60 procent langer bij ge
netische manipulatie van een
gen voor langlevendheid' of ge
bruik van bepaalde geneesmidde
len. Het NOS Journaal deed verslag
en De wereld draait door voorspelde
dat onze wereld nu 120 tot 160
jaar door kan draaien. Matthijs
van Nieuwkerk (52) vroeg meteen
of ook hij er nog profijt van zou
kunnen hebben.
„Over tien tot vijftien jaar is het
geneesmiddel er dat deze onder
zoeksresultaten bij mensen kan
nabootsen", antwoordde profes
sor Jan Hoeijmakers. Hij is gelau
werd onderzoeker met hetzelfde
doel voor ogen. „Ik ben nog nooit
zo optimistisch geweest als de
laatste tien jaar", zei hij. En hij ver
bond aan zijn onderzoek meteen
de oplossing van zowel de ziekte
van Alzheimer, hart- en vaatziek
ten als botontkalking. Utopische
fantasie en handige reclame voor
eigen onderzoek of haalbare voor
uitgang?
Eerst even de huidige stand van
zaken. Het wereldrecord hoge leef
tijd staat nu met 122 jaar op naam
van de Fran^aise Jeanne Calment.
Hendrikje van Andel is onze na
tionale recordhoudster met haar
115 jaar. We worden ondertussen
allemaal een stuk ouder en blij
ven langer gezond.
Recent onderzoek onder Deense
ouderen liet zien dat hun 90-jari-
gen de laatste tien jaar een stuk
beter verouderen. Ze behouden
een beter geheugen en een grote
re zelfstandigheid. De vlag kan
uit, want wat de Denen kunnen,
kunnen wij ook. Tot zover het
goede nieuws.
Het slechte nieuws is dat de ziek
te van Alzheimer, suikerziekte, ge-
wrichtsslijtage en hart- en vaat
ziekten genetisch veel complexer
zijn dan de vroegtijdige veroude-
ringsziekte van Cockayne, waar
Hoeijmakers zich op richt. Deze
ziekte lijkt in de verte op veroude
ring, maar geeft naast vroegtijdig
overlijden ook allerlei andere af
wijkingen. Zoals een extreme ge
voeligheid voor zonlicht, die niet
bij normale veroudering hoort.
De geneesmiddelen uit het Zwit
serse onderzoek zouden de gunsti
ge effecten van het verplicht vas
ten bij lagere diersoorten bij men
sen moeten nabootsen. Het is im
mers bekend dat de levensduur
van knaagdieren aanzienlijk toe
neemt door hun calorie-inname
met 20 tot 30 procent te verminde
ren. Noch de Zwitserse genees
middelen, noch het vasten tonen
echter bij gezonde mensen dezelf
de gunstige effecten.
Kortom, het was nieuws met fan-
tasiesaus. We kunnen ons beter
houden aan de tips van Clint East
wood, die nu 82 is en nog steeds
mooie films draait. Hij raadt ons
een flinke dosis zelfdiscipline aan.
Dat is zijn recept om lang en goed
mee te gaan. Dus liever een bief
stuk van 120 dan van 160 gram. Of
een vegaburger met een glas rode
wijn, als beloning na een rondje
hardlopen. Wedden dat geen
muis het langer volhoudt dan u?
Marcel Olde Rikkert is professor in de
geriatrie.
Eet 's morgens als een keizer,
's middags als een koning
door Matthanja Schipper
Volgens de diëtistes is het heel
simpel: je voelt je gewoon
veel fitter als je gezond eet.
Drie gezonde maaltijden per
dag met de Schijf van Vijf
zijn het uitgangspunt: meer
groenten en fruit, meer bewe
gen en minder eten.
Starten met een goed ontbijt is volgens Li
lian belangrijk: „Je hebt 's nachts een lage
re stofwisseling en om je darmen weer aan
het werk te zetten moet je ontbijten." Vol
gens de dames is ontbijten slechts een
kwestie van gewenning: eet je een paar we
ken iedere ochtend een boterham, dan heb
je daarna ook gewoon honger 's morgens.
