Provincie
mag fusie
gemeenten
afdwingen
o
E
t
4 BINNENLAND
ONTWIKKELINGSHULP
interview Nederland moet
ontwikkelingshulp combineren met
eigen gewin, stelt Marcia Luyten.
Door ons koloniale
schuldcomplex
benaderen we
ontwikkelingshulp
niet zakelijk
vragen over
korten op
pensioenen
W
'We moeten doen als
DEN HAAG - Het kabinet wil provin
cies een breekijzer geven om onwil
lige gemeenten te dwingen te fuse
ren. Daardoor kunnen gemeentelij
ke herindelingen niet langer spaak
lopen, doordat één gemeente blijft
dwarsliggen.
Minister Ronald Plasterk van Bin
nenlandse Zaken ontvouwde gis
teren zijn plannen voor de overhe
veling van zestien miljard euro
aan Rijks- en provincietaken naar
lokale overheden. Het kabinets-
doel is dat gemeenten op een
schaal van 100.000 inwoners moe
ten samenwerken, ook al wil het
Rijk fusies van gemeenten niet
van bovenaf opleggen. Door de
macht van de provincies te vergro
ten is echter een achterdeur ge
vonden om gemeentelijke herin
delingen te bespoedigen.
Nederland telt nu 408 gemeen
ten, waarvan de helft minder dan
50.000 inwoners heeft. De komen
de jaren worden alle gemeenten
verantwoordelijk voor onder
meer de jeugdzorg, huishoudelij
ke hulp en persoonlijke begelei
ding voor hulpbehoevenden en
voor uitkeringsgerechtigden met
grote afstand tot de arbeidsmarkt,
zoals jonggehandicapten. Het
Rijk wil daarmee tot en met 2017
ruim twee miljard euro besparen.
De gemeentes krijgen veel beleids
vrijheid als ze taken overnemen.
Zo worden de budgetten 'ont-
schot', zodat geld dat bijvoorbeeld
over is van het jeugdzorgbudget
in een nieuw zwembad kan wor
den gestopt. Andersom werkt het
ook: om tekorten bij de uitkerings
instantie te dempen kan de ge
meente kiezen een geplande weg
niet aan te leggen. Het Rijk
springt dan niet bij.
Critici waarschuwen vandaag in
deze krant, dat raadsleden in voor
al kleinere gemeenten door tijds
gebrek en te weinig kennis proble
men krijgen hun controlerende
taak goed uit te voeren. Volgens
Plasterk is het ook daarom beter
dat gemeenten fuseren. „Dan zijn
er meer raadsleden en die hebben
ook meer tijd."
door Annemieke van Dongen
MAASTRICHT - Wat moet Neder
land in de toekomst nog doen aan
ontwikkelingshulp? Die vraag is
actueel (zie kader) met een nieu
we regering die miljarden moet
bezuinigen, terwijl de economie
ën van veel arme landen booming
zijn en in de wereld, mede dank
zij de millenniumdoelen, behoor
lijk wat is verbeterd.
Nederland kan vaak beter kennis
doneren dan geld. Dat stelt Mar
cia Luyten, econoom, journalist,
voormalige diplomaat en schrij
ver van het recent verschenen
boek Dag Afrika. „Gebrek aan geld
is in veel landen niet het pro
bleem. Het gaat om de verdeling
ervan. Als gevolg van de vondst
van olie en andere grondstoffen
ontstaat in de hoofdsteden van bij
voorbeeld Angola, Zambia en Mo
zambique een hysterisch rijke eli
te en een welvarende middenklas
se. De economie groeit, maar tege
lijkertijd neemt de absolute ar
moede er ook toe. Om de onder
klasse mee te laten profiteren van
pagina 8 en 9:
Help, gemeenteraad verzuipt
Marcia Luyten, Afrikakenner
de toenemende welvaart, moet
het systeem worden opengebro
ken. Beter onderwijs is dé manier
om de verschillen tussen arm en
rijk te verkleinen. Er is behoefte
aan scholing, kennis en technolo
gische assistentie."
In het verleden gaf Nederland ont
wikkelingslanden vaak begro-
tingssteun. Onder het mom van
het Vergroten van de eigen verant
woordelijkheid', mochten regerin
gen van ontwikkelingslanden zelf
bepalen waar de Nederlandse pot
geld aan werd uitgegeven. „Die
steun had allerlei perverse effec
ten en gaf de elite meer macht",
zegt Luyten. „Zo kon de president
van Uganda dankzij westers geld
vlak voor de verkiezingen beslui
ten om de belastingen af te schaf
fen. Maar belastingen zijn cruciaal
voor ontwikkeling en democratie.
Mensen die belasting betalen,
gaan zich afvragen wat er met
hun geld gebeurt. Krijgen ze er
goed onderwijs, zorg en infra
structuur voor terug?"
De Nederlandse regering wil
meer samenhang tussen ontwik
kelingssamenwerking en buiten
landse handel. Daarom heeft mi
nister Ploumen beide thema's in
haar portefeuille. Volgens Luyten
is Nederland echter nog altijd
'bang om in win-win-termen te
denken over ontwikkelingshulp'.
„We benaderen het onderwerp
niet zakelijk, omdat we nog
steeds niet zijn verlost van ons ko
loniale schuldcomplex. De Afrika
nen vinden het juist bevrijdend
als geld niet meer vergezeld komt
van een opgeheven vingertje."
