REIZEN 17
Munstergeleen is een enigszins ingeslapen, Limburgs dorp, ingeklemd tussen twee steden op het
smalste stukje Nederland. Wie verder kijkt, ontdekt een onder wandelaars nog niet zo bekend heu
velachtig, grensoverschrijdend wandelgebied, waar je kunt genieten van verdragende uitzichten.
WAAR EN WAT
I
ZATERDAG 16 MAART 2013
Het smalste deel
van Nederland
Zandtekeningen op het wegdek
tijdens de sacramentsprocessie.
door Elio Pelzers
Wie door Munsterge
leen rijdt, kan de in
druk krijgen dat er
weinig te beleven is.
Maar dat is juist de
kracht van dit foren-
zendorp dat aan de
voet van de noordelijkste heuvels van
Zuid-Limburg ligt. De Kollenberg, geksche
rend soms ook wel 'Sittards Zwitserland'
genoemd, de Wanenberg en de Schlouner
berg liggen binnen wandelafstand.
Aan de westelijke rand van het dorp, op
een steenworp van de Geleenbeek, ligt een
drukbezocht bedevaartkleinood: het ge
boortehuis van Pater Karei. Dit hoekje
trekt jaarlijks 50.000 pelgrims, die de pater
passionist Karei Houben vereren. Pater Ka-
rel (1821-1893) genas in Ierland op wonder
baarlijke wijze veel gelovigen. In 2007
werd hij door het Vaticaan heilig verklaard.
Het religieus toerisme in Munstergeleen
vaart er sindsdien wel bij. Op Eerste Pink
sterdag, wanneer ook de kermis is het dorp
is neergestreken, trekt nog steeds een tradi
tionele sacramentsprocessie door de stra
ten, waarbij bewoners op het wegdek
fraaie zandtekeningen maken.
Vanaf de Pancratiuskerk koers ik via de bui
tenwijken in de richting van wat de lokale
bewoners 't Hetje noemen, een bosschage
die het boerenwerk en de ruilverkaveling
heeft overleefd. Via het pittige klimmetje
van de Stokselweg bereik ]k de Putherweg.
Vanaf de top (95 meter) kijk ik uit over het
Maasdal. Bij helder weer is zelfs de 25 kilo
meter verderop gelegen, gasgestookte
Clauscentrale van Maasbracht te zien.
Het landschap golft hier behoorlijk. Holle
wegen verbinden de ene heuvel met de an
dere. In de verte duikt de Hondskerk op,
een bosrestant dat halfmaanvormig langs
een steile helling ligt. Mijn oog valt op een
verse hoop aarde, die voor een hol van een
dassenburcht ligt. De burcht ligt goed ver
scholen op de steile helling in het bos. Das
sen huizen hier al sinds mensenheugenis.
Een volgende klim brengt me op de Wa
nenberg en in de richting van het gehucht
Windraak. Her en der verschijnt een graft,
een knik in de helling midden in of langs
de rand van een akker of weiland. Vaak
zijn deze knikken lintvormig en groeien er
hagen, struiken en zelfs bomen op. Boeren
gebruikten de graften als strijdmiddel te
gen bodemerosie en als perceelgrens.
In de verte ligt de Selfkant, de meest weste
lijk gelegen Duitse gemeente. Ik passeer de
Watersley, een opvallend kloostergebouw,
dat oorspronkelijk in de achttiende eeuw
gebouwd is als landhuis voor een Maas
trichtse regent. Boven de ingang doet een
groot familiewapen nog herinneren aan
die periode. Na 1876 maakten kloosteror
des, die door Kanzier Bismarck uit het pas
opgerichte Duitsland waren verdreven, ge
bruik van het gebouw. De laatste tientallen
jaren deed het dienst als zorginstelling
voor verstandelijk gehandicapten.
Het gebouw ligt op de flanken van
Zuid-Limburgs meest noordelijk gelegen
heuvel, de Kollenberg. Via enkele veldwe
gen ga ik de grens over en kom in de Self
kant. In 1949 lijfde Nederland de Selfkant
in als vergoeding voor de schade die het ge
volg was van de Duitse bezetting. Veertien
jaar lang bleef de gemeente als drostambt
deel uitmaken van Nederland. In 1963 ging
het gebied terug naar Duitsland.
De inwoners van de Selfkant spreken een
dialect dat sterk lijkt op het dialect dat in
Munstergeleen en Sittard wordt gesproken.
Tegenwoordig heeft meer dan een kwart
van de bewoners de Nederlandse nationali
teit. Het dichtstbijzijnde plaatsje is het boe
rendorp je Hillensberg dat door de eigen be
woners liefkozend het bergdorp van de
Selfkant genoemd. Dit komt onder meer
door de Schlounerberg (101 meter), de
hoogste heuvel in de gemeente met een
voor Nederlandse begrippen fabuleus uit
zicht over het Maasdal in westelijke rich
ting. Hier bevinden zich enkele fraaie holle
wegen. Een wegwijzer geeft de richting
van de Kollenberg aan. Het pad leidt in de
richting van de villawijk De Kollenberg,
waar in de jaren tachtig de film Flodder
werd opgenomen. Via de villawijk en de
Sittardse buitenwijk Leyenbroek wandel ik
terug naar Munstergeleen. Wie de bebouw
de kom liever vermijdt, kan terugkeren
langs het monumentale voormalige kloos
ter Watersley. Veel wegen in Zuid-Lim
burg lopen nu eenmaal langs het onvermij
delijke katholieke verleden.
Maastricht
reageren?
reizen@depersdienst.nl
De Schlouner
berg is het
hoogste punt
in de gemeen
te Selfkant.
Munstergeleen ligt 2 kilometer
ten zuidoosten van Sittard en is
bereikbaar per bus (Veolia lijn 16
vanaf NS station Sittard). Het
dorp ligt op loopafstand van sta
tion Geleen-Oost. Bij de Pancra
tiuskerk in Munstergeleen zijn
(gratis) parkeerplaatsen. In het
dorp liggen enkele horecagelegen
heden (cafés, frituur, restaurant).
In het gehucht Windraak bevindt
zich ijsboerderij Coumans met
een aardig terras met uitzicht. Bij
de Hondskerk bevindt zich een in
structieve en aardige heemtuin
met planten uit de regio van het
IVN Munstergeleen (www.ivn-lim-
burg.nl).
Bij de wandeling is gebruikge
maakt van Wandelkaart 4 Grens
maasvallei 1:25.000, uitgegeven
door VW Zuid-Limburg en van
de Topografische Kaart van Neder
land 1: 25.000 68D (Sittard) en
68G (Brunssum), uitgegeven door
het Kadaster en verkrijgbaar bij
VW, (reis)boekhandel en kadas
ter (www.kadaster.nl).
Websites: www.behoudkollen-
berg.nl, www.vwzuidlimburg.nl.
