Diane
6 GEZOND
HUISARTS
Elke dag een uurtje gamen
voor een beeldscherm, daar is
niks mis mee. Maar waar ligt
de grens tussen een leuk tijd
verdrijf en gameverslaving? Zo
lang kinderen ook los van het
beeldscherm actief zijn, is er
geen probleem.
Kies games
zorgvuldig uit en
stimuleer samen
spelen in
dezelfde ruimte
Jos van Bemmel
Diane 35 bevat zo
als de meeste anti
conceptiepillen
twee vrouwelijke
geslachtshormo
nen: een oestrogeen en een pro-
gestageen. Beide hormonen
spelen een belangrijke rol bij
de menstruele cyclus en bij de
zwangerschap. Het synthetisch
vervaardigde oestrogeen dat ge
bruikt wordt in Diane heet ethiny-
lestradiol. Vrijwel alle anticoncep
tiepillen bevatten dit type oestro
geen. Blijkbaar zit een bijwerking
als trombose niet in het oestro
geen, maar in het progestageen
dat gebruikt wordt. In zogenoem
de tweedegeneratiepillen wordt
levonorgestrel, norethisteron of
lynestrenol als progestageen ge
bruikt. Deze pillen, zoals Microgy-
non 30, Modicon en Ministat wor
den als veilig aangemerkt Het risi
co trombose te ontwikkelen bij
vrouwen die geen pil slikken, be
draagt ongeveer 5-10 gevallen per
100.000 vrouwen.
Bij tweedegeneratiepillen is die
kans ongeveer 20 gevallen per
100.000 gebruiksters. De nieuwe
re derdegeneratiepillen zoals Dia
ne, Femodeen, Marvelon en Merci-
lon bevatten een ander progesta
geen waarvan al jaren bekend is
dat de kans op trombose nog iets
toeneemt (20-40 gevallen per
100.000 gebruiksters). Hoewel
een dodelijke afloop zelden voor
komt, is dit gegeven voldoende
om de laatste niet voor te schrij
ven. Onder druk van de patiënt,
beïnvloed door wervende recla
mecampagnes van de farmaceu
tische industrie, lieten veel dok
ters zich overhalen ze toch voor
te schrijven als anticonceptiepil.
Het advies van het Nederlandse
Huisarts Genootschap en het Far-
macotherapeutisch Kompas moge
duidelijk zijn: slik een pil met
minder dan 50 microgram ethiny-
lestradiol, gecombineerd met le
vonorgestrel, norethisteron of ly
nestrenol als progestageen. Diane
neemt echter een speciale positie
in: het is eigenlijk geen anticon
ceptiepil. Het wordt door dokters
meestal gebruikt als pil tegen ac
ne en overbeharing. Veel jonge
meisjes met acne gebruiken de pil
dan ook meer tegen puistjes dan
als anticonceptiepil. Maar Bayer
wilde meer en promootte Diane
ook als anticonceptiepil: twee
vliegen in een klap. Geen puistjes
en geen zwangerschap.
Bayer wordt nu afgerekend op de
ze slimme zet uit het verleden.
Wel jammer, want als bestrijder
van acne werkt het middel vaak
goed. En in alle commotie wordt
vergeten dat andere acnebestrij
ders met gelijke effectiviteit ook
forse bijwerkingen kunnen ge
ven. Ik zal u de lijst met bijwer
kingen van een middel als mino
cycline besparen, maar ook daar
is een paar keer een fatale afloop
beschreven.
Al met al: een storm in een glas
water. Van de verhoogde kans op
trombose is elke arts al jaren op
de hoogte. Het aantal Diane-do-
den dat ineens, volledig onweten
schappelijk uit de hoed getoverd
wordt en voorpagina's vult, lijkt
een door angst ingegeven hetze
die als voer dient voor journalis
ten en...inderdaad voor columnis
ten. Bedankt Diane.
