Onderwijsramp
werkte positief
Druppel in zee
van informatie
Onder het juk
van de ranglijst
Frustratie door
papierwerk
VERDIEPING 9
DINSDAG 12 MAART 2013
BERLIJN
SUZHOU
door onze correspondent Wierd Duk
De uitslag van het driejaarlijkse onder
zoek naar de prestaties van 15-jarige
leerlingen in een hele reeks landen,
sloeg in 2001 in Duitsland in als een
bom. Duitse scholieren bleken onder
het gemiddelde te presteren, ver ver
wijderd van een topland als Finland.
Bovendien bleek nergens in Europa de
sociale afkomst van kinderen zo'n be
langrijke rol te spelen in de schoolloop
baan: kinderen uit sociaal zwakke mi
lieu's - met name uit migrantengezin
nen - hebben in Duitsland weinig'
kans een hoge school of universitair di
ploma te behalen. De maatregelen die
naar aanleiding van de Bildungska-
tastrophe ('onderwijsramp') werden ge
nomen, pakten positief uit. Zo nam
het aantal kinderen dat een kinderdag
verblijf of'Kita' Kindertageseinrich-
tungbezoekt en dus niet meer bij
moeder thuis blijft, toe. Inmiddels
wordt op meer dan de helft van de
scholen ook 's middags les gegeven.
Vooral kinderen uit kansarme milieu's
profiteren hiervan. Het aantal jonge
ren dat de arbeidsmarkt betreedt met
een hogere opleiding stijgt, het aantal
schoolverlaters zonder diploma daalt.
Bovendien hebben meisjes uit migran
tengezinnen de afgelopen tien jaar een
belangrijke inhaalslag gemaakt.
In de media krijgen de 800.000 lera
ren steeds meer waardering; al zijn er
regio's, waar het onderwijs nog rond
uit slecht is. Daarom kiest in Berlijn
bijvoorbeeld elke tiende scholier be
wust voor een particuliere opleiding.
door onze correspondent Remko Tanis
Xu Jianfen (49) staat al 28 jaar voor de
klas op een middelbare school in Su-
zhou, een Chinese stad in de buurt van
Sjanghai. Vroeger kon ze indruk ma
ken op een klas met haar uitgebreide
kennis. „Nu hebben kinderen en hun
ouders al die kennis direct voorhanden
dankzij internet. Wat wij als onderwij
zers in ons hoofd hebben zitten, is
voor de leerlingen niet meer dan een
druppel in een oceaan van informatie.
Daarom moeten we ze nu veroveren
met onze levenswijsheid."
Toen Xu in 1985 begon met lesgeven,
gebruikte ze net als al haar collega's
hetzelfde boek van de Volksuitgeverij
voor Onderwijs dat de overheid van ho
gerhand verplicht stelde. „Alles was
hetzelfde voor iedereen. Dat is allang
niet meer zo." Tegenwoordig staan de
lessen van Xu bol van multimedia en
kan ze zelf beslissen hoe ze haar vak
wil geven. Ze is trots op het grote be
lang dat Chinezen traditioneel hechten
aan goed onderwijs. „Er is veel respect
voor het werk van onderwijzers. Ik zou
mijn eigen dochter zeker aanraden ook
in het onderwijs te gaan werken, maar
dat mag ze natuurlijk zelf weten. Het
mooiste is voor mij te zien hoe een
klas in de loop van een jaar slimmer
wordt." Het onderwijs in China kan
nog beter, vindt Xu. „Chinese scholie
ren slaan veel basisfeiten op, maar zijn
nog niet zo goed in het zelf op onder
zoek uitgaan of die kennis te gebrui
ken in de praktijk. We gaan nog te veel
van toets naar toets."
NEW YORK
WARSCHAU
door onze correspondent
Mathijs Rotteveel
De jaarlijkse kwaliteitslijstjes voor la
gere scholen, middelbare scholen en
universiteiten bepalen in de VS veel,
zo niet alles. Oud-lerares Maria Schnei
der merkt het aan haar drie kinderen,
die op de lagere school zitten in Rye,
een welvarend dorpje iets ten noorden
van New York. „Elke week komen ze
thuis met de resultaten van een test
die ze hebben gemaakt. Dat begint al
als ze zes zijn." Volgens Schneider
doet de school alles om de leerlingen
te trainen in het maken van testen, zo
dat ze aan het eind van het jaar een
goede score halen bij hun landelijke
test. „Dan stijgt de school wellicht wat
op de nationale ranglijst van goede
scholen." En dat is belangrijk voor de
hele regio, zelfs voor de huizenprijzen
die stijgen als ze in het juiste school
district staan. Heel kwalijk, vindt
Schneider, die tien jaar voor de klas
stond in de New Yorkse achterstands
wijk The Bronx. „Ik probeerde ze zich
eerst veilig te laten voelen. Daarna pro
beerde ik sommigen enthousiast te
krijgen voor lezen of rekenen. Dan
moest ik van het schoolhoofd of de on
derwijsinspectie elke week een test af
nemen. Dat had geen zin, daar waren
ze nog lang niet aan toe." Het was
voor Schneider acht jaar geleden re
den te stoppen. Sindsdien is het er vol
gens haar niet beter op geworden. „In
New Jersey krijgen leraren nu bonus
sen als hun leerlingen goed scoren bij
de taal- en rekentesten. Scholen zijn
soort testmachines geworden."
door onze correspondent
Michiel van Blommestein
Als er in het Poolse onderwijs weer
eens een nieuwe pedagogische richtlijn
wordt ingevoerd, moet de Piotr Staskie-
wicz vaak gissen naar de diepere bedoe
ling daarvan. Richtlijnen komen en
gaan. Met name docenten raken daar
door gefrustreerd, zegt de 45-jarige do
cent Pools uit Lodz. Het doet hem zelfs
met wat sympathie terugdenken aan de
oude, communistische regels. „Destijds
moesten we netjes meelopen met de
marsen van de partij. Maar ik kon als le
raar wel zelf beslissen hoe ik mijn les-
sen indeelde. In de praktijk van tegen
woordig staat mijn werk vooral in het
teken van het voldoen aan bureaucrati
sche eisen." Voorbeeld daarvan is het
Cito-achtige systeem, opgelegd door de
Poolse overheid. Met een reeks gecen
traliseerde proefwerken en examens
worden alle middelbare scholen strak
beoordeeld op de kwaliteit van het on
derwijs. Staskiewicz vindt het systeem
wel eerlijker en goedkoper dan de eigen
toetsen die scholen maken, maar hij
heeft bedenkingen. Scholen en docen
ten weten dat ze op hun score worden
afgerekend en stellen hun lesstof daar
op af. Verbreding of verdieping van het
onderwijs heeft daaronder te lijden en
de test zorgt voor stress bij de pubers,
merkt Staskiewicz. „Deze generatie
krijgt zo nog een hekel aan school en
aan leren."
Zie ook de volgende pagina
