Een ziekelijk bescheiden eenling
BOEKEN 17
Het schort de
paren in dit boek
niet aan liefde.
Maar vervolgens
gaat wel alles mis
d'amour
De nieuwe roman 'Mélodie d'amour' is klaar. Margriet
de Moor neemt afscheid van de personages die haar
drie jaar bezighielden. Wat resteert, is een boek over
'een kracht die eigenlijk te groot is voor ons'.
ZATERDAG 4 MEI 2013
Emmanuel Bove
De liefde van Tierce
Neuhart
door Nico de Boer
Een kleine dertig jaar gele
den gold Emmanuel Bove
als een geheimtip. Daarna
werd het weer stil rond
de Franse schrijver. Met
'De liefde van Pierre Neuhart* is hij
terug in de belangstelling.
Bove (1898-1945) is zo'n schrijver
die telkens opnieuw ontdekt wordt.
Niet alleen in Frankrijk, ook bij ons.
Zo was een kwart eeuw geleden on
der anderen Wim de Bie al een
warm pleitbezorger van Boves
werk. Hij schreef mooie tijdloze ro
mans die in omvang eerder novel
len zijn. Ze gaan over tijdloze figu
ren die zich tussen droom en desil
lusie in al hun onbeholpenheid
door een broos bestaan stuntelen.
'De liefde van Pierce Neuhart', de in
1928 gepubliceerde roman, is nu
voor het eerst in een (mooie) Neder
landse vertaling verschenen. Het
verhaal gaat over een Parijzenaar
die als jongeman een losbol is. De
Eerste Wereldoorlog, waarin hij als
soldaat vecht, maakt hem volwas
sen. De grindhandelaar ontmoet als
veertiger de 17-jarige Éliane, raakt
hopeloos verliefd en is verloren. Zij
reageert aanvankelijk even onzeker
als Pierre, maar weldra maakt ze
misbruik van zijn verliefdheid als
een snel verveelde, egocentrische
Lolita avant la lettre: 'Ze was voor
hem een verrukkelijk wezen, dat
van hem was, voor wie hij lief
moest zijn om het niet af te schrik
ken, een diertje dat hij moest bewa
ken om te zorgen dat het niet ont
snapte'.
Opzienbarend is het verhaal niet.
Het gaat om de manier waarop het
verteld wordt. Pierre is, zoals vrij
wel al Boves helden, een buiten
staander. Een tragische en aandoen
lijke figuur die met hoge verwach
tingen begint maar uiteindelijk met
lege handen achterblijft. Met even
verfijnde als meedogenloze scherp
te sloopt de stilistisch sobere maar
effectieve Bove zijn held.
Dat Bove na zijn dood vrij snel in de
vergetelheid geraakte, wordt gewe
ten aan zijn 'ziekelijke bescheiden
heid'. Het verklaart iets. Meer plausi
bele reden is dat na 1945, toen Euro
pa zijn wonden likte, weinig lezers
zaten te wachten op Boves univer
sum. Dat was weinig opbeurend en
maakte het bestaan niet mooier dan
het was.
Emmanuel Bove - De liefde van Pierre
Neuhart. Coppens Frenks, 23 euro.
door Marjolijn de Cocq
Als ze praat over de persona
ges van haar nieuwe roman
Mélodie d'amour, straalt Mar
griet de Moor (1941). „Ik
mag mijn personages erg
graag; ik begrijp hen altijd.
Ook als ze een moord ple
gen, ben ik het met hen eens."
Ze heeft drie jaar in de 'dubbeiwereid' van
Mélodie d'amour geleefd. Alleen, meelezers
heeft ze per se niet. „Een klankbord is ui
terst gevaarlijk, want een klankbord gaat
klinken. Daar moet je iets mee en het
brengt je misschien helemaal niet waar je
moet zijn. Het is uitsluitend het boek en
ik. Dat is een heel innig gezelschap."
Nu neemt ze afscheid van haar personages
en stuurt hen de wijde wereld in. „Je eigen
kinderen laat je ook vrij op een bepaald mo
ment, maar ze ontwikkelen zich verder en
dat maak je ook mee. Met literaire persona
ges kan dat niet; die blijven de rest van
hun leven zoals ze zijn."