Games maken onzeker
kereltje de grote held
door Ingrid Beckers
illustratie Helen van Vliet
Hoe groot is het 'probleem' ga
meverslaving in Nederland?
„Laat ik vooropstellen: ga
meverslaving is niet het
grote kwaad dat onze
jeugd bedreigt", relativeert
communicatiewetenschapper Jeroen Lem-
mens. Lemmens promoveerde aan de Uni
versiteit van Amsterdam op onderzoek
naar oorzaken en gevolgen van gamever
slaving onder jongeren tussen 12 en 18
jaar. „De overgrote meerderheid vertoont
geen tekenen van gameverslaving. Slechts
2 procent, een groep van uitsluitend jon
gens, is ernstig gameverslaafd. Relatief
weinig, maar in absolute cijfers heb je het
wel over ongeveer 15.000 jongens. Versla
ving kent natuurlijk ook gradaties. 9 pro
cent van de jongeren zou je, volgens de cri
teria in mijn onderzoek, een beetje ver
slaafd kunnen noemen. Dat wil zeggen
dat ze niet altijd, maar wel soms moeilijk
heden ondervinden door obsessief en
overmatig gamen."
Hoe zit het met de groep beneden de 12 jaar?
Cijfers over gameverslaving onder jongere
kinderen zijn er (nog) niet. Wel wijst een
peiling van het NOS Jeugdjournaal uit dat
10 procent van de jongens en 2 procent
van de meisjes tussen 8 en 14 jaar meer
dan 12 uur per week games spelen. Is dat
verontrustend? Nee, vindt Lemmens.
„Daar is niets kwalijks aan." De kans op
gameverslaving bij jonge kinderen in de
basisschoolleeftijd is volgens hem vrijwel
uitgesloten. „Meisjes hebben van nature
minder belangstelling voor games. Jon
gens spelen op die leeftijd het liefst spelle
tjes als Fifa of Mario Kart. Daar raken ze
doorgaans niet snel verslaafd aan. Ze doen
het vooral met anderen en zijn op een ge
geven moment uitgespeeld. Nee, het zijn
vooral gewelddadige online multiplayerga-
mes zoals Call of Duty of Warcraft die door
verslaafden gespeeld worden. In dat soort
games schiet je in online teamverband zo
veel mogelijk mensen neer of bouw je per
sonages uit waarmee je eindeloos kunt
doorgaan. Deze games worden als het
goed is vrijwel niet door kleine kinderen
gespeeld."
Wanneer spreek je over gameverslaving?
Lemmens: „Als kinderen langdurig over
matig en oncontroleerbaar gamen on
danks dat ze er allerhande problemen
door krijgen. Dan moet je denken aan con
flicten met ouders, slechte schoolcijfers,
stress op momenten dat ze niet mogen of
kunnen gamen. Als een kind drie uur per
dag games speelt, maar genoeg vriendjes
heeft, keurig huiswerk maakt en ook nog
voetbalt, is er helemaal niks aan de hand.
Jongens die ernstig gameverslaafd zijn,
spelen minstens een halfjaar lang elke
dag minimaal vijf uur lang. Voor deze
groep moet alles en iedereen wijken om
maar te kunnen gamen. Als dat niet ge
beurt, raken ze gefrustreerd en agressief
met felle ruzies en zelfs vechtpartijen als
gevolg."
Waardoor raakt een kind verslaafd? En loopt
de een meer risico dan de ander?
Lemmens: „Eenzame jongens met weinig
zelfvertrouwen en gebrekkige sociale vaar
digheden lopen meer risico. Daar komt bij
dat eenzaamheid ook nog eens versterkt
wordt door gameverslaving. Games als
World of Warcraft of Call of Duty beteke
nen voor deze jongens een vlucht uit de
moeilijke werkelijkheid. Als virtueel game-
personage word je namelijk niet afgere
kend op je sociale vaardigheden. Je hoeft
alleen maar op het juiste moment de goe
de knoppen in te drukken voor een beetje
waardering. Hoog- of laagopgeleid, dat
maakt niet uit. Of je goed bent in games,
is vooral een kwestie van tijdsinvestering.
