In Berlijn herle
ven de 'roaring
twenties'.
In danslokalen,
ballrooms en
clubs wordt weer
gedanst op Benny
Goodmann, Artie
Shaw en Count
Basie. Muziek,
mode, mentaliteit:
in de Duitse
hoofdstad is
swing helemaal
terug.
10 SPECTRUM
buitenland
Swingen im Clarchens Ballhaus. foto David Heerde
danst weer op
etage van Clarchens Ballhaus, in de
ruime dans- annex eetzaal, een nacht
lang uitleven. Op muziek van beken
de Berlijnse swing-dj's als T-Ina Dar
ling en Swingin' Swanee.
Swing is in Duitsland een ware rage.
Kranten schrijven erover, radio en
tv-reportages gaan erover: niet alleen
in Berlijn, ook in andere grote steden
als Hamburg, Leipzig, München en
Frankfurt-am-Main beleven de mu
ziek en de dansstijl van de jaren '20
en '30 van de vorige eeuw een weder
geboorte. „Het is crisistijd", zegt
dansleraar Florian Steihler, die eigen
lijk acteur is maar van het toneelspe
len niet rond kan komen. „Net als in
de jaren voor de oorlog. Veel mensen
voelen zich onder druk staan en leven
zich uit in het dansen. Swingdansen
is plezier maken, je wordt er vrolijk
van."
Maria Josa Soler (29), een Spaanse ar-
chitecte die met haar Duitse vriend
naar Berlijn trok, volgt sinds kort de
swinglessen van Lotta Weigl in de
Spiegelzaal. Ze vond geen werk in
Spanje („De crisis, inderdaad")dan
maar naar Berlijn waar het leven ten
minste goedkoop is en waar nachten
lang kan worden gedanst. „Swing be
tekent voor mij vrijheid", zegt de don
kere Spaanse die enigszins bezweet is
na afloop van de dansles. „Helemaal
in deze omgeving, waar je zo de ge
schiedenis binnen wandelt."
Clarchens Ballhaus bestaat precies
honderd jaar. Het illustere danslokaal
overleefde de nazi's en de DDR. Nu is
het Ballhaus op woensdagavonden de
favoriete uitgaansplek van beginners
als Maria Josa Soler maar ook van
swingfanaten als graficus Friedemann
Encke (46). „Het Ballhaus is mijn huis
kamer", lacht Encke. Met z'n arbei
derspet, z'n wijde pantalon, dubbel-
kleurige schoenen en donkere swea
ter-vest kan hij zo zijn weggelopen
uit de gloriejaren van de swing die in
Berlijn bruut eindigden met de op
komst van Adolf Hitier. „Ik ben een
purist", zegt
Encke, doelend op z'n outfit. „Ik leef
voor de swing." Ook zijn huis heeft
hij ingericht met spullen en meubels
uit die tijd, veel gekregen van zijn
grootvader. „Zoals ik, zijn er in Berlijn
misschien nog een paar honderd."
Onder hen is ook Swantje Harmsen,
alias Swingin' Swanee (48). Vanaf
haar jeugd is de uit Hamburg afkom
stige dj geobsedeerd door Amerikaan
se muziek. Al op de lagere school luis
terde ze naar jazz en gospel. „Ella Fitz
gerald, Billy Holliday, Mahalia
Jackson." In de muziek van de big
bands uit die tijd vond ze de combina
tie van vrolijkheid, passie en rebellie
die haar roeping werd. „Het verzet
van de zwarten hoor je in die muziek.
In de tijd van segregatie en discrimina
tie zeiden ze:We hebben eindelijk
een stem gevonden en die pakt nie
mand ons af."
Swanees kleine appartement in de
hippe kunstenaarswijk Prenzlauer
Berg, volledig ingericht met art- de-
cospullen en volgepakt met 78-toeren
platen, hutkoffers en ouderwetse kle
ren, lijkt op een tijdmachine. Ze
draagt als altijd een mannenkostuum
- vanavond met knickerbocker - en
hoed. Bij thee en taartjes vertelt Swa
nee over haar ontmoetingen met haar
vriendin Norma Miller, de 'Queen of
swing' uit Harlem, die, hoewel al dik
in de 90 en buitengewoon broos, nog
altijd de wereld over reist. „Het is fas
cinerend om mensen als Norma te ho
ren over die legendarische
swing-avonden in de Savoy Ballroom
in Harlem." Voor Swanee zijn swing
en de geschiedenis die erbij hoort een
n
Berlij
door Wierd Duk
De Spiegelzaal van
Clarchens Ball
haus, het histori
sche danslokaal
in Berlijns oude
centrum, oogt als
een ode aan de
turbulente geschiedenis van deze
stad. De spiegels zijn verweerd, groe
ne verf bladdert van de muren, delen
van de plafond-ornamenten ontbre
ken.
Zestig jaar lang was de Spiegelzaal ge
sloten. Maar tegenwoordig is de ruim
te weer in gebruik. Diners bij kaars
licht worden er georganiseerd en huis
kamerconcerten op een halfvergane
vleugel. Maar bovenal wordt in de
Spiegelzaal gedanst; klassieke swing:
de Charleston, de Lindy Hop en de
Balboa. Tientallen liefhebbers, jong
en oud, Oost- en West-Berlijners, bui
tenlanders, studenten, werklozen, ad
vocaten of makelaars, allemaal komen
ze hier op woensdagavonden samen
voor de swingdanscursussen van Lot
ta Weigl (38) en haar danspartner Flo
rian Stiehler (38). Na de lessen kun
nen de diehards zich op de beneden-
