Opdrachten door een computerstem, minder verdienen
als je een fout maakt en een baas die elke seconde over
je schouder meekijkt. Zijn werkgevers bezig om van
personeel robots te maken? Volgens de cijfers niet,
volgens de vakbond wel. „Je voelt je constant
opgejaagd."
8 SPECTRUM
Tijdnormen
gaan
lijnrecht in
tegen drie
belangrijke
menselijke
behoeften
door Dick Hofland
Het is een ver
trouwd gezicht in
distributiecentra,
in dit geval die
van Jumbo. Order-
pickers lopen de
hele dag met een
koptelefoon en microfoon op hun
hoofd. Ze verzamelen de goederen die
in een vrachtwagen worden geladen,
waarna alles volgens een strak tijd
schema in de supermarkt wordt afge
leverd. „Je krijgt altijd te horen hoe
veel je over de hele week hebt ge
daan", vertelt Geke Wolters. „En dan
kan het gebeuren dat een week later
iemand van de leiding langskomt en
zegt: 'Hé, je hebt maar 85 procent ge
haald. Waar ligt dat aan?' Je kunt een
keer niet lekker zijn of net ziek zijn ge
weest, maar daar houdt het systeem
geen rekening mee."
Bij zijn afscheid als voorzitter van
FNV-Bondgenoten uitte Henk van
der Kolk onlangs grote zorgen over de
trend dat werkgevers hun personeel
laten werken volgens tijdnormen, al
dan niet in combinatie met volgsyste
men als gps. Daarom zou de werk
druk, die toch al hoog is, dramatisch
toenemen. Vakkenvullers krijgen te
horen hoeveel dozen ze op een dag
moeten verwerken. En uitzendkrach
ten in de distributiecentra krijgen vol
gens FNV-bestuurder Ron Meyer 10
procent méér loon als ze een hele
week geen enkele fout maken. „Als je
dan op vrijdagmiddag een fout maakt,
kun je naar die 10 procent fluiten."
Berucht was ooit de minutenregistra-
tie in de zorg; inmiddels verboden,
maar daarmee nog niet uitgebannen.
En in de schoonmaakbranche kwa
men tot voor kort schema's voor waar
bij in 90 seconden een toiletruimte
moest worden schoongemaakt. Pas na
een langdurige staking kwam er een
eind aan deze extremiteiten. De FNV
erkent weliswaar dat enkele grote be
drijven het beter doen, maar de vakbe
weging stelt dat 'stopwatchbanen' aan
een zorgwekkende opmars bezig zijn.
Werkgeversorganisatie AWVN her
kent de kritiek van FNV niet erg. Een
woordvoerder zegt dat de FNV onge
twijfeld waar ze het over heeft, maar
laat ook een tegengeluid horen: „Wij
hebben niet het idee dat veel werkge
vers met tijdnormen werken. Zeker in
crisistijd worden de eisen aan werkne
mers opgeschroefd, omdat de produc
tiviteit omhoog moet. Werkgevers
zoeken naar manieren om concurre-
render te worden en vinden de oplos
sing vaak in manieren om slimmer te
werken. Bijvoorbeeld door de aan
schaf van snellere machines, zodat
werknemers meer kunnen produce
ren zonder harder te hoeven werken.
Wij horen zelden iets over invoering
van tijdnormen of technologische
volgsystemen", aldus de woordvoer
der van de AWVN.
Ook arbeidspsycholoog Aukje Nauta
zet vraagtekens bij de constatering
van de FNV over de werkdruk. Ze
Werknemer
wil geen
robot zij n
wijst op een onderzoek van TNO
waaruit niet bleek dat de werkdruk in
de afgelopen jaren is toegenomen.
Nauta, hoogleraar aan de Universiteit
van Amsterdam, wil daarmee niet zeg
gen dat werken volgens tijdnormen
niet voorkomt. „Je ziet het voorname
lijk bij de zogeheten lagere banen.
Daar zijn schrijnende voorbeelden
van. Tijdnormen gaan lijnrecht in te
gen de drie primaire menselijke be
hoeften: autonomie oftewel zelf beslis
singen nemen, je competent voelen
en je verbonden voelen met anderen."
Ze noemt het 'slijtende' banen; werk
waar je niets over te zeggen hebt en
waar je niets van leert, je slijt erdoor.
Volgens haar zijn er gelukkig genoeg
bedrijven die nadenken over betere ar
Arbeidspsycholoog
Aukje Nauta
beidsomstandigheden. Nauta noemt
Schiphol als voorbeeld. Personeel dat
de bagagekarretjes op hun plaats
moet zetten, mag dat maximaal vijf
jaar doen. Daarnaast krijgen ze een op
leiding voor andere werk. „Slimme
werkgevers die naar alle aspecten van
het werk kijken en hun werknemers
juist zoveel mogelijk verantwoorde
lijkheid, vrijheid en vertrouwen ge
ven, zullen merken dat die mensen
veel meer voor hen doen dan je nood
zakelijkerwijs van hen vraagt. Als je
daarentegen je personeelsleden wan
trouwt, krijg je ze tegen je, zetten ze
geen stap extra."
Zo ver wil Bert, pakketbezorger bij
DHL, niet gaan. Al wil hij liever niet
met zijn echte naam in de krant en al
ziet hij dat menige collega zichzelf
voorbijloopt. „Ik heb gelukkig een vas
te baan, maar de meeste collega's heb
ben een contract van zes uur per dag
waarvoor ze zes stops per uur moeten
maken om pakketten af te leveren.
Vroeger waren het vier stops, maar
door de prijsdruk worden het er
steeds meer. Het is topsport om dat
voor elkaar te krijgen."
De koeriers beschikken over 'live' na
vigatie, want ze moeten constant reke
ning houden met het verkeer. „Als je
maar even in een file staat, lukt het
nauwelijks nog om je targets te ha
len." Elke wagen is vanuit een centra
le van seconde tot seconde te volgen.
„Ik heb er geen negatieve ervaringen
mee, maar ben wel kritisch. Vroeger