Volgens Luyten kunnen we een
voorbeeld nemen aan de Chine
zen. „Zij betalen voor concessies
om bauxiet, koper en aluminium
te winnen met de aanleg van we
gen, havens en vliegvelden. Zelf
hebben ze die nodig om de door
hen gewonnen grondstoffen weg
Onderwijs, zoals hier op een school van Morgenster, een Nederlands ont
wikkelingsproject in Zimbabwe, blijft volgens Afrikakenner Marcia Luyten
een belangrijke taak voor ontwikkelingshulp, foto Vidiphoto/ANP
te krijgen, maar de infrastructuur
is ook goed voor de ontwikkeling
van het land."
Nederland doet te moeilijk over
gebonden hulp, stelt Luyten.
„Waarom laten wij BAM en Heij-
mans de projecten niet bouwen
die met ontwikkelingsgeld wor
den betaald? Dat levert ons werk
gelegenheid op en de Afrikanen
betere wegen, die niet al over vijf
jaar een gatenkaas zijn. Het mes
snijdt dan aan meerdere kan
ten."
Niet dat ze vindt dat Nederland
de hele aanpak van de Chinezen
moet kopiëren. „Zij zijn volstrekt
amoreel. Wij moeten natuurlijk
wél oog houden voor het milieu
en mensenrechten."
„H
mi
mi
na
de
rei
val
vai
gis
V>
7
Vanaf 1 april verlagen 68 pen
sioenfondsen de uitkering aan 1,1
miljoen deelnemers. Nog eens 4,5
miljoen actieve deelnemers en
'slapers' zijn ook de pineut.
door Chris van Alem
Is dit goed of slecht nieuws?
Vooral slecht en een heel
klein beetje goed. Het zag er naar
uit dat 103 fondsen de pensioen
uitkering zouden gaan korten;
dankzij een meevaller zijn het er
'maar' 68. De kortingen variëren
tussen 0,5 (ABP) en 10 procent
(Norit Pensioenfonds) per 1 april.
Zeventien pensioenfondsen moe
ten vóór 1 maart nog melden hoe
de korting uitvalt. 80 procent van
de 415 fondsen kort niet, maar bij
de 20 procent die wel korten, is
een groot deel van de gepensio
neerden en het merendeel van de
werkenden aangesloten.
'l Zijn er grote uitschieters?
Ja. Er zijn fondsen die in 2011
al hebben gekort, zoals het pen
sioenfonds tandartsen: 10,1 pro
cent er afin 2011,3,2 procent in
2012,2,2 procent in 2013 en vol
gend jaar nog eens 4 procent. Bij
elkaar 19,5 procent. Apothekers ra
ken tussen 2012 en 201416,5 pro
cent kwijt.
3 Blijft het bij deze kortingen?
Nee, tenminste 37 pensioen
fondsen zullen waarschijnlijk ook
per 1 april 2014 moeten korten. Bij
sommige fondsen hakt dat er
flink in, zoals bij pensioenfonds
Royal Leerdam dat dit en volgend
jaar met 7 procent kort, net als
pensioenfonds ISS. Sommige
fondsen - Getronics, architecten,
Smurfit Kappa - korten dit jaar
niet, maar volgend jaar waar
schijnlijk wel.
4 Hoe kan dat?
De dekkingsgraad van een
aantal pensioenfondsen was eind
2012 net voldoende om dit jaar
niet te hoeven korten. Als de dek
kingsgraad eind 2013 niet op 105
procent staat, is korting in 2014
onvermijdelijk. Ook dan kunnen
kortingen, net als nu, over meer
dere jaren worden uitgesmeerd.
5 Wat is die meevaller eigenlijk?
Dat is de rente waarmee pen
sioenfondsen rekenen. De Europe
se Centrale Bank houdt de rente
zo laag mogelijk om het econo
misch herstel in de eurozone te
bevorderen. Pensioenfondsen heb
ben veel last van die lage rente.
Voorbeeld: om over 15 jaar 1.000
euro pensioen uit te keren moet
nu 642 euro worden ingelegd die
tegen 3 procent rente in 2028
1.000 euro oplevert. Is de rente 2
procent dan moet 743 euro wor
den ingelegd. Pensioenfondsen
mogen nu van het kabinet met
een hogere rente rekenen. Daar
door is de dekkingsgraad gunsti
ger.
Opgelost, toch?
Zou je denken. PW, SP en
5oPlus willen dat het kabinet pen
sioenfondsen toestaat met 4 pro
cent rente te rekenen. Daardoor
schieten de dekkingsgraden om
hoog, is pensioenkorting overbo
dig en kan misschien zelf weer
geïndexeerd worden. Het is een
gevaarlijke truc. Op papier ver
dwijnt de misère, maar niet in de
praktijk als de werkelijke rente ja
renlang beneden de 4 procent
blijft. Dan is het pensioenfonds
straks één grote gatenkaas.
7 Welke kant gaat het nu op?
Grote pensioenfondsen (ABP,
Pensioenfonds Zorg en Welzijn)
willen in 2015 overstappen op een
reëel pensioen. Dat betekent dat
ze het pensioen eerst verhogen
met de stijgende kosten van le
vensonderhoud. Daarna wordt de
beschikbare koek (ingelegde pre
mies en behaald rendement) ver
deeld. Dus geen gegarandeerd
vast bedrag meer dat elk jaar
wordt uitgekeerd. Dat is nu al
moeilijk haalbaar, zo blijkt uit de
kortingen. Bij een reëel pensioen
wordt vaker gekort, maar wordt
de korting verdeeld over tien jaar.
do<
AR
gei
me
me
ver
lan
op
pei
in j
He
be<
de
hei
eer
snt
