Willem-
Alexander
heeft een
gouden greep
gedaan met
zijn vrouw.
Zij is heel
belangrijk
voor het
draagvlak
van zijn
koningschap
2 TROONSWISSELING
NEE met drie heel dikke strepen
eronder. Koningin Beatrix' schriftelijke
reactie op het voorstel van de Rijks
voorlichtingsdienst om een artikel over
de koningsmantel in het blad Vorsten
te laten publiceren, liet aan duidelijk
heid niets te wensen over. Het was
1980, sindsdien is er weinig veranderd.
Om de inhuldigingsmantel hangt een
waas van mysterie. 'De koning draagt
een rokkostuum (white tieen de inhul
digingsmantel. Zijn echtgenote draagt
lang', liet de RVD in een perscommuni
qué weten en daar moeten we het
mee doen.
Als volwassen man van 46 mag
Willem-Alexander zich eindelijk
wijden aan de taak waar hij zich
een half mensenleven op heeft
voorbereid. Nederland krijgt een
moderne koning, die zijn sociale
gezicht laat zien en het prima
vindt het boegbeeld van de
BV Nederland te zijn. Tijd voor
een nadere kennismaking.
Omdat Willem-Alexander forser van
postuur is dan zijn moeder, wordt de
mantel vermaakt. Wie de gelukkige is
die de opdracht heeft gekregen? Bij
het Nederlands Bont Instituut in Am
sterdam branden ze van nieuwsgierig
heid. „Wij hadden het buitengewoon
graag willen doen, maar zijn het niet
geworden", zegt Ron Haarman. Het
vermaken hoeft met de nieuwste tech
nieken geen probleem te zijn. „Je kan
het bont oprekken of andere bontsoor
ten verwerken zonder dat je het ziet."
Dieuwke Grijpma schrijft in haar boek
Kleren voor de elite dat de koningsman
tel niet dezelfde is als die koningin Wil-
helmina, Willem I, II en III droegen.
Even een sterk verhaal, dat vooral op
mondelinge overlevering berust. Edwin
Dolder, de Zwitserse couturier van ko
ningin Juliana, zou op eigen initiatief
het oude, verschoten fluweel hebben
vervangen. Deze nieuwe mantel be
landde na de ceremonie in 1948 in
een ijzeren kist, om er pas een half jaar
vóór de inhuldiging van Beatrix uit te
komen: het fluweel verfomfaaid, het
hermelijnen bont vol rode vlekken.
Ron Haarman van het NBI heeft moei
te te geloven dat de mantel al die tijd
in een kist op de zolder van Huis ten
Bosch lag. „In een donkere ruimte met
een hoge vochtigheidsgraad is een her
melijnen mantel goed te bewaren."
COLOFON
Coördinatie: Tanja Kits
Eindredactie: Bauke Boersma en
Jan van Mullem
Vormgeving: Henk te Boekhorst en
Ruud Willems
Illustratie cover: Mark Reijntjens
Verslaggeving: Monique Brandt, Ro
bert Dólle, Lilian Dominicus, Sandra
Donker, Hans Goossen, Laurens Kok,
Freke Remmers, Cyril Rosman, Peter
Winterman
Reageren? features@depersdienst.nl
^llemaal wennen
Zijne Majesteit]
door Laurens Kok
De toespraak bij de inhul
diging zal koning Wil
lem-Alexander nog wel
van papier lezen. Het
plechtige moment leent
zich nu eenmaal slecht
voor frivoliteiten; de
ogen van de hele wereld zijn dinsdag op
hem gericht. Maar straks op Prinsjesdag zal
hij zijn eerste troonrede zomaar kunnen
voordragen van een iPad. Gewoon, om te
markeren dat er een nieuwe generatie op
de troon zit.
Natuurlijk gaat koning Willem-Alexander
het anders doen dan zijn moeder, stellen
volgers en kenners van het Koninklijk
Huis. Alleen al vanwege het leeftijdsver
schil. Hij is van 1967, zij komt uit 1938. Wil
lem-Alexander mailt, heeft een mobiele te
lefoon en hield al eens een weblog bij over
zijn bezoek aan Antarctica. Koningin Bea
trix biechtte vijfjaar geleden tijdens een
staatsbezoek aan Estland op niet eens een
computer te gebruiken.
Toch is het onwaarschijnlijk dat er met de
nieuwe koning een vorst opstaat die zich al
twitterend en facebookend verstaat met
zijn onderdanen. Als troonopvolger had de
Prins van Oranje al weinig ruimte, maar
als staatshoofd zal dat nog minder zijn.
