IJ
AH-varkensvleesburger:
geen paard, wel rund
wm
SPECTRUM 3
ZATERDAG 13 APRIL 2013
voedselfraude
BWUWate
In het Wageningse laboratorium van Rikilt worden overuren
gemaakt om verdacht voedsel te onderzoeken.
foto's Marina Popova
Als het Osse
vleesverwer
kingsbedrijf
Willy Selten
inderdaad ja
renlang paardenvlees heeft
vermengd met rund, waar
is dat dan terechtgekomen?
Niet per se in vleessnacks,
zo lijkt. Deze krant nam de
proef op de som. We lieten
verschillende snacks testen,
steeds van twee verschillen
de merken: kroketten, frika
dellen, hamburgers en ba-
pao, afkomstig uit de diep
vries van vijf supermark
ten.
Onderzoekers van Rikilt,
het instituut voor voedsel
veiligheid van Wageningen
Universiteit, onderzochten
elke snack op aanwezigheid
van vijf soorten vlees:
paard, rund, varken, kip en
schaap. Dat gebeurde aan
de hand van het DNA van
die diersoorten. In geen van
de acht snacks werd paar
denvlees aangetroffen. Wel
bleken de hamburgers van
Albert Heijn rundvlees te
bevatten, terwijl er volgens
het etiket alleen kip en var
kensvlees in zat. Een twee
de test, met een andere ver
pakking AH-hamburgers,
bevestigde de aanwezigheid
van rundvlees. Voor de ge
zondheid is rund in plaats
van kip en varken niet met
een een gevaar, zegt Ri-
kilt-professor Saskia van
Ruth. „Maar voor mensen
met allergieën en mensen
die om religieuze redenen
bepaalde dieren niet eten,
kan het wel een probleem
zijn."
Albert Heijn laat in een
reactie weten onmiddellijk
contact op te nemen met
de leverancier om te onder
zoeken wat de oorzaak is.
„Wij nemen incidenten
met voedsel zeer se
rieus."
Volgens Van Ruth komen
de resultaten van de snack
test overeen met het alge
mene beeld dat het Rikilt
van de betrouwbaarheid
van voedsel heeft. „De
meeste etiketten kloppen,
maar af en toe zit er iets tus
sen dat niet klopt."
lasagne belanden, zou dat dus wel de
gelijk gevaar kunnen opleveren.
Tot nu toe zijn in Nederland resten
van geneesmiddelen gevonden in en
kele monsters rundvlees dat ver
mengd was met paardenvlees. Maar
volgens de NVWA was in deze geval
len geen sprake van gevaar voor de
volksgezondheid, 'omdat het eindpro
duct, namelijk rundvleesblokjes, sterk
was verdund'. Dat neemt niet weg dat
de NVWA nu al het vlees probeert te
rug te roepen dat afkomstig is van
vleesverwerker Van Selten, omdat
niet bekend is waar hij het vandaan
had en wat er in zit. Voor de NVWA,
als verantwoordelijke toezichthouder,
staat de voedselveiligheid immers
voorop. Critici wijzen erop dat het
niet alleen van belang is dat wordt
voorkomen dat mensen ziek worden
van eten. Bij consumenten staat ook
het vertrouwen in de voedselinforma-
tie onder druk. Mensen willen weten
waar hun voedsel vandaan komt en
hoe het is geproduceerd.
De technieken om fraude en verontrei
nigingen in voedsel op te sporen, ont
wikkelen zich snel. Moesten de labo
ranten vroeger nog voor elke mogelij
ke pesticide in fruit aparte tests doen,
tegenwoordig controleren apparaten
in één keer op resten van honderden
bestrijdingsmiddelen. Een van de re
cente paradepaardjes in Wageningen
is een techniek om te controleren of
een ei echt biologisch is. Het is Rikilt
gelukt om de kleur van de dooier heel
precies te meten. Die kleur wordt be
paald door het voer dat de kippen heb
ben gegeten, het ras en bijvoorbeeld
de leefomstandigheden. Van Ruth:
„We hebben ontdekt dat gewone en
biologische eieren elk hun eigen ka
rakteristieke patroon van geelpigmen-
ten hebben." Op een vergelijkbare ma
nier hoopt Rikilt binnenkort biologi
sche groenten en vlees met Beter Le
ven-sterren van de Dierenbescher
ming te kunnen controleren. Met zo
geheten hyperspectrale camera's, die
g tientallen kleuren registreren, kan
ook worden bepaald hoelang vis dood
is en of die dus terecht wordt ver
kocht als vers. En het Rikilt hoopt ook
antwoord te kunnen geven op de
vraag waar de vis vandaan komt. Uit
de Noordzee of uit Canadese wateren?
