Vechtadvocaten drijven
partners tijdens een
scheiding verder uit elkaar.
Hoogopgeleide en mondige
ouders schuwen deze Vuile
oorlog niet, tot frustratie
van de jeugdzorg.
6 SPECTRUM
actueel
Als vechten
moet, dan
moet het en
dan maar
beter goed
Slim genoeg
voor een
vechtscheiding
door Peter Winterman
Ianneke (60) is bang, verward
en depressief. Haar man Pie
ter heeft net opgebiecht dat
hij al heel lang ongelukkig is
en van haar wil scheiden.
Het liefst wil Janneke, die
werkt als parttime gemeen
teambtenaar, de hele zaak uit
n geven aan een advocaat. Die
draagt haar op om thuis de financiële
administratie te kopiëren, foto's te ma
ken van dure bezittingen en 'onbe
hoorlijk gedrag' van Pieter tegen haar,
de kinderen of de kleinkinderen vast
te leggen.
Als Pieter thuiskomt en haar bezig
ziet met een camera, volgt een knal
lende ruzie. Janneke filmt de woe
de-uitbarsting voor haar advocaat, die
de beelden ook aan de rechter laat
zien. Haar echtscheiding loopt uit op
een Jerry Springer-achtige nachtmer
rie. Vechtscheidingen, zoals die van
Janneke en Pieter, komen steeds vaker
voor. En dan zijn er bij acht op de tien
scheidingen ook nog eens kinderen
betrokken. De Raad voor de Kinderbe
scherming deed vorig jaar 5.249 keer
onderzoek naar een problematische
echtscheiding, tegen 4.800 keer in
2011. De broertjes Ruben en Julian, vo
rige maand om het leven gebracht
door hun vader, werden ook gevolgd
door de kinderbescherming. Zelden
eindigt een scheiding op zo'n tragi
sche manier, maar de juridische oor
log die eraan voorafging is niet uniek.
Advocaten constateren dat steeds
meer hoogopgeleide ouders tijdens
hun scheiding bij Bureau Jeugdzorg te
recht komen. „Dat komt omdat deze
mensen niet verder kwamen in het
particuliere circuit", stelt Wills Lange-
dijk, echtscheidingsadvocaat en me
diator in Amsterdam. „Er is dan al on
gelofelijk veel hulp aan te pas geko
men. Steeds weer worden nieuwe
hulpverleners ingeschakeld, zoals kin
derpsychologen en pedagogen. Deze
ouders kunnen zich dat veroorloven,
want er is geld zat. Steeds weer wordt
naar een deskundige gezocht die zich
achter de mening schaart van de
ouder in kwestie. Als de kinderthera
peut met een omgangsregeling op de
proppen komt die een van de ouders
niet aanstaat, wordt weer verder geke-
ken. Zo gaat dat maar door."
Volgens Langedijk zorgen vechtschei
dingen tussen hoger opgeleiden er
voor dat steeds meer zaken op het
bordje van Bureau Jeugdzorg belan
den. „Maar het hele proces zit dan al
muurvast. Zie er dan nog maar eens
uit te komen."
Rob van Coolwijk, scheidingsadvo
caat en voorzitter van de vereniging
Familierecht Advocaten en Scheidings
mediators (vFAS) stelt dat jeugdzorg
helemaal niet opgewassen is tegen die
groeiende groep hoogopgeleide, schei
dende ouders. „De ouders proberen
jeugdzorg in het eigen kamp te krij
gen", zegt Van Coolwijk, bij wiens ver
eniging een kleine duizend advocaten
zijn aangesloten. „Ouders verwachten
dat jeugdzorg aan waarheidsvinding
doet, maar dat is helemaal niet zo.
Voor jeugdzorg gaat het om de belan
gen van het kind, al het overige inte
resseert die organisatie niet. Het ge
volg is dat een zaak bij jeugdzorg al
leen maar verder escaleert. De rechter
moet dan ingrijpen."
Bureau Jeugdzorg erkent dat het
steeds vaker energie moet steken in
vechtscheidingen van hoger opgeleide
en verbaal goed onderlegde ouders.
Volgens jeugdzorgdirecteur Erik Ger
ritsen gaat het om mensen met geld
die zich zonder problemen een dure
advocaat kunnen veroorloven. Voor
jeugdzorg is het zwaar werk, stelt Ger
ritsen. „Je zit in een kamertje met
twee ouders en twee advocaten en ze
gaan gewoon ruzie zitten maken. Wel-
les-nietes, heftig schreeuwen." Advo
caat Langedijk herkent het: „Om el
kaar zwart te maken, worden over en
weer de meest verschrikkelijke din
gen geroepen. All is fair in love and
war, en dus verlaten beide partijen
het slagveld vaak financieel verminkt,
afgebeuld en bebloed."
