PZC
23
kijktip Poolse bevrijders
zondag 21.20 uur
In de zesdelige serie De tijd vliegt brengt National Geographic
Channel honderd jaar Nederlandse militaire luchtvaart in beeld.
Niet met een opsomming van ronkend oorlogstuig, maar
door verhalen van mensen die het meemaakten.
ZATERDAG 4 MEI 2013
door Rivka Groenier
De 99-jarige oud-gevechts-
vlieger Eef Smitshuysen
gespt zich vast in een passa
giersstoel van een 72 jaar
oud Catalina-watervlieg-
tuig. Niet zomaar een kist,
maar de meest succesvolle
Cat van de geallieerde krijgsmacht. De
oude man mag als dank voor zijn deelna
me aan de nieuwe National Geographic
Channel-serie De tijd vliegt een rondje mee
vliegen over het Markermeer.
Bijzonder, want het is dit type patrouille
vliegtuig waarin hij in de Tweede Wereld
oorlog diende, onder meer in Australië.
Toch zint het hem niet. „Eigenlijk interes
seert het me geen bal", zegt hij. „Ik heb dui
zenden keren met dit vliegtuig gevlogen.
Bovendien hoor ik niet hier te zitten, maar
in de cockpit. Dit voelt niet goed."
Voor de andere passagiers is het wel een he
le belevenis om in het hoogbejaarde, maar
uiterste goed geconserveerde vliegtuig te
stappen, dat drie onderzeeboten naar de bo
dem schoot én - veel later - werd gebruikt
in de film Flipper. De Cat scheert met don
derend geraas laag over het Markermeer.
Het uitzicht vanuit de blister - de koepel
vormige bol die vroeger plaats bood aan mi
trailleurs - is adembenemend. Het vlieg
tuig maakt een stoere splash and go, waar
bij het met 130 kilometer per uur over het
water scheert. 'Een stukje varen', noemen
de twee piloten in de Spartaans ingerichte,
krappe cockpit dit spektakelstuk.
De overige passagiers proberen op dat mo
ment krampachtig de instructies van de
steward op te graven uit hun geheugen. Er
was toch iets met een touw waaraan je uit
het vliegtuig dient te klimmen als het mis
gaat? Gelukkig komt het niet zo ver. Want
zoef, daar scheert de Cat dé lucht weer in,
om even later soepel op de landingsbaan
van Lelystad Airport te landen.
Eef Smitshuysen, een voor zijn leeftijd op
merkelijk heldere kerel, is een van de vele
ervaringsdeskundigen die in de zesdelige
serie De tijd vliegt aan het woord komt. Na
tional Geographic Channel wilde de hon
derdjarige geschiedenis van de Nederland
se militaire luchtvaart namelijk niet in
beeld brengen met een 'eindeloze optocht
van ronkende gevechtsvliegtuigen', maar
koos ervoor het verhaal te laten vertellen
door hen die het hebben meegemaakt.
Mannen als Smitshuysen vormen dan een
waar cadeau. De oud-gevechtsvlieger diept
met heldere stem de mooiste anekdotes op
uit zijn verbijsterend accurate geheugen.
Bijvoorbeeld hoe hij zeeboten moest bom
barderen tijdens een patrouille: ,„Als we op
de radar een blip zagen oplichten, moesten
we er binnen 35 seconden boven zitten, an
ders mochten we onze dieptebommen niet
gooien. Was je later, dan zat de onderzee
boot al op 100 meter diepte, je kon hem
dan wel een beetje door elkaar schudden
met je bom, maar daar bleef het bij."
Hij herinnert zich hoe hij met veel doorzet
tingsvermogen zijn gezin terugvond in een
Jappenkamp in Indonesië, nadat ze elkaar
vier jaar niet hadden gezien. „Het was op
sinterklaasdag en mijn vrouw stond met
duizenden vrouwen en kinderen in de rij
voor chocolademelk. Stop! zei ik tegen de
taxichauffeur, toen ik haar op me af zag
hollen. Een onbeschrijflijk gevoel."
Ook Theo Doorman, zoon van Karei Door
man (de gesneuvelde opperbevelhebber
van de geallieerde vloot tijdens de slag in
de lavazee), heeft een indrukwekkend ver
haal, waarin de Catalina toevallig ook een
grote rol speelt. Hij werd op 6-jarige leef
tijd in het vliegtuigje geëvacueerd, tijdens
de Japanse aanval op het Australische
Broome. Door uit het op het water dobbe
rende watervliegtuig je te springen en weg
te zwemmen tussen de brandende toestel
len, overleefde hij.
Van 4 tot en met 10 mei staat National Geo
graphic Channel volledig in het teken van
de Tweede Wereldoorlog. Behalve de pro
ductie De tijd vliegt brengt NGC de serie
War heroes of the skies, waarin met authen
tieke militaire vliegtuigen waargebeurde
luchtgevechtstaferelen worden nagespeeld.
Ook staan indrukwekkende series als Apo
calypse, Nazi underworld en Nazi hunters op
het programma. Op 10 mei is de première
van Hitler's lost battle ship. Deze documen
taire gaat over de ondergang van Hitiers
slagschip, de Admiral Graf Spee, in 1939.
Voor de kust van Uruguay werd het schip
opgeblazen door kapitein Hans Langsdorff,
die vervolgens zelfmoord pleegde.
De tijd vliegt. Eerste drie afleveringen op 5, 6 en
-7 mei, NGC, 21.00 uur. Vanaf 1 juni worden vol
gen wekelijks de resterende drie afleveringen.
reageren?
media@depersdienst.nl
Oorlogsvliegers
op de praatstoel
Medi
