Zeno
18 REIZEN
ALTIJD ONDERWEG
Derk Bolt
COLOFON
Madeira heeft de naam een
ietwat suf eiland te zijn voor
oudere mensen. Niet terecht,
want het landschap stelt stevi
ge eisen aan bezoekers. De
kleurenexplosie van bloemen,
het afwisselende landschap en
de tegen de bergen aangeplak
te dorpen en terrassen zijn de
magneten van het eiland.
\Z\l
eindredactie Marcha van Schijndel
reizen@depersdienst.nl
vormgeving Henk te Boekhorst
advertentieverkoop Wegener Media Nationale Verkoop
verkoop.dagbladen@wegener.nl
Artikelen in deze bijlage komen tot stand onder
verantwoordelijkheid van de redactie. Daarvoor werkt
zij soms samen met reisorganisaties en verkeersbureaus.
De redactie behoudt volledige zeggenschap
over de redactionele inhoud.
Ik ben geen deskundige op
het gebied van stammen en
oervolkeren, maar ik begrijp
dat we hier, in het noorden
van Tanzania, nog de eeu
wenoude tribes aantreffen. Die
gaan met een zeer speciale ge
bruiksaanwijzing door het leven.
Wij mengen ons onder het volk
der Iraqw, de bewoners van de
streek rond de plaats Mbulu. Ze
spreken een taal die niemand kan
verstaan, dus hebben we een tolk.
Hij heet Zeno, is een jaar of 20 en
altijd vrolijk. Hij gaat naar school
in de grote stad en spreekt derhal
ve een paar woorden Engels. Ik
hoop maar dat het voldoende is.
Om een idee te krijgen hoe ver
we zullen komen met de vreem
de taal, vraag ik Zeno naar zijn fa
miliegeschiedenis. I11 eerste in
stantie is die nogal saai en voor
de hand liggend. Arme, hardwer
kende boeren.
Maar dan volgt een verbijsterend
verhaal. Het gebeurde toen Zeno
nog maar een jaar of 2 was. Zijn
moeder overleefde toevallig een
ziekte waaraan in het dorp nogal
wat mensen waren gestorven.
Dat was voor de inwoners een
duidelijk teken. Deze vrouw
moest wel een heks zijn. Woeden
de Iraqw omsingelden hun huis
en sleurden moeder naar buiten.
Het volksgericht kon een aanvang
nemen. Op hekserij staat de dood
straf door een combinatie van ste
nen gooien, in brand steken, en
met pijl en boog beschieten. Blijk
baar ontstond er verwarring over
door Elio Pelzers
ie over de snelweg
aan de zuidzijde van
Madeira rijdt, zal
zich verbazen over
de op terrassen aange
legde huizen, tuinen
en bananenplanta
ges. Het is op de steile hellingen vechten
om iedere vierkante meter. We zijn verrast
over de snel wisselende, soms spectaculai
re, kustuitzichten. Later komen we aan de
noordzijde nog meer grillige en ruige rots
kusten tegen.
Madeira verwierf bekendheid als bloemen-
eiland. Dat is niet vreemd, want in welk
seizoen je het eiland ook bezoekt, er
bloeien altijd wel bloemen. Zelfs in de win
ter geven bougainvillea, kerstrozen, horten
sia's, grote aronskelken, jasmijn en lelie
soorten de dorpen en stadjes kleur. Aan de
rand van de ruige hoogvlakte Paul da
Serra, waar het in de winter vaak regent of
mistig is, steekt het felle geel van de
gaspeldoorn sterk af tegen de grauwe
lucht. Langs de weg exploderen in het late
voorjaar de blauwe Afrikaanse lelies (Aga-
panthussen). Veel bloemen zijn in de loop
der eeuwen geïmporteerd door Portugese
handelaren, maar ook door tuinliefhebben-
de Britten, die hier landhuizen met grote
tuinen hadden. Over het hele eiland vind
je goed onderhouden tuinen en parken,
bomvol kleurrijke planten.
Daarnaast beschikt Madeira op de hoger ge
legen, steile hellingen over oerbos, dat de
eerste Portugezen in de vijftiende eeuw in
brand staken om het toen onbewoonde ei
land leefbaar te maken voor kolonisten. In
dit altijd groene bos, waar onder andere
laurierbomen, cederbomen en boomheide
groeien, bloeien orchideeën en talloze an
dere bloemen. Niet voor niets staat dit
unieke oerbos, dat ternauwernood de kolo
nisatiegeschiedenis overleefde, op de We-
relderfgoedlijst. Het is een groot genoegen
door deze bloemenweelde te wandelen.