Langedijk ziet in haar praktijk dage
lijks hoe scheidingen uitlopen op dra
ma's voor ouders én kinderen. „Geluk
Echtscheidingsadvo
caat en mediator
Wills Langedijk
kig kan ik in het merendeel van mijn
zaken als mediator optreden. Dat bete
kent dat ik probeer te bemiddelen. Al
les is er dan op gericht de echtschei
ding buiten de rechtszaal te houden."
Maar in ongeveer een derde van de
scheidingszaken doet Langedijk mee
aan een harde juridische strijd. „Als
vechten moet, dan moet het en dan
maar beter goed", stelt ze.
Alle partijen beseffen dat de kinderen
bij een vechtscheiding vrijwel altijd
de grootste verliezers zijn. „Daar zit
het morele dilemma voor een advo
caat", zegt Langedijk. „Als advocaat
moet je het belang van je cliënt die
nen, maar dat is lang niet altijd het be
lang van het kind. Uiteindelijk is het
wel de ouder die de factuur betaalt,
en niet het kind. Vaak schermen
ouders zelf met de belangen van hun
kind, maar ze worden eigenlijk gedre
ven door wraak en puur eigenbelang.
Ik probeer hun dan ook een spiegel
voor te houden."
Dat doen niet alle echtscheidingsadvo
caten in Nederland. Een deel van de
advocaten zet geen rem op de emoties
en wraakgevoelens van de ouder, vaak
ten koste van het kind. „Het komt
voor dat ik een zaak niet aanneem, als
ik hoor wie de advocaat van de tegen
partij is", zegt Langedijk. „Er lopen de
meest vreselijke advocaten rond." Erg
open over hun tactiek lijken die advo
caten overigens niet te zijn. Geen van
de advocaten, van wie bekend is dat
ze in rechtszaken geen enkel middel
schuwen bleek bereid aan dit artikel
mee te werken als hun naam zou wor
den genoemd.
Als de rechter constateert dat ouders
niet met elkaar communiceren of als
er meldingen zijn bij het Advies- en
Meldpunt Kindermishandeling, raakt
jeugdzorg betrokken. Als Bureau
Jeugdzorg vermoedt dat kinderen risi
co's lopen, volgt een onderzoek door
de Raad voor de Kinderbescherming.
Langedijk denkt dat het Nederlandse
systeem van rechtspreken eigenlijk
niet deugt voor echtscheidingen. „Het
is een onpersoonlijk, onmenselijk pro
ces, waar mensen slechter uitkomen
dan dat ze er ingingen. Het systeem
faalt om hulp te bieden aan mensen,
juist op momenten waarop ze die het
hardst nodig hebben." Volgens Lange
dijk raken de verhoudingen tijdens de
maandenlange voorbereidingen op
een rechtszaak meestal alleen maar
verder verstoord. „Ik geloof in de juri
dische oorlog. Maar niet altijd. Vech
ten in het belang van de kinderen of
om financiële zekerheid is de moeite
waard, maar vechten om je gelijk te
krijgen niet."
Uit onderzoek van TNS NIPO blijkt
dat zo'n 20 procent van de scheidin
gen uitloopt op een vechtscheiding.
„Dat is een somber cijfer", zegt Rob
van Coolwijk, die ook in zijn eigen
praktijk met vechtscheidingen te ma
ken heeft. „Als advocaat verdien je je
brood met juridische procedures,
maar naar het kind voel ik absoluut
een zekere verantwoordelijkheid. Als
een vader roept dat hij niet van plan
is alimentatie te betalen, vraag ik wat
daar de gevolgen van kunnen zijn.
Het betekent dat zijn vrouw fulltime
moet gaan werken. Maar waar moeten
de kinderen dan naartoe? Ik probeer
de discussie over de partner los te
trekken van de discussie over de kin
deren. Dat is soms heel lastig."
Van Coolwijk hoopt dat dat het dra
ma rond Ruben en Julian ervoor zorgt
dat snel werk wordt gemaakt van het
advies van de Kinderombudsman die
vorig jaar de aanbeveling deed om in
moeizame situaties een 'bijzondere
curator' te benoemen, speciaal voor
kinderen. „Dat zou inhouden dat als
er een bijzonder curator wordt be
noemd, die zich alleen maar bekom
mert om het belang van de kinderen
en om hoe de zorg moet worden inge
vuld zodat hun belang is gediend. Dat
is een ontwikkeling die ik zeer toe
juich, alleen zien we in de praktijk dat
er nog te weinig gebruik van wordt ge
maakt."
Langedijk heeft ervaren wat de ver
strekkende gevolgen van een vecht
scheiding kunnen zijn. „Nadat een
moeder mij had ingeschakeld en ik
mijn eerste brief naar de vader had ge
stuurd, pleegde deze man zelfmoord.
Gelukkig had hij zijn kinderen niets
aangedaan, maar ik heb mij hier lange
tijd heel naar over gevoeld."
De namen van Janneke en Pieter zijn om
privacyredenen gefingeerd.
reageren?
Sm/ spectrum@depersdienst.nl
