uw risico in het verkeer
0
y\
2
3
IN BALANS 5
Medicijngebruik
Jaarlijks zijn er in ons land enkele tientallen verkeersdoden en ruim duizend zwaargewonden toe te schrijven
aan het gebruik van rijgevaarlijke geneesmiddelen. Een aantal dat drastisch omlaag moet, maar hoe? Een
recent onderzoek biedt houvast. In Balans sprak erover met twee deskundigen en kwam al snel tot de con
clusie dat een verbod niet de oplossihg is, maar juist nieuwe problemen opwerpt.
Wees voorzichtig
Niet autorijden
zonderde bijsluiter
te hebben gelezen
Opmerkelijk
WOENSDAG 13 MAART 2013
aararasfisas^^waBB®
Pillen gevaar voor rijden
door Wiljan Broeders
Eind 2011 werd een omvangrijke, meerjarige Europe
se studie naar het rijden onder invloed van alcohol,
drugs en medicijnen afgerond. Dit onderzoek moest
de huidige stand van zaken in kaart brengen en hand
vatten bieden om een kwaliteitsslag te maken in de
aanpak van het probleem.
Medicijngebruik is daarbinnen overigens wel die
spreekwoordelijke vreemde eend in de bijt," aldus
Sjoerd Houwing, onderzoeker binnen SWOV (Stichting
Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid).
,,Dat je niet met alcohol of drugs achter het stuur
moet kruipen, mag algemeen bekend worden geacht.
Voor geneesmiddelen ligt dat niet zo zwart-wit."
Rijgeschiktheid
,,Het toegevoegde risico is veel moeilijker te bepalen
en afhankelijk van zoveel factoren. Om nog maar te
zwijgen van hoe gevoelig het ligt. Mensen gebruiken
medicijnen nu eenmaal om beter te worden. Moetje
hen daar dan voor bestraffen? Dit neemt natuurlijk
niet weg dat er wel degelijk medicijnen zijn die (moge
lijk) invloed hebben op de rijvaardigheid. En als be
stuurder blijf je verantwoordelijk voor je rijgeschikt
heid als je stoffen gebruikt die deze geschiktheid na
delig beïnvloeden. In algemene zin spreken we dan
over medicijnen die specifiek gericht zijn op een beïn
vloeding van het centrale zenuwstelsel. Denk daarbij
aan slaap- en kalmeringsmiddelen, angstremmers,
middelen tegen depressies, sterke pijnstillers en me
dicijnen tegen epilepsie en psychische stoornissen.
Maar ook ogenschijnlijk onschuldige medicijnen - die
soms zelfs zonder recept te verkrijgen zijn - kunnen de
rijvaardigheid negatief beïnvloeden. Zo heeft onder
zoek reeds uitgewezen dat een hoge dosis ibuprofen
(of een andere pijnstiller op basis van codeïne) het
reactievermogen kan verslechteren en dat het reis
ziektemiddel cyclizine en hoestdrankjes op basis van
promethazine tot rrieer slingeren en grotere stuurfou
ten kunnen leiden."
GeSe sticker
Maar als een verbod niet de oplossing is, hoe gaan
we dan het probleem te lijf?
Hoogleraar farmaceutische patiëntenzorg Han de Gier
- dé autoriteit in ons land op dit thema en nadrukkelijk
betrokken geweest bij het eerder genoemde onder
zoek- heeft daar wel een idee over. De sleutel tot suc
ces zit volgens De Gier toch echt in (nog) betere infor
matievoorziening... naar alle betrokkenen toe welte
verstaan.
,,De effecten van medicijnen op de rijvaardigheid
staan weliswaar in de bijsluiter maar die informatie is
te vaag. Tel daarbij op dat de overbekende gele
sticker met de tekst 'Dit geneesmiddel vermindert het
reactievermogen' in het merendeel van de gevallen
zijn uitwerking volledig mist en er is maar één conclu
sie te trekken: een nieuw classificatiesysteem moet
de patiënt meer duidelijkheid geven."
