IN BALANS 9
Revalidatie
Marc de Hond
Herman van der Kooij, hoogleraar Biomechatronica en Revalidatietechnologie, is een gedreven man. De
vraag hoe je met technologische innovaties mensen met een bewegingsbeperking kunt ondersteunen, bij
voorbeeld met een exoskelet, houdt hem continu op de toppen van zijn tenen. 'Een combinatie van roboton
dersteuning, elektrische stimulatie en lokale medicatie heeft volgens mij de toekomst.'
rn WOENSDAG 13 MAART 2013
Lm
i Robotbenen
door Paula Koster
Herman van der Kooij, verbonden aan de Universiteil
t Twente en de Technische Universiteit Delft, houdt
zich onder andere bezig met het ontwikkelen van the
rapierobots, het meten van bewegingsbeperking en
het ondersteunen van bewegingen van mensen. Zijn
ultieme doel is het creëren van een robot die verlam
de mensen weer leert lopen.
Samen met nog een aantal wetenschappers ontwik
kelt hij onder meer robottechnologie die mensen met
een bewegingsbeperking helpt bij hun revalidatie. Een
van hun creaties is het exoskelet LOPES, een loopro
bot voor slachtoffers van een hersenbloeding. LOPES
staat voor Lower extremity Powered ExoSkeleton.
Ervaring
De Enschedese Petra Hes kreeg in 2007 het verzoek
als ervaringsdeskundige mee te werken aan de ont
wikkeling van de LOPES. Hes, nu 43, was jarenlang
kind aan huis in revalidatiecentrum het Roessingh, in
Enschede. Op haar zeventiende kreeg ze een zware
hersenbloeding; ze bleek een aangeboren afwijking te
hebben aan een bloedvat in haar hoofd dat op zeker
moment knapte, als een te hard opgeblazen ballon.
Hes: ,,lk was eerder al een paar keer weggevallen en
had veel hoofdpijn. Op vakantie in Spanje bijvoor
beeld. Toen dachten mijn ouders nog dat ik mis
schien te lang in de zon had gezeten. Achteraf bezien
had ik een paar TIA's doorgemaakt, beroertes van
voorbijgaande aard. Maar wie denkt daar nu aan, bij
een tiener."
Door de grote hersenbloeding die haar uiteindelijk
trof, balanceerde Petra Hes op het randje van de
dood. Ze werd geopereerd en ging daarna voor revali
datie naar het Roessingh. Daar was ze, als enige tie
ner tussen volwassen patiënten, de belhamel van het
huis. ,,Het enige dat ik aan de bloeding heb overge
houden is een sleepvoet; niets ernstigs, maar toch
ook niet zoals het hoort. Om de situatie te verbete
ren, probeerden mijn behandelaars elektrostimulatie.
Als eerste vrouw ter wereld kreeg ik daarvoor een chip
in mijn been geïmplanteerd. Maar de resultaten vie
len tegen en ik had het daarna helemaal gehad met
de rol van proefkonijn."
Totdat de LOPES op het toneel verscheen, een vaste
robotopstelling met een loopband. Wat de robotbe
nen van de LOPES uniek maakt, is dat ze niet een
loopbeweging aan iemand opleggen, maar alleen
daar ondersteunen waar het nodig is. Dat ervoer ook
Petra Hes. Eerst volgde de robot mijn eigen, niet-na-
tuurlijke looppatroon. Daarna liet hij me lopen vol
gens de gezonde, symmetrische manier. Dat was een
eye-opener van jewelste. 'Oooo, moet ik dat doen!',
dacht ik. Geleidelijk aan deed de robot een stapje te
rug, tot ik zelfstandig symmetrisch liep."
In gebruik
Inmiddels is de LOPES uitontwikkeld. Binnenkort
wordt hij in gebruik genomen in het Roessingh en de
Nijmeegse Sint Maartenskliniek. Dit betekent aller
minst dat Herman van der Kooij c.s. nu op hun lauwe
ren gaan rusten. Het team heeft de laatste jaren nog
diverse andere high tech revalidatietechnologieën ont
wikkeld en werkt aan een breed scala van nieuwe
technieken. De Mindwalker bijvoorbeeld, een met her-
sensignalen .bestuurbaar robotpak dat mensen met
een dwarslaesie weer moet kunnen laten lopen.
Zwaar
Toch zijn er nog wat nadelen te bespeuren aan de nu
beschikbare revalidatierobots, zegt Van der Kooij.
,,Ze zijn vaak erg zwaar. Ook is het niet eenvoudig de
robots bewegingen te leren en zich te laten aanpas
sen aan hun omgeving. Om deze problemen op te los
sen is extra technologische innovatie nodig en, min
stens zo belangrijk, diepgaande kennis van de wer
king van het menselijk lichaam. Mensen kunnen zich
aanpassen aan nieuwe omstandigheden en nieuwe
taken aanleren. Wij werken aan een nieuwe generatie
robots die dit ook kunnen. Bij dierproeven door Zwit
serse onderzoekers is verder gebleken dat de combi
natie van robotondersteuning, elektrische stimulatie
en lokale medicatie zeer veelbelovend is. Ik denk dat
deze combinatie ook voor de mens de toekomst
heeft.
Petra Hes werkt sinds een paar jaar bij Hankamp Re
hab. Dit bedrijf ontwikkelt, in samenwerking met de
UT en op aanvraag vanuit de revalidatiemarkt, innova
tieve robotica en revalidatieproducten, en brengt deze
op de markt. Een van de revalidatiecentra waar patiën
ten oefenen met Hankamp Rehab producten is revali
datiecentrum De Lindenhof in Goes.
Schrijver en presentator Mare de Hond was in
de zomer van 2012 de koning te rijk: als
eerste Nederlandse dwarslaesiepatient
mocht hij trainen met een Amerikaanse
looprobot, die het dwarslaesiepatiënten
mogelijk maakt korte stukjes los te lopen.
Het heeft hem erg enthousiast gemaakt
voor de toekomst. 'Als exoskeletten lichter,
compacter, beweeglijker, intelligenter en
betaalbaarder worden, kunnen ze op
steeds meer momenten als alternatief
voor de rolstoel worden gebruikt.'
Foto Archief ANP
Foto TU Twente
