Über-Europeaan Frans
Timmermans is nu
bijna een halfjaar
minister van Buiten
landse Zaken.
Zijn droombaan.
10 VERDIEPING
BUITENLANDS BELEID
Sommigen denken
misschien dat hij
een eurofiel in
schaapskleren is,
maar dat klopt niet
Na de voor de PvdA onverwacht goed verlopen verkiezingen van september 2012 werd Frans Timmermans ineens minister van Buitenlandse Zaken, foto Evert-Jan Daniels/ANP
Belezen en tikje belerend
door Niels Klaassen
Frans Timmermans schuwt de
confrontatie niet. In debatten
in de Tweede Kamer laat de
PvdA-minister van Buiten
landse Zaken niet snel iets lo
pen. Als Kamerleden naar zijn
smaak al te bizarre stellingen
poneren of laten blijken dat ze ergens geen
kaas van hebben gegeten, gaat Timmer
mans er stevig in. Soms op de toon van een
vermoeide schoolmeester. Ook op zijn
drukbezochte Facebookpagina mengt de
minister 2.0 zich graag in discussies. Zo zet
te Timmermans onlangs een foto van een
Egyptisch marktje op de pagina - ene
Ruud Poppelaars meldde zich al snel onder
de commentatoren: 'Dat ze hier allemaal
tijd voor hebben wat een hoop kitsch
bij elkaar nu weer aan het werk Tim
mermans.' Even later antwoordt de minis
ter: „U bent een redelijk onbeleefde hork,
hè, meneer Poppelaars?"
En nu leeft de katholieke zuiderling zijn
droom. Tamelijk plotseling, want na jaren
in Kamer en kabinet deed de geboren Maas
trichtenaar tot de verkiezingen van vorig
jaar vooral hard zijn best om politiek Den
Haag te verlaten. Na een paar mislukte solli
citaties en de opmars van de PvdA in de
laatste weken voor de verkiezingen is hij
nu minister van Buitenlandse Zaken.
'Zijn' Buitenlandse Zaken. Daar waar hij in
1987 begon als ambtenaar en in 2007 terug
keerde als staatssecretaris. Het zal gevoeld
hebben als thuiskomen toen Timmermans
begin november het ministerie binnenstap
te in het voetspoor van zijn idool, de
oud-PvdA-minister van Buitenlandse Za
ken en de gevierde diplomaat Max van der
Stoel, voor wie hij lang werkte.
Ook op het ministerie heerste opluchting.
Want na Uri Rosenthals ministerschap
was er behoefte aan meer vrijheid en ruim
te voor de ambtenaren. Toen Timmermans
snel na zijn aantreden de medewerkers van
'buza' de hemel in prees en zijn ambassa
deurs aanmoedigde te gaan twitteren, was
de stemming 'er mag weer wat'.
Maar er moet tegelijk ook heel wat. Om te
beginnen fors bezuinigen: 100 miljoen eu
ro op het wereldwijde postennet. In juni
wordt duidelijk hoe precies.
Ondertussen moet een nieuwe Mensen-
rechtennota worden opgesteld en op tal
van grote dossiers als de EU, Afrika en Is
raël dient een koers gezocht te worden die
door de hele coalitie gedragen wordt. Geen
sinecure, want qua buitenlands beleid is
de PvdA tegenover de WD als de dominee
versus de koopman. Daarom zal aan
WD-zijde even gevloekt zijn toen Tim
mermans in beeld kwam voor de post.
WD-Kamerlid Mark Verheijen (woord
voerder Europese Zaken): „Sommigen den
ken misschien dat hij een eurofiel in
schaapskleren is, maar dat klopt niet. Tim
mermans is realistisch en voelt de sfeer in
Nederland aardig aari."
Bovendien kennen weinigen hun dossiers
zo goed, zegt SP'er Harry van Bommel.
„Hij weet precies waarover hij praat." Maar
er zijn ook valkuilen, waarschuwt Van
Bommel. „IJdelheid."
Als telg uit een mijnwerkersgeslacht is Tim
mermans het toonbeeld van de sociaalde
mocratische verheffingsgedachte: universi
tair geschoold, spreekt vloeiend zeven ta
len (plat-Heerlens niet meegerekend), leest
veel en weet veel. Van Bommel: „Maar dat
wil Frans soms al te graag etaleren."
Vaak citeert Timmermans voorgangers of
voorbeelden als Van der Stoel of de Duitse
bondskanselier Willy Brandt. Dan doceert
hij tijdens een debat uitgebreid over de deli
cate dans op het politieke wereldtoneel,
waarbij voortdurend spanning is tussen
wens en werkelijkheid. Dat je 'hoffelijk
moet zijn in de vorm, maar hard op in
houd'. Óf over 'de almaar hamerende vuist
op tafel' die niet effectief is.
Het klinkt als impliciete kritiek op het vori
ge kabinet, toen Nederland in het buiten
land wel eens het imago kreeg van een al
leen maar 'nee, nee, nee' schreeuwend, ver
wend kind, met de rug naar de rest. Niet
bepaald de boodschap die Timmermans
wil verkondigen.
In Brussel klinkt enthousiasme over het
nieuwe Nederlandse gezicht en gelufd in
Mark Verheijen, WD
het buitenland, zegt oud-minister Ben Bot
(CDA, Buitenlandse Zaken). „De dossiers
kent hij goed, vindt men daar. Dat herin
ner ik me overigens ook nog uit mijn tijd
als minister; als Kamerlid maakte hij me in
de debatten het leven flink zuur."
Ook zijn talenkennis is een grote plus. „Mi
nisters van andere landen spreken ook niet
allemaal even goed hun talen. Doe je dat
wel, dan val je op."
De patiënt is herstellende, stelt Bot: het
buitenlandbeleid begint weer ergens op te
lijken na het dipje van Rutte-I. „Hiervoor
muntten we niet uit in helderheid, lever
den kritiek op van alles en nog wat."
De toon die Timmermans kiest, de open
houding en het enthousiasme geven hoop.
„Maar tegelijk trekken we ons terug uit Af
ghanistan en sluiten we enorm veel posten
in het buitenland. Dan moet je wel dubbel
zo hard lopen om dat te compenseren."
Er liggen zeker bedreigingen op de loer,
denken Bót en SP'er Van Bommel. De eer
ste ziet het buitenlandbeleid als onderge
schoven kind in het kabinet ('de bezuini
gingen zijn te veel fors') eri vreest voor het
belang van goede internationale betrekkin
gen. „De relaties moet je voortdurend on
derhouden, een smsje naar een wereldlei
der of een kort bezoek is niet genoeg."
Onze reputatie in het buitenland is sterk,
stelt Bot, maar ook van meer afhankelijk
dan de prestaties van een enkel kabinets
lid. „Het is vaak op eieren lopen, almaar
masseren, herhalen van standpunten in ve
le varianten."
Die souplesse mist Nederland soms, vindt
Bot. Van Bommel vreest voor een minister
die te veel naar de pijpen danst van de
WD. „Je zag het met de ophoging van de
VN-status voor Palestina (waarbij Neder
land zich onthield van stemming, red.)
Daar liep hij echt aan de hand van de
WD."
