De dichter in driedelig pak 66 Wat moest er van de dag des oordeels terechtkomen met niets dan as? BOEKEN 17 John Cheever staat bekend als een groot verhalenverteller. Dertig jaar na zijn dood ver schijnt 'Kroniek van de familie Wapshot' in het Nederlands. ZATERDAG 1 JUNI 2013 door Mario Molegraaf "W* ean Pierre Rawie, we herken nen hem allemaal, is de enige dichter in driedelig pak. Met zijn poëzie is het al net als met zijn kleding: beide F lijken iets van het verleden. Hij kan niet meer aan zijn drie delige kostuums komen, ze zijn sinds lang uit de mode. Voor zijn poëziebundels geldt dit allerminst: hij is de succesvolste dichter van het land. De lezers van vandaag kun nen geen genoeg krijgen van deze li teratuur waarin het eeuwig eergiste ren blijft. Desondanks passen die gedichten hem even perfect als de kostuums. In de verwrongen vormen van wel eer kan hij toch helemaal zichzelf zijn. Een wonderlijk fenomeen, wat nieuwsgierig maakt naar zijn nieu we boek. Al is het maar vanwege de uitdagende titel: 'Vroeger was alles beter, behalve de tandarts' noemde hij de verzameling columns, al is dat eigenlijk een te moderne aandui ding voor het genre dat hij beoefent Rawie hangt graag de vreemdeling op Planeet Heden uit. Alles is oud aan Rawie, behalve dan 'De Jonge Vrouw Die De Beste Jaren Van Haar Leven Aan Mij Vergooif, zoals hij haar steevast aanduidt. Hij kent zich zelf aangenaam goed. Als kleine jongen was hij 'reeds een wat kwasterig kereltje', bekent hij. Maar heimelijk blijkt Rawie goed op de hoogte van de actualiteit. Hij heeft verstandige meningen over Sil vio Berlusconi en het Oranjehuis en in het personenregister krijgt Antoi- ne Bodar een subtiel tikje ('P.R.-ka- tholiek'). Natuurlijk zijn er grenzen. Van boe ken krijgt hij nooit genoeg, voetbal heeft hij na één wedstrijd bekeken. Maar hij, de elitaire literator, waagt zich dus wel een keer tussen het ge peupel in het stadion. Zelfs begeeft hij zich op een dag naar De Efteling, waar hij 'een soort verduisterde achtbaan betreedf. Rawie vermoedt dat dit spektakel de oorzaak is van zijn beroerte, waarover hij op de vijf mooiste pagi na's van het boek bericht 'Aan de zo mer schijn ik niet veel te hebben ge- misf, vat hij zijn periode in zieken huis en kliniek samen. Ontdek de nuchtere persoon achter de bevlo gen poëet Jean Pierre Rawie - Vroeger was alles be ter, behalve de tandarts. Bert Bakker, 17,95 euro. Een bitterzoete geschiedenis door Nico de Boer Een gentleman, een neuroot en een alcoholist die een dubbelle ven leidde. Dat was John Chee ver (1912-1982), een van de grootste naoorlogse Amerikaan se verhalenschrijvers van wie eindelijk zijn befaamde Kroniek van de familie Wapshot (1957) is vertaald. De roman vertelt in een sprankelende stijl de bitterzoete geschiedenis van een 'gewo ne' familie uit de middenklasse aan de Amerikaanse noordoostkust. Cheever ken de die wereld als zijn broekzak. Hij zat er middenin en tegelijk hield hij afstand. Als de chroniqueur van de suburbia be schreef hij met de precisie van een Zwit sers uurwerk in een elegante, vaak bedrieg lijk lichte stijl over de gegoede burgerij in de voorsteden, over de benauwende wereld van forenzen, drinkgelagen en harteloze slippertjes, van intellectuele leegte en oe verloos gebabbel. Dat deed hij vooral in zijn verhalen. Daarin hekelde deze 'Ameri kaanse Tsjechov' in milde satire de hypocri sie van ogenschijnlijk rimpelloze levens waarin het onderhuids gist en broeit. Over Cheever doen de fraaiste anekdotes de ronde. Zo wandelde hij elke morgen als een keurige heer in onberispelijk pak naar zijn kantoor zonder ramen. Daar trok hij zijn goede pak uit en