I
fl
II
1854
Opoe mocht geen tol meer heffen
Stadhuismuseum staat
maand in schijnwerpers
Rechter bomenkap bij
Duinoord mag hervat
Start bouw brede school en appartementen
SCHOUWEN-DUIVELAND 27
Schouwen-Duiveland kent veel
panden met namen. In deze serie
worden ze verklaard.
WOENSDAG 6 MAART 2013
de Oude Tol
door Marijke Vael
SCHUDDEBEURS - Het staat promi
nent op het bord: De Tol. Deson
danks kun je ongehinderd doorrij
den, daar aan het begin van de
Donkereweg in Schuddebeurs.
Dat was vroeger wel anders weet
Ina van Gastel-de Vrieze (56).
„Van 1849 tot 1909 moesten men
sen die over deze weg wilden rij
den, eerst tol betalen."
De wagens met paard, die in deze
periode het verkeersbeeld domi
neerden, werden daarvoor tot stil
stand gebracht bij café De Oude
Tol, gelegen op de Schouwse Dijk
waar de weg indertijd overheen
liep richting Zierikzee. Op een
zwart bord op de buitengevel
stonden de toltarieven, zo blijkt
uit een oude foto. Het ligt voor de
hand dat aan de tapkast van het
café behalve tol vaak ook een of
meerdere borrels werden afgere
kend. Het etablissement aan de
klinkerweg tussen Zierikzee en
Brouwershaven werd na de wa
tersnoodramp van 1953 gesloopt.
Maar bij veel ouderen uit de om
geving is het nog een begrip.
„Zij noemen deze hoek van
Schuddebeurs nog altijd De Tol",
weet Ina, die daar in 1982 kwam
wonen toen ze met Leo van Gas
tel trouwde. „Handig, want ieder
een weet daardoor gelijk met wel
ke Leo van Gastel ik ben ge
trouwd. Er zijn namelijk drie man
nen met die naam. Behalve mijn
man ook zijn neef, die Leo Saspol-
der wordt genoemd, en de vroege
re wethouder van Zierikzee die
hier wordt aangeduid als Leo
Stadswijk, omdat hij aan de ande-
Behalve een financiële bijdrage uit
's Rijks schatkist om de weg te verhar
den, kregen de stedelijke besturen
van Zierikzee en Brouwershaven bij
Koninklijk Besluit van 31 maart 1854
een machtiging om tol te heffen op
de route tussen deze twee kernen.
SCHUDDEBEURS - Behalve de route
tussen Zierikzee en Brouwersha
ven werd in de 19e eeuw ook de
weg van Zierikzee naar Zijpe ver
hard met klinkers.
Een luxe die, behalve een flinke
financiële investering voor de
aanleg, ook het nodige geld voor
onderhoud vergde. Daarom werd
op beide wegen tol geheven. De
inning daarvan was in handen
van een Commissie van Beheer,
die werd gevormd door de bestu
ren van de eilandelijke gemeen
ten en polders waar de verharde
wegen doorheen liepen. Voor de
weg tussen Zierikzee en Brou
wershaven werd, behalve bij café
De Oude Tol in Schuddebeurs,
ook nabij Brouwershaven tol gehe
ven, voor verkeer vanuit die rich
ting.
De laatste caféhouder, die in
Schuddebeurs deze taak uitvoer
de in opdracht van de Commis
sie, was ene Hanse. Hij inde tol
1883 tot 1909. Boeren die regelma
tig moesten passeren, konden een
abonnement nemen. Omstreeks
1900 bracht het verkeer over deze
re kant van de Schouwse dijk
woonde. Bedrijven zetten deze bij
namen zelfs op rekeningen om
verwarring te voorkomen."
Toen de geboren Haamsteedse
haar intrek nam in de boerderij,
tegenover de plek waar café De
Oude Tol stond, had dit oude fa
miliebezit van de Van Gasteis
geen naam. „Leo en ik lieten De
Tol op de schuur zetten toen we
begin jaren '90 een bloemkweke
rij begonnen bij ons akkerbouw
bedrijf," lacht Ina. „We pikten die
naam omdat iedereen het hier al
zo noemde."
In de boerderijwinkel vragen klan
ten soms naar de betekenis van
de boerderijnaam. Daarom ver
diepte Ina zich in de geschiedenis
van de provinciale straatweg die
werd aangelegd in de jaren 1848
tot en met 1854 door de stedelijke
besturen van Zierikzee en Brou
wershaven. Om de route te verhar
den met klinkers, kregen zij een
bijdrage uit 's Rijks schatkist èn
machtiging om tol te heffen. Die
heffing mocht beginnen toen
tweederde deel van de weg was
verhard. Hoewel ze goed op de
hoogte is van deze geschiedenis,
denkt Ina niet dagelijks terug
aan het tolcafé tegenover haar
huis. „Ik ben wel blij dat dit
deel van de Donkereweg niet is
geasfalteerd, zoals verderop. Daar
door is de sfeer van het oude
Schuddebeurs hier nog goed te
proeven."
