SPECTRUM 3
HOLANDINH,
Koekjes.
Lekker
soppen,
want ze
zien bietje
hard.
ZATERDAG 4 MEI 2013
is bij na dood
De heuvels van Garrafao, waar een groep Zeeuwse landverhuizers heentrok nadat Holanda was getroffen door rampspoed, foto's Monique Schoutsen
de venda, is een ruïne. Deze venda
was tot begin jaren negentig vorig
eeuw eigendom van de familie
Krliger, een familienaam die is ver
duitst maar onder de naam Krijger te
rugvoert naar Groede.
Vanuit Holanda zes kilometer over
een onverhard pad bergopwaarts rij
den, ligt Holandinha. Hier kwamen
vooral landarbeiders te wonen. In een
vervallen schuurtje staat nog een
oude houten maniokmolen. Een man
roept plots: „Alfredo! Alfredo Ulle."
Die blijkt de molen te hebben ge
maakt en Ulle blijkt Heule te zijn. Alf
redo Heule, een nazaat van de familie
Heule die in 1861 vanuit Nieuwvliet
naar Brazilië vertrok, woont honderd
meter verderop. Met een welgemeend
Bom dia verwelkomt Heule de onver
wachte gasten in zijn kleine houten
huisje. Hij lacht verlegen wanneer
hem gevraagd wordt of hij nog Neder
lands spreekt. Met Os Capixabas Holan-
deses is hij bekend. Het woord 'morte'
valt als hij er doorheen bladert en de
foto's van mannen met namen als Lau-
ret, Jansen en Van Schaffel ziet. Hij
bladert naar de zwart-wit foto van
Piet Heule. „Das mien grootvader",
zegt hij onverwachts met Zeeuwse
tongval.
Hij bouwde zijn huis een halve eeuw
geleden zelf. „Ik woon hier met mien
vrouwe en mien jonge." Het leven is
Alfredo Heule
tegenwoordig beter dan vroeger, legt
Heule uit. Er staat zelfs een tv-toestel
in huis. Heule werkt soms nog op het
land. „Nie vele: Laat die jongens dat
nu maar doen." Alfredo is mager maar
ziet er fit uit. „Mien keele doet wel wa
zeer! De dokter ga vast kieken wa tis."
Heule straalt en soms worden bij de
78-jarige de ogen vochtig als hij over
vroeger praat. „Toen deze naar Brazi
lië kwam was ie twee jaar oud", zo
vertelt hij over zijn opa." Zijn grootva
der sprak graag over die eerste jaren
in Brazilië. Uiteraard over het harde
bestaan en dat hij altijd hoopte dat ze
weer terug zouden gaan. Piet Heule
kon ook mooi vertellen over de dans
avonden met de negers. 'Kootjes', zo
als de Zeeuwen de kleurlingen noem
den. „Feestke maken en slokjes drin
ken." De bejaarde kleinzoon van Piet
Heule lacht ondeugend. Plots staat hij
op: „Koffie drinken?" Hij wenkt zijn
gasten naar het keukentje. „Hier kof
fie! Suker! En zitte mar!" Heule wijst
naar een grote bak met koekjes „Lek
ker soppen! want ze zien bietje hard."
In Holandinha is op Heule na nie
mand meer die nog Nederlands ver
staat. „Ik nog een beetje maar mien
jongens verstaan het nie en mien
vrouwe is Duuts!" En Leonora Boone
dan om Zeeuws mee te spreken? Hij
heeft haar nooit ontmoet. „Die woont
in Garrafao: das verre weg!"
Crowdfunding voor documentaire Brazi
liaanse Koorts
De unieke en dramatische geschiedenis
van de Zeeuwse Brazilianen verdient een
documentaire. Door middel van het zoge
noemde crowdfunding kan dat worden ge
realiseerd. Met een donatie, door vooraf
de DVD Braziliaanse Koorts te bestellen of
door het boek Op een dag zullen ze ons
vinden van Ton Roos en Margje Eshuis te
kopen, zorgt u ervoor dat de documentai
re Braziliaanse Koorts er daadwerkelijk
komt.
Meer over dit documentaireproject op:
www.braziliaansekoorts.nl
