Het kost steeds meer moeite om allerlei ongewenste
stoffen uit drinkwater te filteren. Medicijnen en
microplastics vormen de nieuwste bedreigingen.
10 VERDIEPING
DRINKWATER
Nationale zoetwaterbalans
Waken over
water
door Joep Trommelen
Spannende tijden voor drinkwa
terbedrijven. Een dezer dagen
besluit de Europese Commis
sie of de drie geneesmiddelen
alpha-ethinylestradiol, beta-
estradiol (hormonen) en diclo
fenac (een ontstekingsremmen-
de pijnstiller) op de Europese Prioritaire
Stoffenlijst komen. Alleen dan is vervuiling
met deze stoffen via drinkwaterbronnen in
Europees vérband tegen te houden.
„De geluiden die ons bereiken, geven ech
ter geen reden tot optimisme", zegt Arjen
Frentz, manager van de Vereniging van Wa
terbedrijven in Nederland Vewin. „De
meeste regeringen, inclusief Nederland,
met hun vertegenwoordigingen in Brussel,
voelen er niet veel voor", vervolgt hij.
„Maatregelen als zuiveren en bronbeleid,
het voorkomen dat ze in het milieu belan
den, kosten landen veel geld. En het is cri
sis. Maar desondanks mogen we de kop
niet in het zand steken."
Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid
en Milieu (RIVM) publiceerde onlangs een
onderzoek over de kwaliteit van de Neder
landse drinkwaterbronnen. Ons land haalt
60 procent van het drinkwater uit grondwa
ter, vooral in het zuiden en oosten van het
land. De helft van de bronnen deugt niet,
stelt het RIVM. De oorzaak: vervuilingen
uit landbouw, industrie, rioleringen en
oude bodemverontreinigingen.
De rest van het drinkwater (40 procent)
komt uit oppervlaktewater, vooral in het
westen, Limburg en Groningen. Dat bevat
te veel geneesmiddelen, bestrijdingsmidde
len, cosmetica, brandvertragers, microplas
tics en nano-deeltjes. Rioolzuiveringen ver
wijderen die stoffen nog niet volledig, waar
door ze in het oppervlaktewater en uitein
delijk in het drinkwater kunnen belanden,
stelt het RIVM.
Drinkwaterbedrijven ontwikkelen steeds
weer nieuwe technieken om beter te kun
nen zuiveren, legt Frentz uit. Zowel RIVM
als Vewin stellen dat de concentraties nog
zo laag zijn dat er (nog) geen gevaar voor
de volksgezondheid bestaat.
Mede door de vergrijzing duiken er steeds
meer medicijnresten op in oppervlaktewa
ter en grondwater. Een oudere bevolking
slikt immers meer medicijnen dan een jon
gere. Frentz: „Geneesmiddelen horen ge
woon niet in drinkwater thuis."
De Vewin stelt dat nu al tientallen miljoe
nen euro's geïnvesteerd moeten worden
om alle 'nieuwe' stoffen uit het oppervlak
te- en grondwater te filteren.
De huidige 'medicijndiscussie' volgt op eer
dere commotie over bestrijdingsmiddelen
uit de landbouw die in zowel oppervlakte
als grondwater terechtkomen en er door
waterbedrijven weer uitgefilterd moeten
worden. De Vewin maakte zich twee jaar
geleden druk toen het vorige kabinet van
WD en CDA de strenge, Nederlandse re
gels liet vallen en terugviel op de mildere
Europese. Met de komst van een kabinet
van WD en PvdA is er niets veranderd, en
dat betreuren de waterbedrijven.
Frentz ziet dat er steeds weer nieuwe stof
fen in het water opduiken. „Zoals de mi
cro-plastics in cosmetica en shampoo, hele
kleine plasticbolletjes. Unilever stopt welis
waar met de productie maar omdat andere
bedrijven er gewoon mee doorgaan moeten
we ook daar goed op blijven inspelen."
Staatssecretaris Wilma Mansveld (Milieu)
komt de waterbedrijven tegemoet. Ze wil
een Europees verbod op microplastics, die
vanwege het schurende effect in cosmetica
en producten als tandpasta worden ver-
werkt. Ook wil ze consumenten beter infor
meren over de kleine, moeilijk afbreekbare
stukjes plastic. De cosmeticabranche moet
op zoek naar alternatieven, schreef ze in
een brief aan de Tweede Kamer.
De Vewin hecht aan een Europese aanpak
van de drinkwaterkwaliteit omdat Neder
land aan de benedenloop van grote rivieren
ligt. Die rivieren voeren immers allerlei ver
ontreinigende stoffen uit andere landen
mee.
Reden voor paniek is er vooralsnog niet, be
nadrukt Frentz. „Nederland kent prima
drinkwater en dat zal ook zo blijven. Het
gaat ons ook niet ten principale om de
extra kosten van extra zuivering, want
drinkwater blijft met ongeveer 1,50 euro
per 1.000 liter erg goedkoop. Het is puur
een principekwestie: deze stoffen horen
niet in ons water en daarom moeten we
voorkomen dat ze er in terechtkomen."
Ook het RIVM kwam bij de publicatie van
het onderzoek over de drinkwaterbronnen
met een aanbeveling voor de politiek: geef
het milieu een grotere plaats in de ruimtelij
ke ordening, zodat vervuiling beter te voor
komen is. Het RIVM constateert ook met
zorg dat er veel meer chemische stoffen in
het water zitten dan het aantal waar op ge
controleerd wordt.
De Europese Commissie kwam anderhalf
jaar geleden met strenge regels voor medi
cijnen in drinkwater maar het Europees par
lement zwakte die af. De commissie gaat
het nu nog een keer proberen. Frentz: „De
ze maand moet het eigenlijk nog gaan ge
beuren. Maar de signalen zijn niet best."
Het langjarig gemiddelde van het neerslagoverschot bedraagt
ca. 9 miljard m3 per jaar. Het neerslagoverschot bestaat uit de
neerslag minus de verdamping. De rivieren voeren 81 miljard m3 aan.
Opgeteld vormen de 90 miljard m3 de jaarlijks beschikbaar komende
hoeveelheid zoetwater. Ongeveer 86 miljard m3 daarvan verdwijnt
via de rivieren weer naar zee.
Hoeveelheid water in miljard kubieke meter
1AQ Drinkwaterverbruik
(waarvan 0,78 door
infographic De Persdienst
bron Eurostat, Compendium voor de Leefomgeving
