De Dood, een slome duikelaar
6 GEZOND
GRIJS GEBIED
Leo Bormans schreef een boek
over geluk dat naar alle wereld
leiders is gestuurd. Zijn tweede
boek gaat over de liefde. „Eén
van de mythes is te denken dat
na verliefdheid altijd liefde
volgt. Na verliefdheid volgt te
leurstelling. Altijd en overal."
Marcel Olde Rikkert
Onlangs had ik een
bijzondere dienst-
week, waarin ik
De Dood beter dan
ooit in de ogen kon
kijken. Ik kan u geruststellen. Hij
neemt meestal de tijd en over
legt netjes of het u wel past.
Vaak komt hij zelfs een paar keer
langs, om er zeker van te zijn dat
het uw tijd is. Wie hoopt op een
m
snelle diefin de nacht, moet veel
geluk hebben en kan beter reke
ning houden met ernstige vertra
ging.
Aan de eerste mevrouw die me
van die week bij zal blijven, vroe
gen wij een eindje met ons te lo
pen op de dag voordat De Dood
bij haar langskwam. Samen met
Jeanne, de co-assistente van 23,
maakten we een korte wande
ling over de afdeling. Zo konden
we nagaan hoe snel en hoe ver
ze alweer kon lopen en welke
medicijnen het best waren voor
haar hartfalen.
Deze simpele loopmaten zijn im
mers uitstekende graadmeters
voor de vitaliteit. „Lopen jullie
maar verder, ik ga de marathon
op mijn 86e niet meer halen",
zei ze al na 20 meter.
Haar loopsnelheid was nog
slechts een halve meter per se
conde, wat haar kwetsbaarheid
onderstreepte. Met babbels voor
twee, leek ze dat te logenstraf
fen. Nog buiten adem zei ze:
„Wanneer ik echt de finish na
der, moet je me maar rustig het
laatste stukje laten uitlopen."
Dat spoorde met haar eerder
geuite wens om niet gereani
meerd te willen worden.
De dag erna belde Jeanne mij on
verwacht: „Komt u snel, onze
kuierende mevrouw is niet goed
aanspreekbaar." Ik haastte mij
om Jeanne te helpen. Toen ik ar
riveerde, reageerde onze patiën
te helemaal niet meer, maar lag
vredig, onregelmatig ademend
in bed. We bleven met zijn twee
ën bij haar staan, omdat de fami
lie er nog niet was. Het was een
heilig kwartier. Ver weg leek ze
heel rustig een laatste deal met
De Dood te sluiten over haar ver
trek.
Jeanne kon haar tranen niet be
dwingen. Ontroerend was het,
dat alles tezamen. Deze situatie
herhaalde zich het eind van de
week bij een andere oude dame,
wiens hart het ook leek op te ge
ven. We boden haar ondersteu
ning met extra medicijnen, maar
vroegen tevens de familie te wa
ken. De volgende dag werd zij
echter als schone slaapster ge
woon weer wakker. Enkele uren
later zat ze achter een toetje met
vla, kreeg weer praatjes en twee
dagen later kon ze terug naar
huis.
De Dood ging bij twee dames op
bezoek, die beiden maximaal
werden behandeld. Adem inhou
den en afwachten was het enige
wat ons restte. Slechts één van
de twee nam hij mee, de ander
mocht fris en vrolijk verder.
De Dood bleek net een slome
duikelaar, dicht bij het kantel-
punt. Bij geluksvogels veert hij
levendig weer snel terug.
Marcel Olde Rikkert is professor in
de geriatrie.
ONDERZOEKSGEGEVENS
Liefde is een
schadelijke mythe
door Dora Rovers
illustratie Thinkstock
Als je het woord liefde zou
schrappen, verdwijnt 90 pro
cent van de boeken, popmu
ziek en films. Toch weten
we bitter weinig over het on
derwerp dat ons gedurende
ons leven het meest bezig
houdt. „Wanneer je mensen vraagt iets
waardevols te zeggen over de liefde, dan
vallen ze stil. Daarna komen ze vrijwel alle
maal met teksten over een rood hartje",
zegt Leo Bormans (58). Hij inventariseerde
de afgelopen twee jaar resultaten uit onder
zoek naar de liefde. Hij vroeg honderd we
tenschappers uit vijftig landen - van neuro
wetenschappen tot seksuologen - kennis
aan te reiken over het gevoel waar we zo
naarstig naar op zoek zijn. „De opdracht
aan hen was nadrukkelijk niét te komen
met mythes, niet met wat we gelóven over
de liefde, maar wat we wéten."
Het resultaat is gebundeld in The world
book of love, Bormans tweede World-boek,
in navolging van dat over geluk. Het werd
een internationale bestseller die door 'Euro
pees president' Van Rompuy naar alle we
reldleiders werd gestuurd. Reisde Bormans
tot voor kort de wereld over als ambassa
deur van het geluk, nu werpt hij zich op
als vertolker van die andere sterke drijfVeer
van ons handelen: de liefde.
