Nooit is zelfs maar één botsplinter van de Verschrikkelijke sneeuwman gevonden.
Toch zijn er mensen die geloven in het bestaan van de Yeti en andere mythische
wezens. Er bestaat zelfs een heuse wetenschap die zich ermee bezighoudt.
14 SPECTRUM
wetenschap
door Imco Lanting
ngstaanjagende
diepzeemonsters,
grote rechtop lopen
de mensachtigen en
uitgestorven dieren
waarvan nog exem
plaren zouden rond
waren. Welkom in de wereld van de
cryptozoölogie, het onderzoek naar
verborgen dieren. Een wereld die bol
staat van ooggetuigenverslagen, lokale
folklore en af en toe een onscherpe fo
to van het vermeende monster. Ook
worden regelmatig schedels of botjes
gevonden, waarvan wordt veronder
steld dat het gaat om overblijfselen
van mythische wezens.
Hoewel onderzoek consequent het te
gendeel van de 'bewijzen' aantoont,
maalt de ware cryptozoöloog daar
niet om. Het gaat om het verhaal. Of
zoals de bekendste deskundige op dat
vlak, de Amerikaan Loren Coleman,
het omschrijft: 'cryptozoölogische die
ren zijn van nature controversieel en
hun bestaan onzeker'. Simpel gezegd:
een dier dat is ontdekt, is geen onbe
kend wezen meer en dus oninteres
sant voor mensen als Coleman.
Paleontoloog John de Vos is geen
cryptozoöloog, maar geniet van de ver
halen. In zijn kast in biodiversiteits-
museum Naturalis in Leiden ligt een
afgietsel van een dierenvoetje. „Ik
wist daar geen raad mee tot iemand
mij in 1998 per brief meedeelde dat
het een voet van de orang pendek
was, een kleine mensachtige aap die
in de bossen van Sumatra zou leven.
Zijn vader had hem ooit gevonden en
aan ons museum opgestuurd. Onder
op het voetje stond inderdaad 'Orang
Pendek', maar toen ik verder zocht,
ontdekte ik dat het bestaan van de
orang pendek al was onderuitgehaald.
Het bleek een berenvoetje te zijn."
Hiermee was de interesse voor
cryptozoölogische verhalen gewekt
bij De Vos. „Ik zou zelf niet op zoek
gaan naar de Verschrikkelijke sneeuw
man en al helemaal niet naar het Mon
ster van Loch Ness. Daarvoor ben ik
te veel wetenschapper. Ook vind ik
het krankzinnig wanneer geld aan zul-
Verschrikkelijke
sneeuwman als
wetenschap
Beroemde
monsters
Het Monster
van Loch Ness,
koosnaam Nes-
sie, is het be
roemdste voor
beeld uit de
cryptozoölogie.
Expedities in
het Schotse
meer hebben
zijn bestaan
niet bewezen.
Op de tweede
plaats staat de
Verschrikkelijke
sneeuwman,
een aapachtig
monster, ook
wel Yeti of Big-
foot genaamd.
Behalve Nessie
zijn er meer wa
termonsters:
Tessie in Lake
Tahoe (Califor-
nië) in het Erie-
meer (Canada)
zou Bessie le
ven. En in het
Sabagomeer in
het noorden
van de VS zou
Cassie leven.
Chupacabras
(geitenzuiger)
zou in Zuid-
Amerika leven
en er uitzien als
een harige kan
goeroe. En Con
go heeft Moke-
le-Mbembe,
een mini-di
nosauriër.
ke expedities wordt uitgegeven. Maar
als iemand een schedel of bot vindt,
dan wil ik die met alle plezier onder
zoeken. Niet dat ik denk het bestaan
van Bigfoot te bewijzen. Aan de ande
re kant, het gebeurt regelmatig dat on
bekende dieren worden ontdekt. Er
zijn nog genoeg afgelegen plekken op
aarde waar geen mens komt."
De Vos vindt niet dat hij zich hiermee
wetenschappelijk op glad ijs begeeft.
„Nee hoor, het zijn toch fantastische
verhalen, die weliswaar niet weten
schappelijk zijn gefundeerd, maar wel
gevolgen kunnen hebben voor de we
tenschap. De achttiende-eeuwse bota
nist en zoöloog Carl Linnaeus besteed
de in zijn beroemdste boek Systema
Naturae al een heel hoofdstuk aan mo
gelijk bestaande diersoorten, de zoge
noemde Problematica. Daarin noemt
hij bijvoorbeeld de eenhoorn, waar
van we nu zeggen dat het een fabel
dier is."
Andersom kan ook. Een beroemd
voorbeeld van een mythe die werke
lijkheid bleek, is die van de berggoril-
la's in het Afrikaanse Virunga vul-
kaangebied. Geen enkele wetenschap
per geloofde de verhalen van de loka
le bevolking over de immense apen
die op mistige hoogten leefden. Tot
een Belg in 1902 twee gorilla's dood
schoot en ze de wereld toonde. Vol
gens De Vos toont dat de kracht én de
zwakte van cryptozoölogie aan. „Het
afgaan op verhalen uit de lokale folklo
re is erg onwetenschappelijk, maar
door je oren er helemaal voor te slui
ten kun je ook belangrijke ontdekkin
gen mislopen."
De Vos durft zijn hand er niet voor in
het vuur te steken dat er in de Himala
ya geen dier rondloopt dat min of
meer voldoet aan de beschrijving van
de Yeti, omgedoopt tot de Verschrik
kelijke sneeuwman. De Vos, genie
tend: „Het is toch een geweldige theo
rie hoe die Yeti via de Beringstraat
naar Amerika is verhuisd en zich daar
nu als Bigfoot in de Rocky Mountains
zou verbergen? Maar nogmaals, als we
tenschapper geef ik er geen cent voor,
tot het tegendeel wordt bewezen."
reageren?
spectrum@depersdienst.nl
Een tekening van
de Verschrikkelijke
sneeuwman, alias
Bigfoot of Yeti.
foto Thinkstock
