4
10 SPECTRUM
wetenschap
•-*
Snacks uit
de printer
door Peter de Jaeger
Chocola, winegums, gepureerde
groenten en deegwaren. Een
greep van producten die in een
driedimensionale (3D) printer
kunnen worden gebruikt. „Zo'n
printer werkt als een geautomati
seerde slagroomspuit", zegt Kjeld
van Bommel, onderzoeker bij TNO in Eindhoven.
„Net als een patissier kun je laagje voor laagje objec
ten bouwen, maar dan met een veel grotere preci
sie. Het gewenste ontwerp is van tevoren in de com
puter ingevoerd. De doorsnee van het gaatje waar
het gesmolten of gepureerde materiaal doorheen
wordt geperst, is niet groter dan 1 millimeter. Toch
kan alles wat gepureerd is of enigszins vloeibaar is
in de spuit, zelfs taai brooddeeg."
Bestaande producten kunnen daardoor in een ande
re vorm worden gegoten. Van Bommel noemt als
voorbeeld chocola. „Chocola blijft chocola, ook met
deze techniek", zegt hij. „Maar je kunt persoonlijke
repen maken en iemand geluk wensen op een ludie
ke manier. Bijvoorbeeld door losse letters te maken
in elke gewenste vorm en die op de reep schrijven.
Of je kunt een 3D poppetje van jezelf laten uitprin
ten in chocola. Het Engelse bedrijf Choc Edge levert
al chocoladeprinters."
Personaliseren van voeding, noemt Van Bommel
dat. Hij doet mee aan een Europees project gericht
op patiënten met kauw- en slikproblemen, waar
mee ongeveer 10 procent van de mensen in ver
pleegtehuizen te maken krijgt. Ze kunnen geen
vast voedsel meer eten en moet het daarom doen
met een soort milkshake. „De lol van het samen
eten is daarmee weg, de ouderen voelen zich gehan
dicapt vergeleken met de rest van de tafel. Om die
reden eten ze slecht en raken ze soms zelfs onder
voed. Dat is niet acceptabel."
Daarom pureren sommige tehuizen de broccoli en
kip, voegen daar gelatine aan toe en gieten het weer
in de vorm van een zacht broccoliroosje of kippen
bout, zodat de patiënten het gewoon met mes en
vork kunnen eten. „Maar dat is allemaal handwerk
en dus duur. Daarom ontwikkelen we een 3D prin
ter die snel een volledig bord met broccoli, kip en
aardappel kan maken of een bord worteltjes, pasta
en een worstje. Daar kunnen dan gelijk de nodige
vitamines of gezonde vetzuren aan worden toege
voegd. De patiënt heeft hetzelfde op zijn bord als
zijn buurman, die nog wel goed kan kauwen, alleen
is het veel zachter."
Met behulp van 3D techniek kan ook worden ge
zocht naar nieuwe texturen en structuren van be
staande voedingsmiddelen. Zo kunnen koekjes wor
den gemaakt met een totaal andere knapperigheid
door de verdeling van belletjes tussen het deeg te
programmeren. Een ander type printer gaat nog ver
der. Bij de zogenoemde poederbedprinter worden
Grote foto:
Met een 3D
printer kun
nen nieuwe
vormen voor
snacks wor
den gemaakt.
Kleine foto's:
Uit de voed-
selprinter.
een merin
gue, eetbare
schakels en
winegums.
foto's TNO
laagjes poeder aan elkaar gesmolten door een infra
rood laser. Deze techniek wordt al gebruikt voor
het maken van metalen en plastic voorwerpen.
Door een kleine aanpassing kan het ook voor etens
waren. Van Bommel: „We hebben al koekjes ge
maakt, waarbij tientallen verschillende laagjes af
zonderlijk zijn afgebakken. Dat geeft een heel ander
mondgevoel dan wanneer het in de oven is gebak
ken." De poederbedtechniek maakt bovendien de
productie van gezonde 'light snacks' mogelijk. Door
uitgekiende patronen te maken met bijvoorbeeld af
wisselend een laagje vet en een laagje eiwit zijn tex
turen te maken met een smaaksensatie vergelijk
baar met een 'vette hap', maar met de helft minder
vet. Dat kan ook met suiker en zout. „Door te spe
len met de verdeling van de ingrediënten krijg je
een nieuw product."
Van Bommel wil graag duurzamere eiwitten gebrui
ken die minder energie kosten dan die in runder
vlees zitten. „Maar een biefstuk printen uit verma
len rundvlees heeft natuurlijk weinig zin. Ik zou lie
ver kijken naar wat we kunnen doen met eiwitten
uit algen, gras, insecten of lupinezaden. Dat zijn na
genoeg onontgonnen gebieden waar nog veel te
winnen valt op het gebied van vleesvervangers."
Behalve vleesvervangers zijn ook volledig nieuwe
producten mogelijk. „Je kunt ze in de markt zetten
als iets dat nog niet bestaat en de mensen leuk vin
den om te eten." Zo gek is dat niet, zegt Van Bom
mel, „honderd jaar terug waren er ook nog geen
Pringles. Nu kent iedereen die chips". Maar een
nieuw voedingsproduct kan er nog zo leuk uitzien,
zolang de smaak en textuur niet goed zijn, valt er
geen droog brood mee te verdienen voor bedrijven.
De onderzoeker voorziet dat ooit iedereen een 3D
voedselprinter in de keuken heeft staan. „Mijn ide
aalbeeld is een printer die net als een kleurenprin
ter een aantal afzonderlijke cartridges bevat voor ei
witten, koolhydraten, vetten en
misschien nog voor smaakstof
fen en vitamines. Met al die in
grediënten kan iedereen zijn ei
gen dieet samenstellen." Maar
een eetprinter die net als in
Star Trek elk gewenst product
op tafel tovert, laat nog zeker
20 jaar op zich wachten. Van
Bommel vergelijkt het met mu
ziekdragers. Het begon met een
grammofoonplaat en nu heb
ben we de iPod. „We zitten
nog in de fase van de elpees."
reageren?
spectrum@depersdienst.nl