Pictogrammen
Daartoe is al een aanzet toe gegeven. „Het effect van
medicijnen op de rijvaardigheid kan met gekleurde pic
togrammen, die op hun beurt verschillende categorie
ën vertegenwoordigen - variërend van nul (geen risico)
tot en met drie (veel risico) - op medicijnverpakkingen
weergegeven worden. Slaap- en kalmeringsmiddelen,
die vrij serieuze effecten hebben op de rijvaardigheid
zitten dan bijvoorbeeld in de derde categorie en be
paalde middelen bij overgevoeligheidsziekten (die een
licht versuffend effect teweeg kunnen brengen) wor
den geschaard onder categorie één."
Alternatief
„Verder kan er vermoedelijk nog winst geboekt wor
den door apothekers en huisartsen meer te betrekken
bij het begeleiden van het gebruik van rijgevaarlijke ge
neesmiddelen door verkeersdeelnemers."
„Het contact tussen arts, apotheker en patiënt is van
het allergrootste belang", erkent ook Houwing. „Twee
weken is een mooi moment voor evaluatie met huis
arts en/of apotheker. De effecten op het functioneren
kunnen dan besproken worden voordat een volgende
dosis wordt voorgeschreven. Want alleen dan kom je
er achter wat 'dït' geneesmiddel nu specifiek doet
met 'deze' patiënt. Mocht het medicijn de rijvaardig
heid inderdaad noemenswaardig beïnvloeden dan kan
een alternatief mogelijk een eenvoudige oplossing
zijn. Maar dan moet de arts dus wel over die kennis
beschikken."
Bewustwording
„En daarmee hebben we direct aanbeveling nummer
twee te pakken", zegt De Gier. „Artsen en apothekers
moeten beter ondersteund worden. Vandaar dat al
een soort van computerapplicatie is vervaardigd die
binnen de bestaande software ingebouwd kan wor
den. Hierdoor komen automatisch bepaalde vragen
naar voren, reminders, eventuele alternatieven en in
formatie die uitgeprint kan worden om aan de patiënt
mee te geven. Artsen en apothekers kunnen dan
meer persoonsgebonden
informatie geven over
eventuele risico's
waardoor een waar
schuwing vermoe
delijk minder snel
in de wind wordt geslagen dan een standaardzin die
op negen van de tien bijsluiters terug te vinden is. Ho
pelijk pakken de verschillende beroepsorganisaties,
farmaceutische industrie en overheid deze hand
schoen op en gaan zij aan de slag met onze aanbeve
lingen. Betere informatievoorziening leidt namelijk on
getwijfeld tot een scherpere bewustwording, wat op
zijn beurt hopelijk een afname van het aantal slachtof
fers laat zien. Want vijftig verkeersdoden (waarbij ge
neesmiddelen een rol spelen) op jaarbasis zijn er na
melijk vijftig teveel."
Uit onderzoek onder verkeersdeelnemers in Nederland
blijkt dat veelgebruikte slaap- en kalmeringsmiddelen en
sterke pijnstillers door ongeveer 1,2% van alle automobilisten
achter het stuur wordt gebruikt (ter vergelijking:
alcoholgebruik werd bij 2,4% aangetroffen).
Recent gebruik van rijgevaarlijke geneesmiddelen kan in
de praktijk het beste met bloed- of speekseltesten worden
aangetoond.
Jaarlijks laat de politie door het Nederlands Forensisch
Instituut (NFI) bij ruim 900 mensen een bloedtest afnemen
omdat het vermoeden bestaat dat hun rijgedrag is beïnvloed
door drugs of medicijnen. Bij ruim een kwart van die
onderzoeken zijn geneesmiddelen gebruikt.
Meer info:
www.swov.nl
www.druid-project.eu
www.rijveiligmetmedicijnen.nl
ww.apotheek.nl
Wees bewust van de invloed van medicijnen op de
rijvaardigheid. Vraagje huisarts of apotheker bij twijfel om
aanvullende informatie!
sö» y