Oma wist het lang geleden al: eet 's mor
gens als een keizer, 's middags als een ko
ning en 's avonds als een bedelaar.
Meten is weten, is het deviesOp voedings-
centrum.nl, maar ook met behulp van
apps, kun je kijken wat voor jou de ideale
hoeveelheden zijn. „Wees je bewust van
wat je eet op een dag. Het loont om eens
een week lang alles af te wegen wat je nu
eigenlijk eet en dat bij te houden, bijvoor
beeld in een eetdagboekje", tipt Lilian.
Zorg dat de maaltijden zo voedzaam zijn
dat je tussendoor niet gaat snacken, dan
ben je al een heel eind volgens Lisette. „Als
je maaltijden niet voedzaam genoeg zijn ga
je tussendoor eten en dan krijg je juist de
verkeerde vetten binnen." Het is dus be
langrijk om voor producten te kiezen waar
gezonde vetten inzitten zoals noten, olijfo
lie of vis. Lilian: „Bereid je eten altijd in
vloeibaar: olie of een vloeibaar bak- en
braadproduct. Staat er dieet op de fles?
Mooi, dat betekent dat er nog minder verza
digde vetten in zitten."
Niet alleen verzadigde vetten kun je beter
mijden, ook veel zout hoon niet thuis in
een gezonde voeding. Van te veel zout kun
je een hoge bloeddruk krijgen, met alle na
re gevolgen van dien. „Kant-en-klaarmaal-
tijden bijvoorbeeld bevatten heel veel zout.
Mensen gebruiken die pakjes zoveel dat ze
vaak niet meer weten hoe het moet: ze heb
ben bijvoorbeeld geen idee dat dille lekker
is bij vis. Bovendien eet je met de pakjes
vaak meer dan je eigenlijk nodig hebt."
Naast gezonde voeding is beweging onmis
baar voor een gezond lichaam. Ook veel
drinken is belangrijk, maar volgens Lisette
is het een fabeltje dat het helpt om af te val
len: „1,5 liter drinken per dag is voor ieder
een belangrijk. Niet om af te vallen, maar
om afvalstoffen af te voeren." Al het drin
ken mag worden meegerekend, niet alleen
water. Let wel even op wat je drinkt: in sap
en frisdrank zitten weer veel suikers. Ook
de light-variant kun je beter niet onbe
perkt wegwerken. Lisette: „Er is nog wei
nig bekend over het gebruik van zoetstof
fen. Een van de weinige dingen die bekend
zijn is dat sommige zoetstoffen laxerend
werken." Lilian raadt veelvuldig gebruik af:
„In Californië is aspartaam zelfs verboden.
Grote merken als Coca Cola gebruiken
daar nu stevia." Stevia is een zoetstof die
gewonnen wordt uit de steviaplant en lijkt
een goede vervanger voor het chemische as
partaam.
Ook mensen met een gezond gewicht kun
nen ziekten ontwikkelen, zoals een hoge
bloeddruk en een te hoog cholesterolgehal
te. Lilian: „Een hoog cholesterolgehalte is
niet alleen inherent aan overgewicht. Bo
vendien is er een relatie bekend tussen
darmkanker en grote porties rood vlees en
ook tussen mond- en keelkanker en alco
hol." En zo af en toe snoepen? Een keer pa
tat of een lekker gebakje is echt niet erg.
Als je maar niet structureel te veel eet.
I
De Schijf van Vijf geeft aan met wat voor
soort producten en met welke hoeveelhe
den je gezond kunt blijven. Er horen ook
vijf regels bij:
- Eet gevarieerd
- Eet niet te veel en beweeg
- Eet minder verzadigd vet
- Eet veel groente, fruit en brood
- Eet veilig
Bron: Voedingscentrum
I
