'De NS is kennelijk te klein voor Europa'
'Hier komen geen veilige treinen vandaan'
4
10 VERDIEPING
HOGESNELHEIDSLIJN
Een belangenorganisatie
voor reizigers kraakt de
NS-top. „De directie
was doof en blind
tegelijk."
De NS moet een
vergoeding betalen
tot het moment
dat er nieuwe
treinen rijden
Ik schrik me een
ongeluk! Het ziet
er nog slechter uit
dan drie jaar
geleden
door Patrick Wiercx
Rikus Spithorst, voorzitter van
de Nederlandse Maatschappij
voor Beter Openbaar Vervoer
(MVBOV), hoeft niet lang na
te denken over wat hij de
grootste fout in het Fyra-dossier vindt. „De
NS-directie wilde zo graag dat de Fyra een
succes werd, dat ze doof en blind tegelijk
was voor signalen en waarschuwingen."
MVBOV is een belangenorganisatie die op
komt voor reizigers. Want die signalen en
waarschuwingen waren er volgens Spit
horst wel. Steeds weer hamerde de directie
erop dat het goed zou komen. „Het zit zo'n
beetje in de groepscultuur bij de NS. Be
trokkenen hebben een heel wrange smaak
aan de hele zaak overgehouden."
Volgens Spithorst is er tijdens de bouw
van de treinen in Italië onvoldoende toe
zicht gehouden.
„Het komt er feitelijk op neer dat de NS ne
gentien compleet verschillende rijtuigen
heeft gekocht."
Er heerste bij het vervoersbedrijf een soort
'het komt allemaal wel goed'-gedachte die
niet gebaseerd was op realiteitszin, aldus
de MVBOV-voorzitter. De Fyra is op 9 de
cember ingezet. „Nog op 15 november
kreeg de NS te horen dat het gros van de rij
tuigen onbruikbaar is", zo weet Spithorst.
Hoe nu verder? „We moeten ten eerste con
stateren dat de inzet van de NS in deze
zaak tot nu toe van nul en generlei waarde
was. Die treinen kun je als afgeschreven be
schouwen. Er komt een moment dat je
nieuwe treinen moet bestellen. Er moet
een nieuwe keuze gemaakt worden."
Van het contract dat de NS heeft met de
overheid is niets terecht gekomen, is het
oordeel van de MVBOV. „Het Rijk moet
zeggen: we stoppen met die grappen en we
ontbinden het contract. De NS moet een
schadevergoeding betalen tot het moment
dat de nieuwe treinen gaan rijden. Dat is
onderdeel van een clausule in het contract.
De staat moet op zoek naar een vervoersbe
drijf dat dit wèl aan kan. De NS doet het
leuk met intercity's en stoptreinen, maar
internationaal treinverkeer, dat is een brug
te ver. Bovendien vind ik dat je de NS niet
moet belonen voor een wanprestatie door
ze aan te houden als partij."
Mocht de minister de NS toch als partner
willen houden, stapt de MVBOV naar Brus
sel, kondigt Spithorst alvast aan.
„Europa kan een rol spelen en Nederland
boetes geven die variëren van tientallen tot
honderden miljoenen. Ik wil niet als reizi
ger van een hogesnelheidslijn gebruik ma
ken als die treinen niet deugen. De NS is
kennelijk te klein voor Europa."
Nederland moet te rade gaan bij anderen,
zoals de Duitsers, de Fransen, de Japan
ners. „Ook anderen verdienen een kans. Ik
zou niet de eerste de beste vragen. Eerst
maar eens goed toetsen of ze aan de voor
waarden kunnen voldoen."
Rikus Spithorst, MVBOV
I Na de Belgische spoorwegen NMBS stopt ook de NS met de Fyra. foto Bram van de Biezen/ANP
Het zijn een paar opvallende en
typerende alinea's in zijn
boek Vierkante Wielen. Arie
van As, voormalig NS-top-
man uit Riethoven, beschrijft
hierin zijn bezoek aan een treinfabrikant
in Zuid-Europa. Overal rommel, afval,
rondslingerende onderdelen, incomplete
eindproducten, medewerkers die van hot
naar her lopen. Zijn conclusie: 'Ik kan me
niet voorstellen dat uit deze fabriek veilige
en kwalitatief goede producten komen'.
Van As was directievoorzitter bij Ned-
Train, het treinonderhoudsbedrijf van NS.
Hij maakte tevens deel uit van de
NS-groepsraad en vertrok daar in 2010.
Zijn eerste bezoek aan het bedrijf- hij wil
niet bevestigen of ontkennen dat het om
het Italiaanse AnsaldoBreda gaat - was in
2006 nog wel zo goed begonnen. Aan de
buitenkant zag het er prachtig uit. Een mo
dern bedrijf, 1.500 medewerkers, orders uit
de hele wereld.
Hij is nog geen half uur binnen of hij heeft
in de gaten dat veiligheid, kwaliteit en effi
ciëntie niet echt tot de aandachtspunten
van deze firma behoren.
Drie jaar later is hij er weer te gast, be
nieuwd hoe het er nu uitziet. „Na een im
ponerende bedrijfspresentatie op het kan
toor van de directeur gaan we de fabriek
in. Ik schrik me een ongeluk! Het ziet er
nog slechter uit dan drie jaar geleden",
schrijft hij. De bezoekers mogen een kwali-
teitslijst invullen waarop gescoord kan wor
den. Het resultaat is schokkend. Het bedrijf
haalt 15 van de 121 te winnen punten.
De gastheer van Van As is openhartig. Alle
goede medewerkers zijn vanwege frustra
ties vertrokken, luidt het antwoord. Op
nieuw concludeert Van As dat 'uit deze fa
briek de komende jaren echt geen fatsoen
lijke treinen komen.'
Zijn leermoment tijdens het bezoek: het
zou effectiever zijn als degenen die met de
treinen gaan rijden, veel intensiever betrok
ken zijn bij de voorbereidingsfase van de
producent.
Van As heeft tegenwoordig een adviesbu
reau. Gevraagd om een reactie wil hij niet
ingaan op een relatie tussen zijn passages
en de Fyra-treinenbouwer. Het enige dat
hij wil zeggen is: „Ik doe onderzoek naar
de Fyra. Ik zeg helemaal niets."
Arie van As, ex-NS-topman
