Overstromingen worden
niet veroorzaakt door
zeespiegelstijging, maar
door inzakking van de
bodem. Dat stelt Bart
Schultz, emeritus
hoogleraar Land and Water
Development in Delft.
10 SPECTRUM
wetenschap
Koeien in
overstroombare
gebieden is niet
erg. Die kun je
verplaatsen.
Maar huizen
kun je niet
zomaar even
verplaatsen
ties goed water kunnen leveren voor een halve
tot een dollar per kuub. Dat betalen wij hier ook
voor ons drinkwater en is dus te behappen.
„Andere kant van het verhaal is dat je geen ste
den van een paar miljoen inwoners moet bou
wen achter een dijkje waar grote kans op een
overstroming is. Dat gebeurt dus geregeld. Zelfs
New Orleans is helemaal herbouwd met een vei
ligheidsmarge van een keer in de honderd jaar.
Dus als er weer een orkaan komt net als Katrina,
die niet eens extreem was, dan gaat weer alles on
der water. Bij ons is de kans één op de tiendui
zend jaar.
„Maatregelen die rekening houden met de na
tuur, zoals ruimte voor de rivier en drijvende wo
ningen, zijn geen oplossing. Want hoe doe je dat
in een dichtbevolkt land. Op Java rollen ze onge
veer van het eiland af. Ook wij hier in West-Euro
pa kunnen niet meebewegen met het water. Drij
vende woningen zijn allemaal leuk en aardig,
maar alle huizen en gebouwen drijvend maken,
kan gewoonweg niet. Uiteindelijk kun je dat voor
hooguit 5 procent van de woningen doen, dan
ben je al een heel eind hoor, maar dan staat de
rest nog altijd op palen. Het zijn allemaal goede
initiatieven, en ik ben er heus niet tegen, maar je
lost het probleem er niet mee op. In dit land zijn
Inwoners van Jakarta waden door de straten van de stad, die door zware regenval blank kwamen te staan, foto Adek Berry/AFP
we gedoemd onze dijken te blijven verstevigen.
„Ik zat bij het project Ruimte voor de rivier. Dat
begon met totaal geen enkele dijk te versterken
en alles de vrije loop te laten. Maar uiteindelijk
versterken we toch 275 kilometer rivierdijken. Ge
woon omdat het niet anders kan. Dat zul je moe
ten accepteren.
„In Azië nemen ze helemaal niet voldoende maat
regelen. De groei van steden gaat daar veel snel
ler dan wij ooit in Europa hebben gekend. Zo is
er een plan voor Jakarta uit 1972 nu pas uitge
voerd, dus 40 jaar later. Toen woonden er 2 mil
joen mensen tegen nu 12 miljoen. Er was een ka
naal gepland om de rivieren om de stad heen te
leiden. Maar dat kanaal loopt nu dwars door Ja
karta, omdat de stad veel groter is geworden. Bij
de recente overstroming, een maand geleden,
stond tweederde van de stad blank.
„Het is eigenlijk onmogelijk om niet te bouwen
in overstroombare gebieden. Want daar is te veel
economisch belang mee gemoeid. Maar dan moet
de overheid wel goede maatregelen nemen tegen
hoogwater. Als er koeien lopen, is dat niet erg.
Die kun je verplaatsen. Maar huizen kun je niet
zomaar even verplaatsen.
„De Aziaten zijn trouwens goed in calamiteitsbe-
heersing, beter dan wij. Zo was ik een maand na
Katrina in Peking voor een congres. De tweede
dag komt een voormalige student van mij bin
nen, lijkbleek. Hij vertelde me dat hij net 1 mil
joen Chinezen heeft helpen evacueren. Die ramp
is bij ons niet eens in het nieuws geweest. In Chi
na is er een speciaal instituut voor zulke gevallen
dat rechtstreeks valt onder de president. De Chi
nezen kunnen zoiets perfect organiseren.
„De nodige ingrepen ter bescherming moeten
niet alleen zijn afgestemd op hoe het maaiveld er
nu bijligt, maar ook over honderd jaar. Dat komt
neer op flinke dijken bouwen en afwateringska
nalen graven. En dat gebeurt nog veel te weinig.
Die hele klimaatverandering is een dekmantel
om niet de maatregelen te nemen die nodig zijn.
Dat vind ik slordig. Technici in al die laaggelegen
landen weten wel dat de dreiging komt door bo
demdaling, het zijn de politici die moeten wor
den overtuigd."
reageren?
spectrum@depersdienst.nl
<i-«
door Peter de Jaeger
P laatste klimaatcon-
9 f ferentie in Qatar, no-
jlg vember vorig jaar, be-
H gonnen ze weer over de
M zeespiegelstijging. Die
B was per jaar wel 3 milli-
meter gestegen in de af
gelopen 20 jaar, terwijl het klimaatpanel IPCC uit
ging van 2 millimeter. Toen kreeg ik een beetje
de pest in, eerlijk gezegd. Want het probleem is
veel erger. Niet aan de zeekant, maar aan de land-
kant, door inklinking van de bodem. De zeespie
gelstijging is marginaal ten opzichte van de bo
demdaling", aldus Bart Schultz, emeritus hoogle
raar Land and Water Development in Delft.
„Wij hebben hier jaarlijks 1 centimeter daling in
de veenpolders. Dat is nog altijd drie keer zo snel
dan die 3 millimeter zeespiegelstijging. In Azië is
het nog veel erger. De kustzones daar zakken tot
wel 15 centimeter per jaar door ontginning van
natte veengronden en in stedelijke gebieden tot
10 centimeter door grondwateronttrekking. Dus
dan heb je maar 3 procent door zeestijging en de
rest door inklinking.
„De bevolkingsgroei vindt voor 80 tot 90 procent
plaats in kust- en deltagebieden. Grootste pro
bleem is dat ongelimiteerd wordt gebouwd in die
overstroombare gebieden zonder goede dijken of
afwateringskanalen aan te leggen. Bij een over
stroming schuiven ze het dan maar weer op kli
maatverandering. Je reinste flauwekul.
„Het kustgebied van Jakarta in Indonesië zakt de
laatste decennia met bijna 10 centimeter per jaar.
In Bangkok, Thailand, bedraagt de bodemdaling
al geruime tijd 4 tot 5 centimeter per jaar. Datzelf
de geldt voor miljoenensteden als Manilla op de
Filippijnen en Sjanghai in China.
„Die kustgebieden bestaan allemaal uit kleipak-
ketten. Daaronder zit grondwater dat wordt ge
wonnen voor drinkwatervoorziening. Daardoor
zakt de bodem. Je zou eens kunnen beginnen
met daarmee te stoppen. Beter is het om drink
water uit oppervlaktewater te halen. Dat kan
door reservoirs aan te leggen die regen opvangen
of door zeewater zoet te maken. Ontzilting is rela
tief makkelijk, omdat al die gebieden vlakbij de
zee liggen. Het is nu zover dat ontziltingsinstalla-
