k jong
Rijk arm
VERDIEPING 11
Het Sociaal en Cultureel Planbureau wisselt in juni van
directeur. Paul Schnabel (64) vertrekt na vijftien jaar bij het
adviesorgaan en maakt plaats voor Kim Putters (39). In
2000 waagde Schnabel zich aan een voorspelling hoe
Nederland er in 2015 uit zou zien. Samen met zijn opvolger
maakt hij nu de balans op, aan de hand van uitspraken van
toen. Hoe staan we er voor op het gebied van integratie,
lidariteit en inkomem?
-
De pensioenleeftijd zal
gemiddeld wat omhoog
gaan; via vrijwilligheid,
niet via dwang
Als je rijk bent, is het
overal leuk, misschien
wel leuker dan hier. Maar
als je arm bent zijn er wei
nig betere plekken
Nederland zal in 2015
rijker zijn dan nu
WOENSDAG 8 MEI 2013
ben? Ze worden anders geraakt dan jonge
ren, zegt Schnabel, maar zeker niet harder.
„Armoede komt nergens zo weinig voor als
bij 65-plussers. Dat is gewoon zo. De AOW
is hoger dan veel andere uitkeringen. En ze
hebben vaak een aanvullend pensioen."
Naast geld is ook zorg een heikel punt voor
de oudere van nu. De ouderenzorg gaat op
de helling, mantelzorgers moeten meer
gaan doen. Gaat dat allemaal lukken?
Schnabel zet vraagtekens. „Er wordt nu al
veel mantelzorg gegeven. Door 2,5 tot 3 mil
joen mensen, en dan gaat het echt niet al
leen om een pannetje soep. Het is tijdro
vend. Dat wordt echt onderschat. De vraag
is hoeveel groei daar nog in zit. Vrouwen
werken steeds meer, gezinnen worden
steeds kleiner. Daardoor rust het werk op
minder schouders. Dus dat wordt lastiger."
Aan de andere kant is de oudere van 2015
anders dan die van 2000. „Ze zijn vitaler,
gezonder en rijker. Met een beetje huishou
delijke hulp kunnen ze vaak heel veel zelf,
blijkt uit onderzoek."
Ook de techniek speelt een rol. Putters:
„We kunnen veel meer zelf. De verhou
ding tussen professionele zorg en de eigen
kring gaat daarom veranderen, dat kan niet
anders. Dat heeft gevolgen voor de manier
waarop het steunsysteem wordt ingericht.
Kan een oudere in geval van nood rekenen
op familie? Kan een mantelzorger terugval
len op een wijkverpleegkundige? Daarover
wil ik zeker met de regering in gesprek."
Het is hier nog
steeds best leuk
door Sander van Mersbergen
In 2000 vergeleek Paul Schnabel ons
land met Singapore: een stadstaat met
wat platteland eromheen. De land
bouwsector zou in 2015 zo goed als verdwe
nen zijn. Nederland verdiende zijn geld
met diensten. In de vergezichten kwamen
mensen uit alle windstreken Nederland
binnen om laagbetaald werk uit te voeren.
Het is allemaal net iets anders uitgepakt.
Meer Nederlanders dan ooit zitten zonder
werk: 643.000 mensen. En dat zijn niet alle
maal bouwvakkers. Ook banken en de over
heid, om maar twee voorbeelden te noe
men, snijden in het personeelsbestand. Uit
zicht op beter is er nauwelijks. Het zijn
vooral deze werklozen die het de komende
jaren voor de kiezen gaan krijgen, denkt
Schnabel. „We hebben natuurlijk heel ge
nereuze voorzieningen gehad, maar dat
wordt echt minder. Mensen komen al snel
op bijstandsniveau terecht. Dat zullen men
sen heel naar gaan voelen. Maar aan de an
dere kant: in veel andere landen is dat heel
normaal."
De versobering van de sociale voorzienin
gen komt voort uit de noodzaak tot bezui
nigen, maar is ook de uiting van een menta
liteitsverandering. „Ja, zeker. Mensen zijn
bijvoorbeeld veel strenger geworden over
sollicitatieplicht. Het arbeidsloze inkomen,
dat vroeger een geaccepteerd idee was, is
helemaal weg. Er moet gewerkt worden.
We zijn met zijn allen een stuk naar rechts
opgeschoven."
Sluipt de armoede ons land binnen? Schna
bel relativeert. „De laatste twee jaar is er
wel een stijging zichtbaar, en die zal zich
wel even doorzetten. Maar die armoede
was ook wel héél erg laag, ook internatio
naal gezien. Tot twee jaar terug zijn de ar
men er alleen maar op vooruit gegaan. Dat
zal je verbazen."
Ten opzichte van andere landen hebben de
minderbedeelden het in Nederland nog
steeds goed. „Misschien wel meer dan ooit.
Mensen kijken vanuit vakantieperspectief
naar andere landen, zien vooral de leuke
dingen. Je ziet de Rivièra, de wereld op zijn
prettigst. Iedereen wil aan Central Park wo
nen. Bijna niemand beseft dat je daar onge
looflijk rijk voor moet zijn. Echt heel veel
rijker dan voor het Vondelpark. Als je rijk
bent, is het overal leuk; elders misschien
wel leuker dan in Nederland. Maar je reali
seert je niet dat de meeste mensen daar
niet de zekerheden hebben die wij kennen.
Als je minder rijk bent, zijn er weinig bete
re plekken dan Nederland."
Schnabel noemt Engeland als voorbeeld.
„Daar heb je een enorm armoedepercenta-
ge. De gewone lower class Brit leeft echt op
een ander niveau dan een Nederlandse ar
beider. Die zit op slechte scholen, woont
in slechte buurten, werkt onder slechte ar
beidsomstandigheden. Dat is in Nederland
allemaal veel minder aan de orde. Er zijn
maar een paar landen die zich enigszins
met Nederland kunnen meten."
Voorspelling van Paul Schnabel
in interview uit 2000.
Paul Schnabel stelt dat armoede ook anno
2013 nog geen groot probleem is
Paul Schabel in 2000 over
welvaart in Nederland