zette hij zich in zijn onderbroek achter zijn schrijfmachine. Het is niet zomaar een kleurrijke anekdote van een kleurrijk schrijver, maar een die laat zien dat bij de keurig getrouwde Cheever, vader van drie kinderen, vrijwel alles an ders was dan het leek. Hij was depressief en worstelde met zijn biseksualiteit, die heimelijk zijn weerslag vindt in zijn werk. Hij schreef er onverbloemd over in het magnifieke Verscheurde stilte, een keuze uit zijn postuum gepubliceerde dagboeken, waarmee Cheever bij ons veel bewonde raars verwierf. Cheever ging er levenslang onder gebukt dat het weinig had gescheeld of zijn ouders hadden in 1912 tot een abortus besloten. Zijn beroerde jeugd, met een drankzuchti ge schoenenverkoper als vader en een ster ke moeder als motor van de familie, liet die pe sporen na bij de teergevoelige zoon. Zijn seksuele geaardheid, de eeuwige twij fel aan zijn talent, zijn drankzucht, zijn ge- John Cheever beschreef met uiterste precisie de benauwende wereld van forenzen. foto Paul Hosefros John Cheever frustreerde ambities en honger naar seksu ele kicks deden de rest. Begrijpelijk dat zijn vrouw Mary, die door Cheever met weinig warmte werd beschreven, de dagboeken van haar man niet kon lezen. Dat ze niette min toestemming verleende tot publicatie was bewonderenswaardig. Cheever was een superieur verhalenschrij ver. Maar hij wilde zich ook bewijzen als romancier omdat een schrijver pas meetelt als hij werk van langere adem schrijft. Dus zette hij zich aan een handvol romans, waarvan Bullet Park vorig jaar in een mooie nieuwe Nederlandse vertaling verscheen, eveneens van de hand van Guido Golüke. Cheevers romans bezitten stilistisch dezelf de hoge kwaliteit als zijn verhalen, maar missen hun adembenemende spanning en samenhang. Dat Kroniek van de familie Wapshot door de wirwar van verhalen geen coherent geheel is, is echter nauwelijks een bezwaar. Wie de wereld van de Wapshots binnentrekt, is verkocht. Die leest met groot genoegen en vooral langzaam, om van elke zin optimaal te kunnen genieten. De Wapshots wonen aan de kust van New England in het vissersdorp St. Botolphs waar het leven lijkt te zijn bevroren en ie dereen elkaar kent. Hoe gewoon en tegelijk vreemd deze familie met haar licht excen trieke trekjes ook is, je krijgt als vanzelf een zwak voor haar. Dat geldt in hoge mate voor de wispelturige tante Honora, die het familiekapitaal beheert, voor de koppige zeerob Leander (gemodelleerd naar Chee vers vader), zijn dromerige vrouw Sarah en hun zonen, de weinig wellevende Moses en de weifelmoedige Coverly (Cheevers al ter ego). In de zonen moet het trotse ge slacht van de Wapshots voortleven, al gaat dat minder voorspoedig dan gewenst. In zijn boek verbeeldt Cheever vrijwel alle aspecten van hun leven, van de wrijvingen tussen de generaties en de seksen. Hij schrijft even zintuiglijk als beeldend, scherp en origineel. Als de begrafenisonder nemer zijn bedenkingen heeft over de toe name van crematies, staat er: 'Wat moest er van de dag des oordeels terechtkomen met niets dan as?' Hij beschrijft met warmte zijn personages en roept met lichte weemoed de schoon heid op van het landschap van New Eng land waar hijzelf opgroeide. Hij beschrijft fijnzinnig de geneugtes van het leven, of dat nu een diner is, een zeiltocht of een boswandeling. En hij weet van een bezoek aan de psycholoog een tragikomische sketch te maken. Cheever toont ons het le ven zowel in zijn opperste schoonheid als in zijn-diepste treurnis. John Cheever - Kroniek van de familie Wapshot. Vert. Guido Golüke. Van Gennep, 19,90 euro.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2013 | | pagina 17