66 Dit nieuwe boek
over de
BOEKEN 13
Kromme Casanova
Tegenpolen
In zijn nieuwe misdaadroman duikt Tomas Ross wederom in een
heikele koningskwestie. Zijn verhaal begint in de oogstrelende
Cuypersbibliotheek van het Rijksmuseum. Hoe ver kun je gaan?
afstamming zit
al heel lang in
mijn hoofd
ZATERDAG 13 APRIL 2013
BOEKEN KORT
Ab Visser (1913-1982) was een let
terkundige zoals ze niet meer be
staan. Actiefin alle genres, van
poëzie en detective tot autofictie
en kinderboek. Met een achter
grond die je niet van een schrij
ver verwacht: oorspronkelijk een
onhandige meubelmaker. Geleide
lijk werd hij zichtbaar zwaar inva
lide door de ziekte
van Bechterew. Des
ondanks had hij veel
succes bij vrouwen,
vooral bij de tien jaar
jongere Edith Bongers
en bij de bijna dertig
jaar jongere Margreet
Hirs. Jarenlang was
acorifN
AB VISSER
BIOGRAFIE
hij de man van hen allebei tege
lijk. Erg aardig was hij niet voor
hen. Mogelijk was hij niet tot 'de
daad' in staat, kun je opmaken uit
Michiel van Diggelens 'Ab Visser.
Biografie.' Die allesbehalve sappi
ge titel maakt al duidelijk op wel
ke toon Van Diggelen verkoos het
lev<en te beschrijven van de au
teur die voortdurend door pijn
dreigde te worden geveld, maar
door zijn zelfspot niet viel te slo
pen. Hij schrijft bedaard over dit
bewogen leven. Hij zet de feiten
op een rij, laat ons zelfs in het kas
boek kijken. Visser was steevast
goed voor liefst drieduizend
woorden per dag, hij verdiende
meestal behoorlijk, maar spen
deerde onbehoorlijk. De duiding
laat de biograaf aan anderen over,
en ook over Vissers betekenis
spreekt hij zich amper uit. Ab Vis
ser was jarenlang een niet weg te
denken randverschijnsel in onze
literatuur. Onder een pseudo
niem besprak hij zijn eigen boe
ken. Aan hardvochtige anekdotes
geen gebrek. Maar leest iemand
nog boeken als 'God in Frankrijk'
of'De hel met negen deuren'?
Toch boeit de held uit deze bio
grafie, die honderd jaar geleden
werd geboren. Is het niet om zijn
kunst, dan om zijn levenskunst.
Als laatste letterkundige, maar
vooral als kromme Casanova.
Michiel van Diggelen - Ab Visser.
Biografie. Passage, 29,50 euro.
Aan een Afrikaans strand leefde
de Italiaan Monto. Toen zijn
ouders na de oorlog terugkeerden
naar Europa, bleef hij achter. 'De
Zonderling' werd hij genoemd
door de ouders van Hanna, hoofd
persoon in 'De onvoltooide' van
Yasmine Alias. Hanna stond er als
kind bij te kijken hoe Monto ste
nen koppen maakte, zonder ogen
en oren, in een rij op het strand.
Ze waren nooit af. Iets wat af is
gaat dood, leerde de jonge Hanna
van hem. Het tekent de houding
van de beeldschone Hanna in
haar liefde voor tandarts Victor
in Nederland. Een man van regel
en regelmaat. Hij haat de 'jonge-
tjestijd' bij zijn kille ouders.
Sinds die jeugd wil hij controle.
Over alles: zijn leven, zijn liefde,
zijn beroep. Hanna is zijn tegen
pool. Ze gelooft in lotsbestem
ming. Toch houden ze van elkaar.
Dat merk je aan alles in deze ver
telling over liefde en verlangen.
Het lichaam kan een andere kant
opgaan dan de bewoner ervan.
Doelgericht gidst de schrijfster
de lezer door een
mijnenveld van
aantrekken en af
stoten tussen
man en vrouw.
Yasmine Alias - De
onvoltooide. Bezige
Bij,18,90 euro.
Ross duikt in
koningskwestie
door Nico de Boer
ïjn nieuwste
boek De nacht
waker komt
voort uit een op
dracht van het
Rijksmuseum
in Amsterdam,
dat na een ingrijpende verbou
wing na tien jaar weer publiek ontvangt.
Het museum vroeg de misdaadauteur in
verband daarmee om een spannend boek.
„Iedereen doet sinds Dan Brown iets met
schilderijen. Het Rijks heeft een schitte
rende bibliotheek, een door God gegeven
locatie. Weinig mensen weten dat het mu
seum zo'n prachtige boeken- en prenten-
verzameling heeft. Ik dacht, daar ga ik iets
mee doen", licht Tomas Ross (1944), pseu
doniem van Willem Hogendoorn, toe.
