Zelfmoord
6 GEZOND
PSYCHOLOGIE
Er is waarschijnlijk geen huis in
Nederland of er slingert niet in
een kast of lade een doosje
paracetamol rond. Altijd
handig na een avondje
stevig doorzakken, bij
opkomende griep of
andere ongemakken.
Hoe veilig is deze
pijnstiller eigenlijk?
Paracetamol: veilig
pest, vernederd en buitengesloten
te zijn? Zelfdoding door een kind
is naar mijn oordeel het meest
verschrikkelijke echec, de groot
ste nederlaag die het leven en
daarmee wij allen, kunnen lijden.
Als een kind geen veilige toe
komst meer ziet, zich door niets
en niemand meer voldoende be
schermd aan de hand genomen
voelt, en daarom die toekomst
voorgoed uit de weg gaat, dan is
er iets verschrikkelijk mis. Met de
situatie van het kind wel te ver
staan, niet met het kind. Hoe
verschrikkelijk mis wordt onder
streept door het feit dat zelfdo
ding door kinderen doorgaans
geen impulsieve daad is. Kinde
ren die zichzelf doden, doen dat
niet zelden min of meer welover
wogen.
Vaak geven ze tevoren, impliciet
of expliciet, signalen af dat ze een
suïcidale weg aan het opgaan zijn.
Maar die signalen worden dik
wijls niet opgevangen, laat staan
begrepen, beantwoord of ver
kend. Uit de bestudering van dag
boeken of andere documenten
die kinderen die zichzelf gedood
hebben, hebben nagelaten, is mij
gebleken dat het voornemen zich
zelf te doden al lange tijd kan be
staan. Dat de wijze waarop het
kind zichzelf wil doden soms al
tot in detail is uitgedacht In de pe
riode 2008-2011 hebben, volgens
opgave van het Centraal Bureau
voor de Statistiek, 23 kinderen
van 14 jaar of jonger zelf een eind
aan hun leven gemaakt. Wat heb
ben we geleerd uit dat onthutsen
de einde van die kinderen? Als
een kind is verongelukt en hele
maal als een kind is vermoord,
zoeken we doorgaans tot in detail
uit hoe dat heeft kunnen gebeu
ren en wie verantwoordelijkheid
draagt. We hebben in het laatste
geval zelfs een heel justitieel appa
raat ter beschikking dat, niet zel
den jarenlang, blijft doorzoeken.
Maar als eenmaal is geoordeeld
dat een kind zichzelf heeft ver
moord, dan sluiten we als instan
ties en samenleving vrijwel met
een het boek.
Ik vind het letterlijk om te huilen
dat er in het geval van zelfdoding
door een kind geen wettelijke ver
plichting bestaat tot psychologi
sche autopsie. Want als signaal
van de kwaliteit van de kindertijd
is zelfmoord heel wat verontrus
tend er dan moord.
René Diekstra is professor in de psy
chologie.
René Diekstra
at gaat er
om in een
kind van
13 jaar in
die laatste
minuten? In die beslissende
tijd waarin de gedachte aan
zichzelf doden wordt omgezet
in de daad. Hoeveel emotione
le pijn moet een kind voelen
en hoe wanhopig moet het zijn
daar op geen andere manier een
einde aan te kunnen maken dan
door het niet-meer-zijn. De be
roemde theoloog-fïlosoof Soren
Kierkegaard schrijft ergens dat
we ons de hel moeten voorstellen
als het gevoel het niet-zijn liever
te willen dan het zijn. Is dat wat
Anass heeft gedreven tot zijn
dood? Het helse gevoel er liever
niet meer te willen zijn dan ge