„Het kader wordt sterk voor hem bepaald",
stelt Paul Schnabel, onlangs afgezwaaid als
directeur van het Sociaal en Cultureel Plan
bureau. Belangrijke raadgevers voor de
prins en zijn vrouw zijn persoonlijk advi
seur Pien Zaaijer en zijn belangrijkste ver
trouweling Jaap Leeuwenburg, die de prins
klaarstoomde en hem overal vergezelde.
Schnabel: „Wat hij kan zeggen, welke uit
nodigingen hij aanvaardt: met al die vraag
stukken zal hij als koning nog selectiever
moeten omgaan. Hij kan geen risico's ne-
men..Hij moet dertig jaar mee."
Wie wil weten wat de aanstaande koning
echt denkt en vindt, had de afgelopen tien
jaar een uitnodiging moeten zien te be
machtigen voor een etentje op Villa Eiken
horst Daar nodigden Willem-Alexander
en Maxima regelmatig zes tot acht mensen
uit om mee te dineren en te converseren.
Schnabel was vaker te gast en droeg ook
mogelijke gesprekspartners voor het paar
aan, het liefst van het type 'dwarse den
kers'. „Doel van zo'n avond is niet zozeer
informatie inwinnen, maar de discussie
aangaan. Bijvoorbeeld over de vraag hoe de
monarchie in de Nederlandse samenleving
staat of over etnische vraagstukken."
In de beslotenheid van zo'n informeel di
ner kon het prinselijk paar zich vrijelijk ui
ten, met de stilzwijgende afspraak dat gas
ten naar buiten toe hun mond zouden hou
den over de inhoud. Schnabel klapt dan
ook niet uit de school. Wel wil hij iets
kwijt over de sfeer. „Zo'n avond verloopt
heel informeel. Er wordt veel gelachen."
Laat het maar aan Maxima over mensen op
hun gemak te stellen, stelt Paul Schnabel.
„Willem-Alexander heeft een gouden
greep met zijn vrouw gedaan. Zij is heel be
langrijk voor het draagvlak van zijn koning
schap. De monarchie staat, anders dan in
1980, niet ter discussie. Amsterdam maakt
zich op voor een feest. Ik verwacht dat het
koninklijk paar als tandem zal blijven op
treden. Al krijgt de koning er als staats
hoofd natuurlijk formele taken bij, waar
Maxima niets mee te maken heeft."
In het recente televisie-interview met het
aanstaande koningspaar wuifde Willem-
Alexander de suggestie van een duobaan re
soluut weg. 'Absoluut niet', zei hij toen. 'Er
is maar één koning van Nederland'.
Als staatshoofd heeft hij staatsrechtelijke
verplichtingen die Maxima niet heeft. Maar
hij laat zich wel door haar 'ondersteunen'.
Nederland zal na een regentes en drie ko
ninginnen op rij moeten wennen aan een
mannelijk staatshoofd. En andersom zal
Willem-Alexander het koningschap op
nieuw moeten uitvinden.
Schnabel durft de stelling aan dat de rol
van een vorst vandaag de dag meer bij vrou
wen past: „Aansporen, aandacht geven,
troosten. Dat hebben vrouwen beter ge
leerd." Voor de traditionele, militaire invul
ling van het ambt, zoals mannen die in
vroeger tijden plachten te vervullen, is wet
telijk geen plaats meer.
Willem-Alexander legde zelf op tv nog
maar eens uit hoe het zit: een actief dienen
de militair kan geen lid zijn van de rege
ring. Daarom bergt hij maandag na ruim
27 jaar actieve dienst zijn militaire uniform
op en verschijnt hij de dag erop in burger,
in zijn geval in rokkostuum en hermelij
nen mantel (zie kader), in de Nieuwe Kerk.
Willem-Alexander is zich ervan bewust
dat een moderne koning vooral ook zijn
sociale gezicht moet tonen. Dat is ook een
reden voor het feit dat het prinselijk paar
bewust heeft gekozen zich actiefin te zet
ten voor het Oranjefonds, aldus royaltyver
slaggever Hans Jacobs, die de prins al jaren
volgt voor de persbureaus GPD (inmiddels
opgeheven) en ANP. „Ze willen meer zijn
dan 'beschermpaar' alleen. De doelstelling
van het fonds - samenbinden, mensen bij
elkaar brengen - past heel goed bij de wij
ze waarop ze samen het koningschap in
willen vullen."
Het parlement perkte de politieke rol van
de koning in door hem zijn rol in het for
matieproces te ontnemen. Het is de vraag
of het staatshoofd voortaan consequent
wordt overgeslagen. Wil er voor Willem-
Alexander meer dan een ceremoniële rol in
het verschiet liggen, dan zal hij in ieder ge
val moeten voorkomen dat hij onderwerp
wordt van politiek debat. Het televisie-in
terview toonde aan dat hij weet hoe de ver
houdingen liggen.
Lees verder op volgende pagina