Tussen 2009 en 2012 is het Stadhuismuseum aan de Meelstraat in Zierik
zee verbouwd, foto Dirk-Jan Gjeltema
door Joeri Wisse
ZIERIKZEE - Het Stadhuismuseum
in Zierikzee is door de Stichting
Open Monumentendag uitverko
zen tot 'Open Monument van de
Maand maart'. Behalve dat het mo
nument uit 1554 een maand lang
in de schijnwerpers staat in de ui
tingen van de Stichting, is het mu
seum de laatste zaterdag van de
maand gratis te bezoeken.
„Het Stadhuismuseum is uitgeko
zen omdat het heel goed in het
jaarthema 'Macht en Pracht'
past", zegt Pia Krijger van het mu
seum. „Het stadhuis was eeuwen
lang het machtscentrum van
Schouwen-Duiveland. Hier zat de
gemeenteraad, werd recht gespro
ken en zetelde het waterschap."
De 'pracht' komt volgens Krijger
tot uitdrukking in het in- en exte
rieur van het gebouw en de rijke
collectie. „Op 30 maart is het mu
seum gratis te bezoeken. Boven
dien worden tussen 12.00 en 16.00
eveneens gratis rondleidingen ge
geven", zegt Krijger.
www.openmonumentendag.nl
verharde weg ongeveer 1525 gul
den op. Daarna liep het belang
van de weg terug vanwege de tot
standkoming van de tramverbin
ding Zijpe-Zierikzee-Brouwersha-
ven. In 1909 werd de tolheffing ge
stopt en verliet Hanse het café.
De weduwe Bevelander, beter be
kend als 'opoe Tol', runde het eta
blissement tot 1932.
Ondanks haar bijnaam mocht zij
geen tol meer heffen. Dat gold
ook voor de cafébazen die na haar
kwamen Na de watersnoodramp
werd het pand gesloopt.
door Ton van den Nouwetand
MIDDELBURG - Woningbouwvereni
ging Zeeuwland mag doorgaan
met het verwijderen van bomen en
struiken bij zorgcentrum Duinoord
in Burgh-Haamstede. Dat heeft de
Middelburgse rechter dinsdag be
paald.
Zeeuwland en Allévo bouwen
een aantal zorgappartementen bij
Duinoord. Enkele omwonenden
vinden Zeeuwland te voortva
rend. De vergunning voor de
nieuwbouw is er nog niet, en dus
ware ze verbaasd dat Zeeuwland
de bosschages al laat opruimen en
spanden een kort geding aan.
Zeeuwland stelde dat voor het ver
wijderen van groen geen vergun
ning nodig is. De rechter gaf de
woningbouwvereniging daarin ge
lijk. Zeeuwland gaat deze week
verder met hakken en zagen.
Op het terrein aan de Klooster-
weg worden zes groepswoningen,
twaalf zorgappartementen, 53
driekamerappartementen en een
gezondheidscentrum gebouwd.
De omwonenden vinden het pro
ject van drie bouwlagen te hoog.
door Piet Kleemans
Leerlingen van de Theo Thijssenschool trokken in lawaaioptocht naar de
toekomstige brede school en lieten ballonnen op. foto Dirk-Jan Gjeltema
ZIERIKZEE - Met het slaan van de
eerste paal gaf kinderburgemees
ter Annah Kooman samen met Ei-
landzorg-diënt Leo Louwerse giste
ren het startschot voor de bouw
van de brede school en een appar
tementencomplex van zorgorgani
satie Eilandzorg.
Het plan voor de combinatie van
brede school en zorgappartemen
ten werd ruim tien jaar geleden
gelanceerd. „Ik dacht op gegeven
moment: dit komt er nooit. Maar
het is toch gelukt", schetste Antoi-
ne de Ceuster, directeur van wo
ningbouwcorporatie Zeeuwland,
de lange aanloop. Als de brede
school gereed is, wordt het de
nieuwe stek van de nu nog aan de
Calandweg gehuisveste O BS Theo
Thijssen. Schooldirecteur André
Koster kijkt er reikhalzend naar
uit. „Het wordt voor mij ook de
eerste keer dat ik naar een nieuwe
school ga." De brede school is, be
nadrukte Koster, niet zomaar een
school. De combinatie met een
aanpalend zorgappartement is
een bijzondere. „En wij gaan als
school ook zeker contact zoeken
met de bewoners van het Eiland-
zorg-appartement. Dus mensen,
we komen eraan." Wim Joppe
van de cliëntenraad van Eiland-
zorg sprak met betrekking tot het
nieuwe appartementencomplex
in combinatie met de brede
school van een uitdaging. „Het
wordt wonen zoals thuis. En dat
is geen kretologie."
Wethouder Wim Stouten sprak
van 'een belangrijke voorziening'
Stouten noemde ook de onlangs
begonnen bouw van het sportcen
trum aan de naburige Lange Blok-
weg. „Wat dat betreft is Noorder
polder een wijk in beweging."
Appartementencomplex en brede
school komen tegenover elkaar op
de hoek van Koning Gustavweg
en Emil Sandströmweg. In het
schoolgebouw komen ook een
kinderdagverblijf van KOOS en
een peuterspeelzaal van Kibeo.