Nu maakt ze haar schrijftafel weer leeg/ver
telt ze opgelucht in het café vlakbij haar
Amsterdamse woning langs de Amstel.
„Dat is me een bende. Ik ben toch altijd
een verslaafde lezer gebleven. Dus wan
neer ik een boek schrijf, lees ik er van alles
omheen." 's Ochtends schrijven, 's mid
dags onderzoek doen naar de voor haar on
bekende gebieden in het verhaal, zoals het
Zuid-Hollandse baggerwezen of het land
schap langs het Friese kustpad.
Alles is heel Nederlands. De Moor noemt
zich een 'echt patriottisch' schrijver. Mélo
die d'amour speelt op karakteristieke Neder
landse locaties. „In iedere roman is het
landschap enorm belangrijk, dat vormt het
decor van de gebeurtenissen. Ik heb onder
vonden dat we hier in een literair bijzon
der geschikt land leven met onze zee, luch
ten, polders en steden."
Die vaderlandsliefde wordt alleen maar ge
voed door de vier maanden per jaar die ze,
vanwege haar Franse geliefde, in Parijs
doorbrengt. „Die combinatie is voor een
Margriet de Moor
schrijver heel gunstig. Parijs is dominant,
majestueus. Ik ben Amsterdam steeds
schattigér gaan vinden. Het is hier vriende
lijker. Dat directe, waarvoor wij onszelf
weieens schamen, vind ik nu heel prettig."
Ze is moe geweest na haar vorige histori
sche roman. „Met het volgende boek wilde
ik uitrusten. Ik wilde schrijven over de lief
de. Daar weet ik wel wat van. Dan hoefde
ik niet zoveel research te doen."
Gaandeweg besefte ze dat de liefde juist he
lemaal geen makkelijk onderwerp is. „Ik
ben ook helemaal niet uitgerust. Sterker
nog, ik ben uit-ge-put." De liefde, zegt ze,
is een kracht die eigenlijk te groot voor ons
is. „En bepaald geen onschuldige kracht.
Mijn eigen ouders zijn levenslang verliefd
op elkaar geweest. Dat was een onproble
matische liefde waar wij, hun tien kinde
ren, allemaal mee geconfronteerd zijn ge
weest."
In Mélodie d'amour gaat dat wat anders.
„Het schort de paren in het boek niet aan
liefde. Maar vervolgens gaat wel alles mis."
Ze werkt met een grote lijn die 'streng'
vaststaat en waarbij de musicus die ze is
zich ook dit keer niet verloochent
Mélodie d'amour is een symfonie in vier de
len. Het eerste is echt een marche funèbre,
het tweede is het tempo allegro van een
vrouw die stalkt. Het derde deel kent passa
ges die heel erg erg grave zijn* en het vierde
is een wandeltocht, die is van nature hele
maal andante."
De vier delen voeren van Hoek van Hol
land en Rotterdam naar Amsterdam, Nij
megen en Friesland. Die plekken zijn on
danks de verschillende coulissen en tempi
door de personages nauw met elkaar ver
bonden. Het echtpaar in naoorlogs Rotter
dam dat door ziekte en overspel geschei
den raakt in deel een; de jongste zoon van
dit stel, zijn hond en stalker in deel twee;
het kleine zusje en haar schuld in deel
drie; het slotdeel over de jonge verpleeg
ster en haar kus voor een stervende oude
Fries. De Moor verdraait en manipuleert,
maar alles in haar boeken is echt gebeurd,
bezweert ze. Het oude vrouwtje dat het he
le spoorboekje uit haar
hoofd kent, is in werkelijk
heid een oud Frans manne
tje bij een Parijs metrosta
tion. Het Christusbeeld als
zwaargewonde op een bran
card zag ze ooit door een
kier van een deur. „Ik verzin
niks. Anders zou ik sommi
ge dingen niet eens op dur
ven schrijven."
Margriet de Moor
Margriet de Moor - Mélodie
d'amour.
De Bezige Bij, 19,95 euro.
Liefdessymfonie in vier delen
Margriet de Moor leefde voor haar nieuwe boek drie jaar in een dubbeiwereid. foto John Foley
