ournaal
12 BUITEN
Hoge
hoeves
',ge)laag(<
land
Eerst even een bekentenis. Dit artikel
heeft iets in zich van pronken met an
dermans veren. Wannes, Pepijn en
Alex hebben als medewerkers van
mijn afdeling, zich in het zweet ge
werkt om vorig jaar alle broedvogels
van het 35 vierkante kilometer me
tende Verdronken Land van
Saeftinghe in kaart te brengen. En
dat geldt al helemaal voor Marc, die
samen met andere vrijwilligers zorg
de dat deze enorme klus binnen een
jaar geklaard kon worden. Jolein
heeft met eindeloos geduld en inten
se concentratie stipjes op de kaarten
gezet en ik... Ik heb eigenlijk niet
meer gedaan dan een beetje meeden
ken over de resultaten en over de
manier waarop we daar verslag van
gaan doen. Een heel bescheiden rolle
tje dus.
Buiten
De familie Dieleman op een foto
uit 1894, genomen op het punt
waar de muren van het oude en
het nieuwe huis in elkaar
vervlochten zijn. De jonge man in
burgerkostuum is de oudste zoon
Petrus. Mr. Petrus Dieleman zou
later meer dan 25 jaar
gedeputeerde van de provincie
Zeeland zijn. Hij was bijna even
lang voorzitter van de ZLM.
Achter hem staat zijn verloofde
Carolina, afkomstig uit Groningen.
Vossen veroveren Saeftinghe
door Chiel Jacobusse
K AxWi
Zo'n broedvogelinventa-
risatie proberen we
één keer in de zes jaar
te doen, maar in de
praktijk zijn de inter
vallen soms wat langer.
Niettemin hebben we
nu aardig wat vergelijkingsmateriaal
om te kunnen kijken welke ontwikke
lingen er plaats vinden. We gaan daar
een uitgebreid verslag van maken,
maar nu al kunnen we een klein tipje
van de sluier oplichten. Dat gaat over
de vossen. Tijdens de vorige broedvo-
gelkartering, in 2004, kwam de vos in
Saeftinghe niet of nauwelijks voor. In
middels is vooral het oostelijk deel in
tensief in gebruik bij vossen, terwijl
het westelijk deel, zeker de delen
vlakbij de Westerschelde, zoals het
Konijnenschor en de Marlemontse
plaat, nog zo goed als vrij van vossen
is.
De komst van een toppredator als de
vos moet natuurlijk zijn invloed heb
ben op de vogels die in het gebied
broeden. We zien dat vogels als wilde
eend en meerkoet een fikse achteruit
gang vertonen. Dat zijn grote vogels
die hun nest niet al te goed verstop
pen en die daarom al snel de klos
zijn. De meerkoet bijvoorbeeld is met
meer dan 90 procent afgenomen. Te
gelijk zien we dat de aan de meerkoet
verwante waterral juist een behoorlij
ke toename vertoont. Die toename is
een trend die zich al langer voordoet
onder invloed van landschappelijke
ontwikkelingen. De komst van de
vos doet daar niets aan af. Niet heel
verwonderlijk als je weet dat de wa
terral een uiterst verborgen leven
leidt. En in heel veel jaren velderva
ring heb ik maar ooit één enkel nest
van een waterral gezien. De broeden
de waterrallen tellen doe je dan ook
niet door nesten op te zoeken, maar
door nauwkeurig te registreren waar
hun roep gehoord wordt en door zo'n
inventarisatie een aantal keren per
seizoen te herhalen.
Je ziet dat de vogels die onder preda-
tie door vossen te lijden hebben snel
kunnen leren. Soorten als de wilde
eend en de grauwe gans vertrekken
uit het door vossen gekoloniseerde ge
deelte en concentreren zich in hoge
dichtheden in het noordwestelijk
deel van Saeftinghe. Je ziet eigenlijk
dat deze vogels snel leren. Andere
soorten, bijvoorbeeld de bruine kie
kendief, lijken zich wat minder goed
aan te passen en die houden tot nu
toe vast aan hun oude verspreidings
patroon. En natuurlijk kan verkassen
niet alle problemen oplossen. We
zien dat de talrijk aanwezige zilver
meeuwen weliswaar prima de door
vossen belopen schordelen verlaten
hebben, maar tegelijkertijd is ook
hun aantal meer dan gehalveerd.
Daarmee is overigens nog niet ge
zegd dat de vos daarvan de oorzaak
is. De sluiting van een vuilnisbelt bij
Antwerpen was minstens even ingrij
pend en zo zijn er wel meer factoren
te noemen. Het is weliswaar bijzon
der boeiènd, maar lang niet altijd
makkelijk om cijfers en trends in de
broedvogels te duiden. De invloed
van de vos is nog een betrekkelijk
makkelijk fenomeen. Daarbij conclu
deren we overigens dat op het meren
deel van de vogels de invloed in Saef
tinghe (vrijwel) nihil is. Kleine zan
gers als de graspieper en de gele
kwikstaart gaan door andere oorza
ken achteruit. En andere zoals de
baardman en de rietgors vertonen
een positieve trend. De tureluur -
één van de talrijkste schorvogels - is
weer een soort die zijn nest zo goed
verstopt dat er van negatieve invloed
geen sprake lijkt. Al met al is het een
heel gemêleerd beeld, waar nog heel
veel op te studeren valt.
Vos