Wie wandelen zegt op Madeira, zegt leva-
das. De talrijke oude, smalle irrigatiekanaal
tjes op het eiland lopen veelal van het nat
te noorden naar het drogere zuiden en van
hoog naar laag. We maken verscheidene
wandelingen over de paden die de levadas
begeleiden en verbazen ons over de vele
landschapstypen die het eiland rijk is: ber
gen, hoge kustkliffen, kiezelstranden, lau-
rierbossen, varen- en heidevelden, hoog
vlakten, diepe dalen, terrashellingen, water
vallen, bananenplantages, suikerrietvelden
en andere landbouwpercelen, dorpen en
steden.
Madeira is een wandelparadijs, maar wie
last heeft van hoogtevrees heeft een pro
bleem. De hellingen zijn soms zeer steil en
de paadjes kunnen glibberig zijn als het
heeft geregend. We vermijden daarom som
mige routes. Ook mist en regen verhinde
ren ons enkele malen in de bergen te wan
delen. De westpunt van het eiland bij Pon-
ta do Pargo is, met een aangename tempera
tuur en wat zon, een goede plek om een
week wandelen te beginnen. Een indruk
wekkende klifFenkust met verre uitzichten
strekt zich voor ons uit. Via de Levada Cal-
heta-Ponta do Pargo lopen we een van de
zeldzame rondwandelingen op het eiland.
De meeste routes hebben een ander aan
komst- dan vertrekpunt. In het irrigatieka
naal scharrelt een madeiragoudhaantje han
gend aan het mos zijn kostje bijeen.
De volgende dag regent het. We rijden met
onze huurauto naar de hoofdplaats van het
eiland, Funchal. Rijden op Madeira is niet
altijd een pretje. De binnenwegen gaan
hier en daar over behoorlijk steile trajec
ten, die onze huurauto maar ternauwer
nood aankan. Het is op de af en toe smalle
wegen manoeuvreren en opletten, want er
kan ieder moment een auto de bocht om
scheuren. De Madeirezen rijden nog wel
eens onbesuisd. De hoofdwegen zijn ech
ter in een prima staat en de vele tunnels,
die door het harde basaltgesteente zijn aan
gelegd, dwingen respect af.
Funchal is een frisse en open stad. De hui
zen zijn terrasgewijs op de hellingen ge
bouwd. We flaneren er langs de vele histo
rische gebouwen (de oudste dateren uit de
vijftiende eeuw), slenteren over de kustpro-
menade en drinken chinesa (koffie met op
geklopte melk) op een terrasje. Vanaf de Je
zuïetenkerk kijken we mooi uit over de
stad. Natuurlijk ontbreekt een bezoek aan
de Mercado dos Lavradores in het oude
stadsdeel niet. De exotische vruchten die
hier verkocht worden, geven deze overdek
te markthal een haast feestelijk uiterlijk.
We krijgen een enigszins plichtmatige
rondleiding door het wijnhuis van de fami
lie Blandy, die al vanaf 1811 madeira produ
ceert. Aan het slot hoort natuurlijk een klei
ne proeverij. De bekende wijn van het ei
land, de madeira, is de laatste tientallen ja
ren in de versukkeling geraakt. Het met al
cohol versterkte 'glaasje madeira, my dear'
heeft een oubollig imago. Het grootste deel
van de zoet smakende madeira komt van
de druivensoort Tinta Negra Mole, die vol
gens kenners zijn kwaliteit nog moet be
wijzen. Nederlanders geven vaak de voor
keur aan port. Madeira's zijn relatief duur,
omdat de oogst van de druiven en het on
derhoud van de wijngaarden op de steile
hellingen behoorlijk arbeidsintensief is. De
wijnbouw voelt bovendien de hete adem
in de nek van de teelt van economisch con
currerende gewassen, als bananen, bloe
men en rietsuiker.
Een korte, pittige wandeling brengt ons op
de 1.649 meter hoge Pico Ruivo do Paul,
het hoogste punt van de in het binnenland
gelegen hoogvlakte Paul de Serra. In de ver
te, maar veel dichterbij dan we dachten,
glinstert de zee. Het omringende land is
bijna helemaal door wolken ingesloten,
maar we kunnen het ruige plateau goed
overzien. Als we terugrijden, zien we para-
reageren?
reizen@depersdienst.nl
grote foto: De oostkust van Madeira bij
Ponta de Sao Lourenco. foto iStockphoto
kleine foto's van links naar rechts: Deze huis
jes met daken van stro zijn typisch voor het
eiland en staan bij Santana. foto iStockphoto
De paradijsbloem groeit er in het wild.
Uitzicht over Funchal vanuit de botanische
tuin.
gliders in de lucht hangen. Madeira is een
eiland voor actieve buitenmensen, onge
acht de leeftijd; een eiland waar hobbels ge
nomen moeten worden en dat is de juist
de charme van deze Portugese vlek in de
oceaan ter hoogte van Noord-Afrika.