Hoe meer uren je speelt, hoe sterker en in
drukwekkender je spelpersonage. Dat laat
ste aspect maakt deze games vaak zo ver
slavend. Spelers worden voortdurend be
loond en verwerven steeds meer status.
Voor jongens die in het gewone sociale
verkeer niet mee kunnen, is dat heel ver
leidelijk. Zolang ze gamen, zijn ze die in
drukwekkende held in plaats van dat verle
gen puisterige kereltje."
Hoe ernstig is een gameverslaving?
Lemmens: „Kijk, je gaat er niet lichame
lijk aan kapot, zoals aan alcohol- of drugs
verslaving. Maar voordat je het weet, zit je
op je 20ste nog steeds bij je moeder thuis
op een kamertje de hele dag te spelen zon
der werk of opleiding. Jongens die game
verslaafd zijn, benutten hun leven niet
ten volle. Is dat ernstig? Ja, ik vind van
wel. Gameverslaving begint vaak in een fa
se waarin jongeren de basis leggen voor
de rest van hun sociale en beroepsmatige
leven. Als ze in deze fase uitvallen, kan
dat bepalend zijn voor de rest van hun le
ven."
Wat zijn afkickmethoden?
Jeroen Lemmens
Lemmens: „Net als bij een alcohol- of
drugsverslaving lijkt het me verstandig
achterliggende problemen aan te pakken.
Zoals het onvermogen om in de echte we
reld sociaal mee te komen. Er zijn steeds
meer klinieken zoals Jellinek en Brijder
waar jongeren met een gameverslaving te
recht kunnen. Ze worden geholpen om
hun gamepatroon te doorbreken en leren
opnieuw ervaren dat andere dingen ook
heel leuk kunnen zijn. Werkelijk contact
met andere mensen bijvoorbeeld."
Wat kun je als ouder doen om gamen in de
hand te houden?
Lemmens: „Kies games zorgvuldig uit en
stimuleer samen spelen in dezelfde ruim
te. Toon als ouder interesse in wat ze
doen, praat erover en doe als het kan af en
toe mee. Natuurlijk is het niet goed als er
van jongs af aan totaal geen rem op zit.
Maar het is niet zo dat alleen de toeganke
lijkheid en beschikbaarheid van games de
kans op verslaving vergroot. Verbieden of
een strikte tijdslimiet instellen, heeft vol
gens mij geen zin. Als ze willen, vinden
kinderen altijd wel een manier."
Toch adviseren deskundigen op de websi
te www.mediaopvoeding.nl een maxima
le beeldschermtijd van één tot anderhalf
uur per dag voor kinderen tussen de 6 en
12 jaar. Sommige onderzoeken zouden er
juist wel op wijzen dat kinderen meer risi
co lopen op gameverslaving door een ge
brek aan regels op jonge leeftijd. Bij pu
bers is het omgekeerd: hoe strenger de re
gels hoe meer verslavingsgedrag. Hoe dan
ook. Eensgezindheid bestaat over het feit
dat het in elk geval belangrijk is kinderen
en jongeren andere activiteiten aan te blij
ven bieden. Buiten spelen, muziek maken,
sport, noem maar op. Lemmens: „Gamen
op zichzelf is niet slecht, de eenzijdigheid
ervan wel. Daarmee doet een kind zich
zelf veel tekort."
Meer weten over gameverslaving of tips om een
kind tegen gameverslaving te behoeden? De site
www.mediaopvoeding.nl staat boordevol goede
informatie. Een divers team van deskundigen be
antwoordt daarnaast persoonlijke vragen.
reageren?
gezondheid@depersdienst.nl
rij
