OBESITAS
Afvallen via maagverkleining is hot. Met
dank aan Bekende Nederlanders. Een
dagje naar de kliniek en zo 50 kilo kwijt,
lijkt het. Pas op, zeggen deskundigen.
8 VERDIEPING
I
I
1
door Sandra Donker
beeld De Persdienst
atuurlijk, excessen zijn
er altijd. Een patiënte
die een maagverklei-
ningsoperatie heeft on
dergaan en vervolgens
de hele dag door mini-
marsjes eet. Iemand
die na eenzelfde ingreep kale pasta veror
bert, maar wel vier borden vol. Of de
vrouw die alleen de binnenkant van een
kroket naar binnen werkt.
Wonderlijk eetgedrag komt psychothera
peute Elske van den Berg geregeld tegen
in haar Centrum voor eetstoornissen en
obesitas, Novarum in Amsterdam. Maar
wat het hoofd behandelzaken zorgen
baart, is de groeiende instroom van patiën
ten die na een maagverkleiningsoperatie
alsnog in de problemen raken. Mensen
die constant een hongergevoel hebben en
dat niet kunnen stillen omdat ze eten
slecht verdragen. Patiënten die in een de
pressie raken omdat ze zich realiseren dat
ze 'nooit een barbie' zullen worden, maar
wel kilo's overtollig vel zien hangen aan
buik en benen. Bourgondiërs die door een
rouwproces gaan, omdat zij nooit meer
uitgebreid kunnen tafelen en hun wijntje
beter kunnen laten staan. „Het is een dub
bele terugslag: ze zijn na een gastric by
pass (operatieve maagverkleining inclu
sief omleiding van het darmkanaal) al le
venslang buikpatiënt, en dan is het resul
taat ook niet wat ze er vooraf van hoop
ten", constateert Van den Berg.
Zo'n honderd van deze patiënten per jaar
komen er bij Novarum binnen en hun
aantal stijgt de laatste tijd zienderogen.
„De begeleiding in het ziekenhuis is de
laatste jaren sterk verbeterd", zegt ze. Er is
screening vooraf, begeleiding van diëtis
ten, psychologen, fysiotherapeuten. „Er
wordt verteld hoe je gezond eet, dat je vol
doende moet bewegen, vitaminesupple
menten moet nemen, et cetera. Maar de
vraag: wat doe ik als ik zin heb in een
doos donuts, wordt niet beantwoord. Hen
wordt niet geleerd hoe ze die drang kun
nen omzetten in iets anders. Daarvoor is
gedragstherapie noodzakelijk."
Buikchirurg René Klaassen van het Maas
stadziekenhuis in Rotterdam zegt de toe
name bij instituten als Novarum 'wel te
snappen'. Hij is voorzitter van de werk
groep bariatrische chirurgie en voert jaar
lijks een paar honderd maagverkleinings-
operaties uit. Zo'n 20 procent van de pa
tiënten verliest minder gewicht dan ver
wacht of er duiken andere problemen op,
is zijn ervaring. „Bij 80 procent is het re
sultaat uitstekend, die groep verliest ge
middeld 25 procent van hun totale ge
wicht, hun kwaliteit van leven neemt
enorm toe. Maar bij een deel gaat het niet
goed. Zo'n ingreep heeft een grote impact
op je leven, je weet van tevoren nooit pre
cies hoe dat uitpakt." Sommigen raken in
een depressie, zo is bekend uit studies, bij
anderen gaat de eetverslaving over in een
alcohol- of koopverslaving.
„Als sprake is van dieperliggende proble
matiek, zoals een eetstoornis of een de
pressie, is dat een contra-indicatie voor
een operatie. Wij proberen deze groep er
uit te filteren. Maar het valt niet uit te slui
ten dat mensen door de psychische scree
ning glippen", zegt Klaassen. Een deel
van de kandidaten wil de operatie zó
graag ondergaan dat zij zich er 'in weten
te praten'. Het zij zo, oordeelt de chirurg.
„Patiënten kunnen ons op het verkeerde
been zetten."
De belangstelling voor zogenoemde gas
tric bypasses of gastric sleeves (een maagver
kleining met 'nietjes') neemt sterk toe.
BN'ers vertellen over hun ervaringen in
de media, zoals actrice Annet Malherbe of
zanger Peter Beense; presentator Hanneke
Groenteman schreef er boeken over.
Voor mensen met ernstig overgewicht is
het vaak de laatste strohalm. Patiënten die
een body mass index van meer dan 40 heb
ben, krijgen de operatie vergoed. Als er
daarnaast gezondheidsklachten zijn als
suikerziekte, hoge bloeddruk of apneu,
zakt die grens naar 35.
In 2007 werden zo'n 1.500 van deze ingre
pen uitgevoerd, vorig jaar ging het al om
circa 8.000, is de schatting de werkgroep
bariatrische chirurgie. Inmiddels bieden
twaalf grote ziekenhuizen en enkele klei
nere centra de behandelingen aan, die in
een deel van de klinieken tegenwoordig
via kijkoperaties kunnen worden verricht.
„Het gevaar bestaat dat patiënten er dank
zij al die succesverhalen sneller toe over
willen gaan", beaamt Klaassen. „Het
wordt laagdrempeliger. Het is belangrijk
dat mensen zich goed realiseren waar ze
aan beginnen. Het is heftig, ingrijpend en
de gevolgen zijn levenslang. Er is slechts
een kleine groep bij gebaat."
Onderzoeker aan de Universiteit Maas
tricht Erik Aller plaatst ook kanttekenin
gen. „Een chirurgische ingreep levert wat
betreft het verlies van kilo's vaak spectacu
laire resultaten. Maar het zorgt niet auto
matisch voor een betere levensstijl. Je
zorgt er voor dat mensen minder eten,
maar niet per se gezonder. Ik denk dat de
nazorg in veel ziekenhuizen veel beter
moet."
De promovendus doet onderzoek naar
450 mensen met extreem overgewicht die
via een traditioneel, intensief programma
van gezonde voeding, psychologische be
geleiding en lichaamsbeweging afvielen.
De groep boekte in achttien maanden ge
wichtsverlies, maar dat beperkte zich tot
een kleine 10 procent. „De winst zit 'm in
de duurzame benadering. Dankzij hun
nieuwe levensstijl worden mensen gezon
der. Ze zullen bijna altijd te zwaar blijven,
maar hun klachten verdwijnen."
Voor de bestrijding van extreem overge
wicht bestaat geen enkele simpele reme
die, waarschuwen de deskundigen en ook
de gastric bypass is dat niet. „Het wordt al
lemaal zo aantrekkelijk voorgesteld", zegt
psycholoog Van den Berg. „Het is nu nog
een hype, maar misschien denken we er
over vijfjaar anders over. Maar dat is geen
sexy boodschap. Ik ben een roepende in
de woestijn, vrees ik."
