Voedselschandalen:
China wil openheid
VERDIEPING 11
De angst voor eigen eten
ondermijnt het vertrou
wen in de Chinese rege
ring. Hamsteren in Hol
land is niet de oplossing.
VRIJDAG 17 MEI 2013
aardappels met vlees
Als wij het raam open zetten,
kunnen we gratis roken!",
schept een man uit het door
smog geteisterde Peking op te
gen zijn vriend uit Shanghai.
Zegt de man uit Shanghai: „Als wij de
kraan opendraaien, krijgen we gratis var
kensbouillon!"
Als de Chinezen al grappen maken over
hun milieu- en voedselproblemen, zouden
ze zeker hun lol opkunnen over de affaires
waar Nederland tegenaan hikt. Ons paar-
denvlees vermomd als rundvlees en de
fraude met biologische eieren vallen in het
niet bij de voedselschandalen in China. In
maart werden in Shanghai meer dan
16.000 dode varkens gevist uit een rivier
waaruit ook drinkwater wordt gewonnen.
Begin deze maand werd een bende van 63
fraudeurs gearresteerd die ratten, vossen
en nertsen verkochten als schapenvlees -
nadat ze het hadden bewerkt met nitriet
en gelatine. In februari werd een lamsvlees-
verkoper opgepakt die lamsvlees verkocht
dat zó vervuild Avas met pesticiden, dat het
de dood zou betekenen voor iemand die er
van at. Momenteel mijden hele volksstam
men vlees van kip en ander gevogelte, uit
angst voor vogelgriep.
Het wantrouwen van Chinezen in hun
voedsel keldert. Gaf in 2008 nog maar 12
procent van de Chinezen aan zich zorgen
te maken over voedselveiligheid, vorig jaar
was dat al 41 procent. En dat was nog voor
de recente voedselschandalen.
Zal het toenemende wantrouwen van Chi
nezen in hun eigen voedsel gevolgen heb
ben voor Nederland, dat juist mondiale
eengoede reputatie heeft op het gebied van
voedselveiligheid? Een schandaal met gif
in Chinees babymelkpoeder in 2008 leidt
vijfjaar later in Nederland immers nog tot
lege schappen. Chinezen hamsteren mas
saal Nederlandse kwaliteit voor het al zo
op de proef gestelde thuisfront.
Xiaoyong Zhang, business development
manager China aan de Wageningen Univer
siteit, kan zich voorstellen dat Chinezen
ook graag Nederlandse groente zouden
eten. „In China zijn veel problemen met de
veiligheid van groente. Vaak zitten er te
veel pesticiden in. De Nederlandse tuin
bouwkassen hebben de reputatie een zeer
veilig systeem te zijn. Er worden weinig be
strijdingsmiddelen gebruikt."
Nederland exporteert nog geen groente
naar China. Beide landen hebben nog geen
handelsovereenkomst, zoals die er wel is
voor melkpoeder en varkensvlees. Mocht
er in de toekomst een overeenkomst wor
den gesloten, dan verwacht Zhang dat er
heel wat Nederlandse tomaten en komkom
mers naar China zullen gaan. Tot tekorten
in Nederland zal dat volgens haar echter
niet leiden. „Van verse producten kun je
geen grote voorraden aanleggen, zoals van
melkpoeder. Bovendien: niemand dwingt
een land om te exporteren, dat is een kwes
tie van handelspolitiek. Babymelk is een
heel specifiek product. Chinezen mogen
maar één kind krijgen. Voor dat kind heb
ben ze alles over."
Daar komt bij dat het probleem van onvei
lig voedsel in China volgens Zhang tijde
lijk is. De affaires zijn een uitwas van de
overgang naar een vrije markt. In de oude
communistische economie werd voedsel
centraal geproduceerd. Het was gemakke
lijk te controleren. „In het nieuwe systeem
mag iedereen voedsel produceren en verko
pen, de goeden en de slechten. Het nieuwe
controlesysteem is nog niet aangepast aan
die ingewikkelde situatie."
Dat we nu zoveel horen over voedselschan
dalen in China, wil niet per se zeggen dat
de fraude toeneemt. Het kan ook beteke
nen dat er meer fraudeurs door de mand
vallen en China openlijker over de misstan
den communiceert, zegt Henk Bekedam.
Als vertegenwoordiger bij de Wereld Ge
zondheidsorganisatie WHO adviseerde hij
de Chinese regering tien jaar geleden al
om de voedselveiligheidswet van de EU als
uitgangspunt te nemen. „Allerlei ministe
ries en instanties hielden zich bezig met
voedselveiligheid, maar er was totaal geen
coördinatie. Een wet die werkt voor 27 lid
staten, werkt ook voor een groot, gedecen
traliseerd land als China."
Die wet is inmiddels min of meer overge
nomen, maar de capaciteit om de regels af
te dwingen, blijft volgens Bekedam achter.
„Vooral op het platteland zijn te weinig in
specteurs. Daar wordt hard aan gewerkt,
want voedselveiligheid heeft bij de over
heid grote prioriteit. Met name het melk
poederschandaal heeft de regering in grote
verlegenheid gebracht." Omdat het wan
trouwen in voedsel het vertrouwen in de
Communistische Partij ondermijnt, voert
het ministerie nu actie om 'misdaden te
gen de voedselveiligheid aan te pakken en
de veiligheid aan de eettafel te verdedigen'.
Sinds januari zijn al meer dan negenhon
derd mensen opgepakt omdat ze gesjoe
meld zouden hebben met vlees. Onder hen
zijn vier mensen die al dode varkens aan
slachthuizen verkochten. De actie is een be
gin, denkt Bekedam. „Vertrouwen dat ver
dwenen is, komt niet zomaar terug. Maar
China is op de goede weg. Voedselveilig
heid is een kwestie van tijd."
illustratie Censuur
Zie ook de volgende pagina