Om overbevissing te voorkomen, is
dat belangrijke informatie. De tech
niek is gebaseerd op het gegeven dat
vissen in verschillende gebieden ver
schillend voedsel eten.
Of de recente voedselschandalen het
vertrouwen van consumenten in de
voedingsindustrie ondermijnen, is
moeilijk te zeggen. Maar minister
Schippers van Volksgezondheid en
staatssecretaris Dijksma van Economi
sche Zaken vrezen van wel. Samen
met het bedrijfsleven - boeren, slach
terijen, industrie en supermarkten -
hebben ze daarom een Taskforce Voed-
selvertrouwen ingesteld. Die onder
zoekt momenteel hoe de zwakke scha
kels in de voedselketen sneller kun
nen worden aangepakt. In een debat
over de recente voedselschandalen
zegde minister Schippers onder druk
van de Tweede Kamer onlangs al toe
om de bezuinigingen van het vorige
kabinet op de NVWA deels terug te
draaien. Daarnaast gaan de straffen
voor het rommelen met voedsel om
hoog. De maximale boete voor fraude
(nu nog 4.500 euro) wordt 78.000 eu
ro. Daarmee hoopt de minister de rot
te appels uit de boom te schudden.
Intussen benadrukken alle betrokke
nen dat ondanks de risico's van inge
wikkelde, internationale handelske
tens en de kansen voor kwaadwillen
de fraudeurs, ons voedsel alleen maar
veiliger wordt. Al is het alleen maar
omdat levensmiddelenbedrijven grote
imagoschade lopen, als ze het nieuws
halen wegens besmette etenswaren of
frauduleuze praktijken.
Op een monitor in het Rikilt-lab ver
schijnen ondertussen gekleurde cur
ves die verraden welke herkomst een
onderzochte frikadel heeft: ja, er zit
kip en rund in; en nee, geen paard,
schaap of varken.
©reageren?
spectrum@depersdienst.nl
januari 2013: Engeland ont
dekt paardenvlees in ham
burgers van Aldi en Lidl.
8 februari: Britse waarschu
wing dat lasagne en -spa
ghetti van het Franse
merk Findus tot 100 pro
cent paardenvlees bevat.
9 februari; Een Nederland
se handelaar blijkt betrok
ken bij het vleesschandaal.
11 februari: De NVWA on
derzoekt supermarktmaal
tijden op paardenvlees.
Plus en Boni halen verdach
te producten uit de schap
pen.
13 februari: Runderlasagne
van AH Euro Shopper be
vat paardenvlees.
13 februari: Onderzoek in
vleeskoelhuis van Draap
Trading in Breda. Direc
teur Jan Fasen van Draap
werd eerder veroordeeld
voor vervalst halalvlees.
15 februari: EU controleert
of in rundvleesproducten
paardenvlees is verwerkt
en kondigt extra tests aan
op het gebruik van verbo
den medicijnen.
15 februari: Inval bij vlees
verwerker Willy Selten in
Oss dat paardenvlees zou
vermengen met rundvlees.
22 februari: Iglo chili con
came bevat paardenvlees.
24 februari: In Duitsland
blijken gewone eieren ver
kocht als biologische en
vrije uitloopeieren.
25 februari: Paardenvlees
in Ikea gehaktballen.
4 maart: Kankerverwek
kende stof via beschimmel
de Servische maïs in Ne
derlands veevoer.
5 maart: IKEA staakt de
verkoop van amandeltaart,
nadat in China coli-achtige
bacteriën in het gebak zijn
aangetroffen.
20 maart: Frankrijk ver
denkt Draap van handel in
paardenvlees als rundvlees
en van import van 57 ton
schapenvlees met risico op
BSE (gekkekoeienziekte).
21 maart: Diepvriesvlees
van Boltjes bevat paarden
vlees en antibiotica.
10 april: Ruim 500 binnen-
en buitenlandse bedrijven
moeten 50.000 ton rund
vlees van Selten traceren
dat mogelijk is vermengd
met paardenvlees.