In De nachtwaker doet 'the godfather van
de Nederlandse faction' waar hij goed in is:
historische feiten naar zijn hand zetten en
er een dramatische, spannende interpreta
tie aan geven.
De 35-jarige Emma de Jongste stuit in
maart 2013 bij de herinrichting van de Cuy
persbibliotheek bij toeval op een cahier
met twee oude pentekeningen. Als ze na
vraag doet bij een oude kunsthandelaar,
wordt die vermoord. Ze wordt verdacht en
Tomas Ross
moet vluchten. „Het'was las
tig om als hoofdpersoon een
vrouw van 35 te nemen. Ik heb
een dochter van die leeftijd. Ik
moest me een beetje inleven
in zo'n juffrouw. De meisjes
op de uitgeverij en ook mijn
vrouw moesten bij het lezen
van het manuscript soms ont
zettend lachen. Dat dóet een
vrouw niet, vonden ze."
Als gebruikelijk hanteert Ross verschillen
de vertelperspectieven waarin hij in een
soepele stijl de lezer langs een keur van
hoofd- en bijfiguren voert.
De plot is complex en toch helder. Hij
springt moeiteloos door de tijd. Het ene
moment zitten we in 2013, het volgende in
1887, 1904 of 1924, aan het hof of tussen
kunstenaars en anarchisten.
„De leukste vertelperspectieven voor mij
zijn Emma en Wilhelmina of zo'n Klaas
van Os, een anarchist."
Veelschrijver Tomas Ross, die drie keer De
Gouden Strop won, de prijs voor de tieste
thriller van het jaar, heeft in de afgelopen
dertig jaar veel spraakmakende kwesties
onder vuur genomen, met een voorkeur
voor intriges rond het koningshuis.
Naast romancier is hij scenarioschrijver, on
der meer van tv-series Wij Alexander, Bern-
hard, schavuit van Oranje en Beatrix, Oranje
onder vuur.
„Zo'n vastgoedfraude is niets voor mij,
maar al die andere kwesties wel. Er zit
meestal oorlog in. Vaak zit prins Bernard
daarin verweven, een perfecte on-Neder-
landse figuur om honderd jaar geschiede
nis te vertellen. Verder is Nederland een
suf land. Er gebeurt wel veel achter de
schermen. Interessant zijn de echte schel
men, de bon vivants. Met Maxima en haar
vader haal je iets on-Nederlands binnen.
Dit nieuwe boek, over de afstamming van
de Oranjes, zit al heel lang in mijn hoofd."
Ross, lid van het Republikeins Genoot
schap, stipt in zijn roman de twijfels over
Auteur Tomas Ross is een uitgesproken republikein, foto Spike Bakker
de erfopvolging aan. In het verlengde daar
van koningin Beatrix' weigering vorig jaar
om haar DNA te laten onderzoeken.
„Voor zover ik weet, heeft de Britse konin
gin Elisabeth het laten doen, evenals de
Zweedse koning Gustav en de Spaanse ko
ning Juan Carlos. Allemaal in het kader
van het genealogisch onderzoek naar de*
monarchieën in Europa. Ze willen zeker
zijn van hun zaak. Waarom doet Beatrix
dat dan niet?"
Hier laat de vlugge prater die Ross is, even
een pauze vallen. Dan zegt hij, voor zich
uit mijmerend: „Stel je voor dat ik echt zou
kunnen bewijzen dat Beatrix gewoon me
vrouw Van Amsberg van Lippe-Biesterfeld
is en verder niks? Dan valt de basis voor
het koningschap, de erfelijkheid, weg.
Maar het zou het volk niks uitmaken, toch?
En wij, republikeinen? Ach, het is een leuk
clubje, maar er gebeurt niks."
De wijze waarop Ross zich in heikele kwes
ties rond de monarchie vastbijt, is de Oran
jes geregeld een doorn in het oog. Hoe ver
kun je gaan? „Geen smaad, geen laster. Ik
lees alles voor aan mijn vrouw en als die
zegt, het is op het randje, denk ik: mis
schien is dat wel zo. Maar met dit boek is
dat niet het geval. Ik heb nu zo'n beetje alle
verhalen van deze Oranjes gehad. Ik heb
voor de VPRO net een hoorspel gemaakt:
Wilhelmina in Londen. De narigheid daar
van is dat sommigen nauwelijks nog weten
wie Wilhelmina of Willem Drees waren.
Mijn boeken moeten langzamerhand wor
den voorzien van voetnoten."
Tomas Ross - De nachtwaker.
De Bezige Bij/Cargo, 18,90 euro.
