6 GEZOND
In Nederland gebruiken maar liefst 1,2 miljoen mensen antide
pressiva. Ongeveer de helft van deze gebruikers, vooral mensen
met terugkerende depressies, slikken deze pillen jarenlang, soms
zelfs levenslang. Kan dat ook anders, is de kernvraag van een
grootschalig landelijk onderzoek.
PROFESSOR DR. CLAUDI BOCKTING (1969)
Werkgever: RUG
Functie: adjunct-hoogleraar Depressie: etiolo-
gie, recidivering en chroniciteit bij de Facul
teit Gedrags- en Maatschappijwetenschap
pen. Tevens werkzaam als klinisch psycho
loog.
Opleiding: cum laude afgestudeerd in de psy
chologie aan de Universiteit van Amsterdam.
In 2006 gepromoveerd aan diezelfde univer
siteit in de medische wetenschappen op het
proefschrift The rhythm of depression'.
Proefpersonen deze studie: 276.
Bockting richt zich in haar onderzoek onder
meer op potentieel beïnvloedbare factoren
die een stoornis veroorzaken en/of in stand
houden, waaronder interventies die de kans
op terugval verminderden bij depressie (zie
www.doorbreek-depressie.nlZe richt zich
ook op de ontwikkeling en evaluatie van
nieuwe psychologische behandelmethoden.
Doorbreek de
depressie
door Anne Salomons
Claudi Bockting.foto's PR
Een depressie is al zeer ingrij
pend in een mensenleven.
Maar als je daar dan uiteinde
lijk van hersteld bent, blijkt
ook nog eens dat je een grote
kans hebt dat de depressie te
rugkomt De kans op zo'n terug
val is tenminste 50 procent na de eerste epi
sode van depressie. Na de tweede episode
is dat 70 procent en na de derde keer is de
zekerheid dat je er weer last van krijgt op
gelopen tot 90 procent. Daarom is het van
groot belang dat de behandeling van een
depressie niet alleen gericht is op herstel
maar juist ook op het voorkomen van terug
val. Bovendien is depressie een stoornis die
de samenleving veel geld kost. Zo zijn al
leen al de jaarlijkse kosten van het antide-
pressivagebruik zo'n 121 miljoen euro. Re
den temeer om onderzoek te doen naar
eventuele alternatieven voor of aanvullin
gen op langdurig medicijngebruik.
De Rijksuniversiteit Groningen (RUG) on
derzoekt, samen met universiteiten en in
stellingen over het hele land, de invloed
van een psychologische training op het
al dan niet voorkomen van een depressie
ve terugval. De training is een preventieve,
kortdurende therapie, gericht op vaardighe
den om snel een dreigende terugval te her
kennen en zelf te leren aanpakken. Daar
naast wordt ook heel nadrukkelijk gekeken
naar het gebruik van antidepressiva. „Moge
lijk kan een specifieke groep mensen beter
de antidepressiva afbouwen met behulp
van een psychologische training. Voor an
dere mensen kan het juist beter zijn langer
door te slikken in combinatie met een pre
ventieve training en voor anderen is een
training mogelijk niet nodig", aldus
professor dr. Claudi Bockting, ad
junct-hoogleraar Klinische Psycho
logie van de RUG. „We kijken dus
niet alleen naar wat voor een grote
groep het beste is maar ook naar wat
het beste werkt voor wie."
De korte preventieve training - acht keer
in acht weken- om een terugval in een de
pressie te voorkomen, richt zich onder an
dere op het onderzoeken en zo mogelijk
aanpassen van leefregels met behulp van
fantasie en dagdromen. Een voorbeeld hier
van is een oefening in het leren herkennen
wanneer het misgaat en het beter letten op
positieve ervaringen. Bockting: „Dan moet
je opschrijven wanneer je positieve gevoe
lens of herinneringen hebt. De herhaling
hiervan maakt dat je de positieve gedach
ten beter inprent. Globale denkpatronen
als 'uiteindelijk laat iedereen me toch in de
steek' zijn vaak restanten uit moeilijke pe
riodes in je leven die werken als hinderlij
ke pop-ups en die veel negatieve gedach
ten oproepen, dit maakt je kwetsbaar voor
depressies. Het is belangrijk te kijken of je
dit kunt bijstellen, bijvoorbeeld door mid
del van dagdromen, door te fantaseren over
leefregels die je juist een prettig gevoel ge
ven. Niet om je los te weken van de reali
teit, maar als middel om het pad van nega
tieve gedachten te verlaten."
