3
y
REIZEN 21
^5^
Een foutje van de stratenmakers? Of een speling van de natuur? Het laatste blijkt het geval.
Ons terras, aan de zuidzijde van de Grote Markt, ligt een stuk hoger dan dat van de overbu
ren. Het is in Bergen op Zoom al duidelijk: we zitten op een 'steilrand', de Brabantse Wal.
WAAR EN WAT
ZATERDAG 8 JUNI 2013
H
Zoet en zout
van de Brabantse Wal
Bergen op Zoom
i
door Edward Swier
1 3
J
Voor wie wel eens echte ber
gen heeft gezien, is het ni
veauverschil op de Grote
Markt in Bergen op Zoom er
niet een om van te schrikken.
Maar het valt op zijn minst
op, prikkelt de benen én
geest. Wat is de verklaring hiervoor? We
zitten niet alleen geografisch, maar ook
geologisch op een scheiding. Op de grens
waar Brabant ophoudt en Zeeland begint,
ligt een wal, een zoom. Juist, vandaar ook
de benaming Bergen op Zoom. Feitelijk
staan we op de vroegere oever, in de laatste
ijstijd uitgesleten door de Schelde. De
Zeeuwse klei reikte, na de reeds in de
twaalfde eeuw begonnen inpoldering, tot
hier.
De opvallende hoogteverschillen manifeste
ren zich in een noord-zuidlijn van de Bel
gische grens via Ossendrecht, Woens-
drecht, Bergen op Zoom en Halsteren tot
bij Steenbergen. Ze gaven wandelfanaat
Rob Franssen de inspiratie voor een rond
wandeling: de Brabantse Wal. Begin dit
jaar werd het streekpad, mede dankzij een
uitstekende bijbehorende gids, verkozen
tot Wandelroute van het jaar. Het juryrap
port noemt de steilranden 'één van de
mooiste en interessantste fenomenen van
Nederland'.
Dat vonden de bewoners in de streek heel
vroeger ook al. De verhoging gaf het gevoel
van veiligheid. Rond de Grote Markt in Ber
gen op Zoom zijn tal van Keltische en Ro
meinse vondsten gedaan. De nederzetting
groeide uit tot een markiezenstad. Tijdens
de Tachtigjarige Oorlog weerstond de ves
tingstad zelfs de Spaanse belegering.
Nadat we het gezellige, bourgondische Ber
gen op Zoom met zijn prachtige stadhuis,
Markiezenhof en Gevangenpoort hebben
verlaten, verbazen ook wij ons al snel over
de soms flinke niveauverschillen. Hoog
zien we vaak het schrale zand, lager ligt de
vette klei. Hier is het zoet, daar is het zout.
Hoge stuifduinen aan de 'achterkant' van
de wal, eindeloos vlakke polders aan de
westzijde, overal typisch Brabantse dorpjes
met een flinke kerk en ouderwetse cafés.
Het komt allemaal op je weg.
Dankzij de gids van Wandelnet heb je de
mogelijkheid letterlijk nog enkele zijpaden
in te slaan. Het brengt ons bij Fort De Roo-
vere, een vesting die Frederik Hendrik in
1628 ter verdediging van Bergen op Zoom
liet bouwen. Ook hier werd handig gebruik
gemaakt van de zandrug. Renovatie van de
West-Brabantse Waterlinie vroeg heel veel
geduld. Maar liefst 5.000 vrachtwagenladin
gen zand werden in 2010 verzet.
Omdat de eigenlijke route niet minder dan
112 kilometer meet, en daarmee te lang is
om in een weekeindje te lopen, gaan we zo
nu en dan een stukje met de streekbus. Als
deze ons in Wouwse Plantage afzet, staan
we oog in oog met het standbeeld De Hout
hakker. Direct is ons de herkomst van deze
dorpsnaam duidelijk. Al in het begin van
de zestiende eeuw werden hier voor de
houtkap bedoelde loofbomen geplant. Het
is daarmee het oudste 'productiebos' van
Nederland.
Eenmaal weer uit de natuurlijke schaduw,
lopen we over landbouwgebied in de rich
ting van Huijbergen. Plots staan we op Bel
gisch grondgebied. Een markante grens
paal wijst ons erop. We zien geen verschil,
en het maakt ons ook niets uit of we op
Brabantse of Vlaamse keitjes lopen. Maar
vroeger was dat wel anders. De Wilhelmie-
ten, monniken die de nederzetting Huijber
gen vormden en de aanvankelijk onher
bergzame, moerassige heidegronden ont
gonnen, vochten een felle strijd met de ab
dij van Tongerlo. Het maakt dat de straat,
volstrekt onlogisch, soms zomaar 15 meter
over Belgisch grondgebied loopt.
Hoewel de Wilhelmietenorde allang is op
geheven, profiteren nog veel Nederlanders
van hun ontwikkelingswerk. Op de door
de monniken gevormde en verrijkte akkers
rond Huijbergen is veel asperge- en aard
beienteelt. Dit is geen A-, maar een AA-lo-
catie. Aardbeien en asperges. Ze worden
aangeprezen op handgeschreven bordjes
en slordige aanplakbiljetten. De kwaliteit
is echter uitzonderlijk goed. Wat wil je ook
als ze net van het land komen.
Dat het weer dit voorjaar duidelijk niet
meewerkt, wordt ons snel duidelijk. De as
pergestekers hebben amper wat te doen.
Het witte goud houdt zich langer dan nor
maal verscholen, slechts hier en daar ste
ken de asperges hun kopjes boven het bed
uit. Op 24 juni, Sint Jan, is het volgens tra
ditie weer gedaan. De echte aspergeteler
zal daarna niet meer oogsten. Aardbeien
daarentegen zijn, mede dankzij de kassen,
bijna het hele jaar leverbaar.
Er was nog een derde A, van ansjovis, maar
die is goeddeels uit de streek verdwenen.
Slechts mondjesmaat worden deze visjes
nog gevangen in de Oosterschelde. Diverse
restaurants in Bergen op Zoom hebben de
streekproducten gedrieën op de kaart
staan. Met de nodige kilometers in de be
nen laten we ons dat vanzelfsprekend sma
ken. Ook dat is een hoogtepuntje.
reageren?
reizen@depersdienst.nl
Vanuit Bergen op Zoom
slingert het streekpad
langs de Brabantse Wal,
een zandplateau dat zich
uitstrekt van de Belgische
grens tot aan het vesting
stadje Steenbergen. Via de
oostelijke kant van de Bra
bantse Wal vervolgt de
wandelaar zijn route langs
dorpjes als Wouw en Huij
bergen, en de heide tot in
België. Via het grensplaats-
je Putte en Woensdrecht
eindigt de route weer in
Bergen op Zoom.
De gids van Streekpad De
Brabantse Wal is een uitga
ve van Wandelnet en te be
stellen via www.wandel-
net.nl. De VW in Bergen
op Zoom heeft ook de no
dige exemplaren voorradig.
Kosten: 16,90 euro.
I grote fotoDe wandelroute leidt je
kleine foto's van boven naar beneden:
Zicht op Steenbergen.
De gracht rond Fort De Roovere.
Het stadhuis van Bergen op Zoom.1
fotoVSuzanné taman