„Er zijn tegenwoordig veel problemen op
relationeel vlak. Talloze mensen zijn een
zaam, ondervinden moeilijkheden in hun
relatie of zijn gescheiden. Liefde is een ster
ke kracht tussen mensen. Als we die overla
ten aan mythes, veronderstellingen die
door Hollywood worden voorgespiegeld,
ondergaande zonnen, pijltjes en hartjes,
dan verbaast het me niks dat er zo veel pro
blemen ontstaan. Want het gaat om schade
lijke mythes", aldus Bormans.
In zijn boek ontleden onderzoekers het
mysterie liefde. Zij beperken zich daarbij
niet alleen tot voor de hand liggende aspec
ten als passie, lust en toewijding, maar be
lichten ook negatieve kanten als jaloezie,
misbruik en geslachtsziektes.
Het levert een caleidoscopisch geheel op,
met één duidelijke conclusie. Bormans:
„Romantische relaties blijken niets te ma
ken te hebben met iets roods, of met ons
hart. Ze zijn grijs en lijken op een bloem
kool. Ik bedoel hiermee te zeggen dat lief
de in onze hersenen zit; daar gebeurt het."
De Belg bestrijdt dat hij het romantische
beeld van de liefde wreed onderuithaalt.
„Ik vergelijk het met een diamant. Als je
die beter wilt bekijken, moet je hem niet
stukslaan. Schijn er met honderd lichtjes
op en hij begint nog harder te schitteren.
Dat is wat ik met de liefde heb gedaan."
Lichtjes of niet, ons veelal eenzijdige ro
mantische beeld van de liefde wordt teniet
gedaan. Daar bleek geen ontkomen aan,
was ook de ervaring van één van de hon
derd professoren uit Bormans' boek: hoog
leraar psychiatrie aan de universiteit van Pi-
sa, Donatella Marazziti. De Italiaanse pro
fessor wachtte drie jaar met het publiceren
van haar onderzoeksresultaten. Niet omdat
ze twijfelde aan de juistheid ervan, maar
Marazziti was bang voor de schok bij be
kendmaking van de conclusie dat de ro
mantische liefde gestoeld is op een bioche
mische afwijking, die een sterk gelijkenis
vertoont met een obsessieve stoornis. In
Hoewel tegengestelden elkaar
aantrekken, kiezen we over het al
gemeen voor partners die erg op
ons lijken.
Partners groeien naar elkaar toe.
Letterlijk, want als de trouwdag
nadert, komt het gewicht van de
echtelieden dichter bij elkaar.
Verliefden groeien ook qua testos
teron naar elkaar toe. Terwijl man
nen minder testosteron gaan pro
duceren waardoor ze zachter en
zorgzamer worden, neemt het
testosteronniveau bij vrouwen
toe. Zij worden daardoor assertie-
ver en nemen meer risico's.
Tijdens de maandelijkse cyclus
van de vrouw verandert het type
partner waarnaar zij op zoek is. In
de vruchtbare periode is dat een
viriele man, in de minder vrucht
bare periode een zorgzame man.
Van de mensen die als gevolg van
vreemdgaan uit elkaar zijn ge
gaan, zegt een groot deel ervan
met terugwerkende kracht dat
niet meer als reden voor de
scheiding te zien.
plaats van een hart dat in vuur en vlam
staat, is sprake van verandering in het ni
veau van stoffen als oxytocine en neurotro-
fine. Het is altijd beter de waarheid te ken
nen dan te hechten aan fabeltjes, vindt Bor
mans. „Een van de mythes over liefde is te
denken dat na verliefdheid altijd liefde
volgt. Na verliefdheid volgt teleurstelling.
Altijd en overal. Dat ligt helemaal niet aan
de ander, dat ligt aan onszelf. Het is een
projectie die wij maken. Waarbij we zeg
gen 'die ander die is geweldig, die is godde
lijk, die is knap. Ik stuur diegene niet één
maar vijftig sms'jes'. Verliefd zijn levert
continu stress op."
Als het cortisolniveau is gedaald, volgt on
herroepelijk ontgoocheling. Als je dat weet,
verruil je niet je partner voor iemand die
na een jaar dezelfde teleurstelling brengt.
„Veel onderzoekers dringen erop aan dat
we juist deze kanten van de liefde aan jon
ge mensen doorgeven. We doen wel aan
seksuele voorlichting, maar heel weinig
aan emotionele opvoeding." De les voor
jongeren? „Liefde is altijd uniek. Er is niet
één weg naar de liefde. Doe wat jij wilt,
laat je niets wijsmaken. Zelfbewustzijn is
belangrijk en gevoelens durven uiten ook."
Of ook zijn jongste boek in handen zal ko
men van alle wereldleiders, weet Bormans
nog niet. Eén succes kan hij al wel voorspel
len: dit boek zal, ook al gaat het over liefde,
ook door mannen worden gelezen. „Want
het is gebaseerd op kennis, wetenschap en
onderzoek."
Leo Bormans - The world book of love; het geheim
van de liefde. Terra Lannoo, 24,99 euro.
www.theworldbookoflove.com
reageren?
gezondheid@depersdienst.nl