Ook wordt gekeken of die training beter
werkt in combinatie met de voortzetting
van medicatie of dat de training in plaats
van medicatie kan worden gegeven. Dit
zou overigens het medicatiegebruik kun
nen reduceren en een kostenbesparing kun
nen opleveren.
Mensen krijgen antidepressiva voorgeschre
ven die ze soms jarenlang slikken, maar
niemand weet het effect van dat almaar
doorslikken. Bockting: „Daar is geen onder
zoek naar gedaan en misschien is het wel
heel schadelijk." Vaak willen mensen ook
proberen te stoppen met het slikken van
antidepressiva, maar dat is volgens de ad
junct-hoogleraar niet zonder risico. „Wan
neer je gestopt bent en de klachten komen
terug kan het zijn dat de pillen die je eerst
hielpen daarna niet meer werken. Boven
dien krijgen mensen soms, hoewel de pil
len niet als verslavend te boek staan, ont
trekkingsverschijnselen (afkickverschijnse
len red.), die kunnen lijken op een terugval
in depressie."
Eerder onderzoek toont aan dat zo'n 70 pro
cent van de antidepressivagebruikers de pil
len niet op juiste wijze slikt, wat ook de
kans op een terugkeer van de depressie ver
groot. Bockting: „Mensen slikken soms een
te lage doses en heel onregelmatig of ze
stoppen veel te vroeg. Dat kan slecht voor
ze zijn, psychisch en mogelijk ook fysiek.
Maar ook hier is te weinig onderzoek naar
gedaan. Het is heel goed om mensen met
pillen te helpen, maar wat zijn de conse
quenties is wat Bockting zich afvraagt. „En
wat maakt dat een deel van de mensen
zo'n moeite heeft ermee te stoppen?"
Hoewel er veel onbeantwoorde vragen zijn
omtrent de schadelijkheid en ontwennings
verschijnselen van antidepressiva, hebben
huisartsen jarenlang ook bij lichte depres
sieve klachten, antidepressiva voorschre
ven. „Maar daar komt nu waarschijnlijk ver
andering in", aldus Bockting. „Bij een lich
te depressie wordt nu door de richtlijnen
van huisarts een behandeling aanbevolen
zonder medicijnen."
Hoe herken je een depressieve terugval en
hoe kun je dit eventueel voorkomen? Bock
ting: „Wanneer je eerder depressief bent ge
weest, is het handig om op te schrijven wat
bij jou de signalen waren dat het misging
en wie in jouw omgeving kan helpen om
je er op te wijzen dat die signalen er weer
zijn. De eerste tekenen van terugval kun
nen zijn dat je slecht slaapt en (leuke) af
spraken afzegt. Het is belangrijk om jezelf
te dwingen om toch naar zo'n afspraak te
gaan ook al heb je er geen zin in. Je terug
trekken is niet goed voor je. En sporten is
ook prima, vooral hardlopen. Drie keer in
de week op een vaste tijd gaan hardlopen
of wandelen, werkt heel goed."
Ondanks grote belangstelling voor deze studie
is er nog ruimte voor deelname. Gezocht wordt
naar patiënten die hersteld zijn van depressies in
het verleden maar nog wel steeds een antide
pressivum gebruiken. Zij kunnen zich aanmel
den via doorbreekdepressie@gmail.com.
www.doorbreek-depressie.nl
reageren?
gezondheid@depersdienst.nl
reageren?
