A
Repaer op Schouwen
BUITEN 13
~T
WOENSDAG 29 MEI 2013
door Gerard Smallegange
an de noordkant van Schouwen,
terzijde van de Dammenweg ligt
aan de rechterkant Scharendijke
en links Ellemeet. Een schaar is in water-
staatskundige zin een zeer diepe geul. Bij
Scharendijke is die geul bijna 50 meter
diep. Het links gelegen Ellemeet is in
naam niet zo makkelijk te duiden. In de
onregelmatige vierhoek, gevormd door
de dorpen Scharendijke, Ellemeet en het
stukje noordkust van Schouwen, zijn
nog twee namen die al heel lang hier be
staan: De Drie Wilgen en Repaer. Ik heb
altijd begrepen dat Elle en Helle hetzelf
de woord behelzen. Een eindje naar het
westen ligt de boerderij 'De Helle'. Die
naam zou niets te maken hebben met ver
derf en het dodenrijk, maar duiden op
een lage plek achter de duinen (zie ook
Hellegatsplein). Ellemeet of Hellemeet,
daar enkele kilometers vandaan, zou dan
een lage plaats zijn waar weidegronden
zijn (meet is weide, zie ook Made en
Meetjesland). Anderen zeggen dat Elle
een Germaanse naam is. Nog anderen
dat de (H)elle een zeekreek was die land
inwaarts liep. Hoe dan ook, Ellemeet is
een oude ambachtsheerlijkheid van al
minstens 800 jaar. In de genoemde vier
hoek ligt ook hoeve 'De Drie Wilgen'.
Op oude kaarten tref je die naam altijd
aan. Of het alleen een1?oerderij was of
dat er meer bebouwing was weten we
niet, maar een boerderij was er al heel
lang. De wat vervallen hoeve waar de fa
milie Deïst zo lang woonde, is gekocht
door de Zuid-Hollandse tuindersfamilie
Lemkes. Die vonden vlakbij zee en ver
van industriële complexen de zilte en
zeer zuivere lucht die zij nodig hadden
voor het kweken van varens. In het druk
ke Zuid-Holland is de luchtzuiverheid
ver te zoeken. Familie Lemkes heeft de
oude, mooi gelegen hoeve goed en vak
kundig laten restaureren.
En dan Repaer, tegen de laatste duintjes
van Noord-Schouwen aan. Tot halverwe
ge de 17e eeuw was er het Repartpolder-
tje, ten noorden van Ellemeet en ten wes
ten van Scharendijke. Door een serie van
vijf dijkvallen gleed het poldert je in zee
en ging drijven. In arrenmoede legde
men een nieuwe dijk aan achter het pol-
dertje. Vreemd genoeg ontwikkelden
zich op de resten van de oude zeedijk en
de resten van de nollen (strekdammen in
zee) zandverstuivingen. Na verloop van
tijd werden dat echte duinen. Het onder
gelopen poldertje kwam weer droog en
werd een soort 'kupe'- een inlage. Voor
de duinrand (de rêêpe op z'n Zeeuws)
kwam een mooi strand dat baai- of kom
vormig van ligging was. In de 'kupe'
stond "s Lands Schure', een aanduiding
voor de schuur van het Waterschap. Ook
was er de Heerenkeet, waar het bestuur
van het Waterschap vergaderde, borrelde
en at. Hoog op de duinen stond de dijk-
baaswoning. Een eindje verder stond een
fraai thee- en zopie koepeltje ook hoog
op de duinen. Na de ramp van 1953 is er
veel van dit mooie, afgelegen stukje
Schouwen verdwenen. Er kwam een
Dammenweg dwars door het landschap.
Het koepeltje werd een paar maal ver
nield - en de rust was weg. Een tijd heeft
een uitgever nieuwe inhoud gegeven aan
Repaer; ze woonden op de duinen op de
plek van het dijkbaashuis. Het woord Re
paer heeft wellicht de betekenis 'aangena
me verblijfplaats'. Dat oude stukje Schou
wen is verdwenen. Af en toe zorgt Blof
met kornuiten op de nabijgelegen Brou-
wersdam voor enige reuring.
