zonder boeken zit er voorlopig niet in
VERDIEPING 9
krantenzaal
We willen de
Nederlandse
schrijvers het
brood niet uit de
mond stoten
ZATERDAG 2 MAART 2013
om de digitale slag te maken. Maar het
is een verre van gemakkelijke opgave.
Bibliotheek.nl is begonnen met het in
richten van de digitale infrastructuur
die nodig is om alle vier miljoen biblio
theekpashouders toegang te geven tot
e-books en ander digitaal materiaal als
muziek. Sinds eind 2012 is de site in de
lucht. Met zo'n veertigduizend boekti
tels die rechtenvrij zijn, waarvan de
schrijver minstens zeventig jaar geleden
overleden is. En de eerste vijfhonderd ti
tels waarop nog wel rechten zitten.
Dit moeten uiteindelijk vele tienduizen
den titels worden, liefst een paar hon
derdduizend. Het wachten is op de
bulk, maar die blijft vooralsnog uit. Het
tempo van digitaliseren en de auteurs
rechten spelen hierbij een rol. Het tem
po van digitaliseren ligt in Nederland
veel lager dan in het buitenland. Een ge
volg van de taal, stelt Van Leeuwen.
„Het Engelse taalgebied is wel honderd
keer groter. Waar in het Nederlands op
dit moment tegen de twintigduizend
e-books beschikbaar zijn, zijn dat er in
het Engels twee miljoen. Zo liggen de
verhoudingen nu eenmaal."
De kwestie met de auteursrechten is ee-
derlandse schrijverslandschap floreert.
We hebben hierin hetzelfde belang als
de uitgevers."
Manager Petra Rijkelijkhuizen van uitge
ver WPG (onder meer Arbeiderspers,
De Bezige Bij, Bruna, Querido) geeft
aan dat het opschroeven van het tempo
van digitaliseren lastig is. „Het kost geld
en levert in de huidige markt niet me
teen iets op. Het is toch nog een klein
percentage dat digitaal verkocht wordt."
Het herzien van de afspraken met de bi
bliotheken duurt lang, vindt ook Rijke
lijkhuizen. „Maar alleen al tot het besef
komen dat de zaken bij e-books toch
echt anders liggen en we opnieuw tot af
spraken moeten komen, daar hebben
we met de bibliotheken wel even over
gedaan", vertelt ze.
Dat besefis er inmiddels. Maar intussen
wordt duidelijk dat de huidige wetge
ving, waaronder de Auteurswet, uitge
vers niet toestaat als branche afspraken
te maken met de bibliotheken over het
uitlenen van e-books. Minister Jet Busse-
maker van Cultuur heeft dit laten uit
zoeken en afgelopen woensdag de Twee
de Kamer erover geïnformeerd.
De consequentie is dat alle uitgeverijen
afzonderlijk afspraken moeten maken
met de bibliotheken. „We wisselen er
ook niet meer over van gedachten en
kunnen daardoor niet van eikaars exper
tise profiteren", voegt Rijkelijkhuizen
toe.
Tel hierbij op dat met elke auteur of
diens erven sluitende afspraken moeten
worden gemaakt over e-books, ook met
buitenlandse auteurs. Dan is de uit
komst een heleboel werk voor de uitge
vers, beaamt Rijkelijkhuizen. „Dat is al
lemaal niet zo maar geregeld."
Ondertussen circuleren vrolijk
usb-sticks met illegaal gekopieerde boe
ken. Soms staan er wel negenduizend ti
tels op.
Dit tegengaan door moderne e-books
niet alleen te koop, maar ook te leen aan
te bieden, is een tweede belang dat bibli
otheken en uitgevers delen. Het maakt
dat de druk op de ketel zit. Van Leeu
wen kondigt dan ook voor dit najaar
een offensief aan: „Er komt een contract
aan van duizend titels. Met de lopende
afspraken hebben we dan circa tweedui
zend e-books beschikbaar."
Diederik van Leeuwen
compliceerder. De bibliotheken betalen
de uitgevers nu voor elk papieren boek
dat ze aanschaffen en twaalf cent per uit
lening. Bij e-books volstaat de aanschaf
van één exemplaar. De huidige afspraak
voortzetten zou een goede deal zijn
voor de bibliotheken, maar dat pikken
de uitgevers niet. Voor e-books moet
dus een nieuwe afspraak worden ge
maakt.
Dat snappen de bibliotheken ook wel,
zegt Van Leeuwen. „We willen de schrij
vers het brood niet uit de mond stoten.
Sterker nog, ook wij willen dat het Ne
bibliotheek.nl/leesmeer
