2 GEZOND
SAMARITAANSE DONOR WORDEN?
Wie bij leven een nier afstaat aan een ernstige zieke nierpatiënt,
redt niet één, maar vaak drie of meer levens. „Gelukkig zijn er
steeds meer 'barmhartige Samaritanen1 die een niér willen af
staan", zegt nefroloog Willem Weimar van het Erasmus MC in
Rotterdam.
WILLEM WEIMAR (65)
Eén nier kan vele
levens redden
Partners en familieleden van patiënten den
ken dat dialyse een prima alternatief is
voor transplantatie en realiseren zich niet
hoe slecht de overlevingskansen van dialy
se-patiënten zijn. Ook denken ze vaak ten
onrechte dat het afstaan van een nier enor
me risico's met zich meebrengt. Dat is' niet
zo. Je kunt prima verder leven met één
nier."
Het Erasmus MC heeft daarom een spe
ciaal 'nierteam' bestaande uit een maat-
schappelijk werker en een psycholoog die
Wie zich wil aanmelden als nierdonor, kan
terecht bij elk academisch ziekenhuis in Ne
derland, al heeft het Erasmus MC in Rotter
dam hierin wel de meeste ervaring.
In principe komt iedereen met een goede
gezondheid in aanmerking.
Ook ouderen kunnen een nier afstaan. Veel
'samaritaanse donoren' staan een nier af na
hun 70ste omdat zij dan geen bloeddonor
thuis op bezoek gaan bij nierpatiënten.
„We vragen de patiënt dan zo veel moge
lijk vrienden en familieleden uit te nodi
gen voor een bijeenkomst waarbij we voor
lichting geven over donatie bij leven. Heel
vaak meldt zich na zo'n avond een donor
en kunnen we de patiënt én soms zelfs
twee of drie anderen helpen."
Ti reageren?
V gezondheid@depersdienst.nl
meer mogen zijn en toch nog iets willen be
tekenen voor een ander.
De term 'samaritaans' is afgeleid van een pa
rabel uit de Bijbel over de 'Barmhartige Sa
maritaan', die - hoewel hij een vreemdeling
was - zich als enige bekommerde om een
man die gewond langs de weg lag en aan
wie iedereen voorbijliep (Lucas 10:25-37).
www.nierstichting.nl
500 procent. Het mooie: wie belangeloos
een nier afstaat, redt niet één, maar vaak
meerdere levens. Hoe zit dat? Weimar:
„Vaak is het niet mogelijk een nier direct
aan je familielid of partner af te staan om
dat er geen 'match' is tussen donor en ont
vanger. We hebben daarvoor een systeem
dat we cross-over-donatie noemen. In een
cross-over-programma doneren twee kop
pels bestaande uit een patiënt en diens
partner, over en weer een nier aan elkaar.
Als dit cross-over-systeem wordt gecombi
neerd met een 'samaritaanse' nier, dan kun
je nog meer mensen helpen: de belangelo
ze donor geeft zijn nier aan een koppel. De
partner van de ontvangende patiënt do
neert dan op zijn béurt weer een nier aan
een ander koppel, etcetera. Dit systeem
heet domino-paired donatie. In het Eras
mus MC beperken we het aantal tot drie a
vier transplantaties per serie, anders wordt
het logistiek te ingewikkeld."
De nefroloog vertelt zijn verhaal vanuit
Istanbul, waar hij op een international con
gres een lezing geeft over dit Nederlandse
succesverhaal. Want niet alleen kan de
wachtlijst voor donornieren - nu zo'n vier
jaar - flink worden ingekort als meer men
sen bij leven een nier willen doneren; een
transplantatie van een 'levend' orgaan
biedt ook spectaculair betere resultaten
dan nierdialyse, of transplantatie van een
orgaan van een overledene.
„Levende nierdonatie is veruit de beste be-
handeloptie", zegt Weimar. „Toch denken
veel artsen nog steeds dat het beter is een
patiënt eerst te dialyseren, zelfs als er een
levende donor beschikbaar is. Ze redene
ren: eerst een dieet, dan medicatie, dan dia
lyse en als uiterste middel een transplanta
tie. Maar leven op dialyse is niet goed. Kijk
maar naar de mensen die wachten op een
donornier en intussen gedialyseerd wor
den: ze overlijden gemiddeld na vier tot
zes jaar. Daarmee staan ze er slechter voor
dan een patiënt met darmkanker. Ter verge
lijking: na transplantatie met een nier van
een overledene is de levensverwachting
tien jaar; na een 'levende' donatie zelfs
twintig jaar." Weimar: „Je kunt het beter
omdraaien: zoek eerst in de omgeving van
de patiënt naar een levende donor, en denk
pas aan dialyse als 'levende' transplantatie
écht niet lukt en de patiënt op een wacht
lijst komt."
Weimar en zijn team zetten intussen vol
in op het werven van méér levende nierdo
noren. „Op dit moment zijn er 484 van zul
ke transplantaties per jaar in Nederland en
dat aantal kan de komende jaren verdubbe
len. Want er zijn nog veel misverstanden.
door Martine Boelsma
illustratie Thinkstock
Ze bestaan écht: mensen die
belangeloos een nier afstaan
aan een wildvreemde. In het
Erasmus MC in Rotterdam
zijn inmiddels met de orga
nen van deze 'samaritaanse
donoren' rond de 100 nier
transplantaties uitgevoerd. In heel Neder
land zijn het er ruim 140. Nefroloog en
transplantatie-arts Willem Weimar is er
dolblij mee. „Dit zijn geen gekken. Het zijn
meestal mensen met een groot sociaal ge
voel. Ze doen vrijwilligerswerk en geven
vaak ook bloed aan de bloedbank. Ze han
delen vanuit hun levensovertuiging."
Daarnaast is ook het aantal mensen dat bij
leven een nier afstaat aan een partner of fa
milielid in het afgelopen decennium toege
nomen tot 484 per jaar, een stijging van
Willem Weimar, foto Erasmus MC
Functie Hoogleraar nefrologie en transplan
tatiegeneeskunde
Opleiding/loopbaan Geneeskunde aan het
Erasmus MC in Rotterdam. Artsexamen in
1972. Na militaire dienst opleiding tot in
ternist. Vanaf 1979 werkzaam op de afde
ling nierziekten en transplantatie.
Onderzoek Prof. Weimar deed onderzoek
naar afstotingsmechanismen, nieuwe af-
weeronderdrukkende medicijnen, alterna
tieve levende donatieprogramma's zoals
een internationaal cross-over programma.
Hij is tevens coördinator van een Europees
onderzoek naar orgaanhandel.
