Levenskunst op eigen kracht
6 GEZOND
Zon geneest
huidkanker
GRIJS GEBIED
Een pleister met lampjes die huidkanker kan genezen?
Het lijkt bizarre sciencefiction, maar is sinds kort praktijk in enke
le Nederlandse ziekenhuizen. De Venrayse dermatoloog Tim
Smits weet er alles van. „Het stelt eigenlijk niets voor."
Marcel Olde Rikkert
De overheid wil
dat artsen patiën
ten stimuleren zo
veel mogelijk op
eigen kracht ver
der te gaan. Dit is een uitste
kend uitgangspunt, mits het
niet slechts tot doel heeft te be
zuinigen. Het sluit direct aan
bij wat wetenschappelijk ge
zien het beste is voor mensen
met chronische ziekten. Het ten
volle benutten van de eigen
kracht is echter geen vanzelfspre
kendheid, zelfs niet nu ziekten
steeds vroeger en met minder
klachten worden vastgesteld.
Hulpverleners beginnen reflexma-
tig meteen te zorgen, en weg is de
eigen kracht. Een patiënt die ik af
gelopen week in ons Radboud Alz
heimer Centrum zag, maakte dui
delijk dat het, zelfs met dementie,
ook heel anders kan. Hij is bijna
70 jaar en werkt al ruim 40 jaar
als kunstenaar. Een halfjaar gele
den hebben we bij hem een vrij
zeldzame vorm van dementie
vastgesteld die vooral de voor-
hoofdshersenen aantast Deze de
mentie vermindert de taal, veran
dert het gedrag en bemoeilijkt
het goed kunnen denken, terwijl
het geheugen nog lang intact
blijft 'Frontaalkwab dementie'
luidt de medische diagnose. Deze
diagnose maakte hem echter niet
minder creatief, want hij maakt
nog steeds schilderijen en kleuri
ge installaties. Enthousiast legt
hij me uit, zo goed en zo kwaad
als hij de woorden kan vinden,
hoe zijn gedachtewereld hem in
spireert tot nieuwe kunst, juist
nu zijn gedachten eerder stokken.
Hij toonde me een foto van een
schilderij. „Daar begonnen mijn
gedachten", wijst hij naar de lin
ker bovenhoek. „Maar ik kreeg er
geen lijn meer in. Ze waren nog
maar met een dun draadje verbon
den met de rest van mijn leven."
Het schilderij toont een grote
ivoorwitte leegte, met linksboven
een kleine kluwen grijze lijnen
dat via een dunne, diagonale
streep met het stevige lijnenspel
rechtsonder op het doek verbon
den is. Hoewel deze kunstenaar
zijn Spaans en Engels kwijt is en
ook steeds meer in zijn Neder
landse zinnen verstrikt raakt, zit
hij zeker niet bij de pakken neer.
Hij heeft een netwerk dat hem zo
nodig helpt bij de dagelijkse din
gen en blijft creatief. „Gewoon ac
tief blijven", is zijn simpele ant
woord op mijn vraag wat demen
tie voor hem betekent „Ik kan er
niets aan doen. Het werkt hierbo
ven in mijn hoofd minder, maar
ik ga gewoon door." Het is niet
eenvoudig een chronische ziekte
als dementie te verwerken en
toch actief te blijven. Het is le
venskunst wanneer iemand dat
op eigen kracht laat zien. Als het
lukt, kunnen mensen nog de
mooiste dagen maken. Ook voor
de dokter en verpleegkundige is
het een kunststukje om tevreden
te zijn met hun ondersteunende
bijrol. „Hoe zou u het woord de
mentie schilderen," vroeg ik de
grijze kunstenaar. „Uitdagend.
Van zwart naar fel rood", zei hij,
terwijl hij met schilderbewegin
gen zijn woorden kracht bijzette.
Marcel Olde Rikkert is professor in de
geriatrie.
Bepaalde vormen van huidkanker kunnen in
twee sessies worden genezen, foto PR
therapie met de grote led-lamp (photody-
namische therapie), dan moet hij zich in
bochten wringen om de plekjes aan het
schijnsel bloot te stellen. Overigens kan de
dermatoloog zich voorstellen dat de Schot
se fabrikant, Ambicare Health, grotere
pleisters gaat ontwikkelen, voor grotere
huidoppervlakten met huidkanker. „Ie
mand met een grotere tumor op zijn hoofd
zou zo een 'led-toupetje' kunnen gaan dra
gen."
reageren?
gezondheid@depersdienst.nl
WAAR TE VOLGEN?
Catharina Ziekenhuis, Eindhoven
Flevoziekenhuis, Almere
Maxima Medisch Centrum, Eindhoven
Tergooiziekenhuizen, Blaricum en Hilver
sum
Wilhelmina Ziekenhuis, Assen
AMC, Amsterdam
Antonius ziekenhuis, Sneek
Laurentius Ziekenhuis, Weert en Roermond
Medisch Centrum Jan van Goyen, Amster
dam
MC de Baronie, Breda
VUmc, Amsterdam
o
Zalfje, led-pleister, kanker weg
door Will Gerritsen
De patiënt komt 's morgens
op de poli. De huidthera
peut smeert een zalf op de
plek waar huidkanker zit.
Vervolgens wordt er een
speciale pleister met led
lampjes opgeplakt en wan
delt de patiënt alweer naar buiten toe, bij
voorbeeld om naar zijn werk te gaan. Na
êen uurtje of zes kan de pleister worden
weggehaald. Na twee weken ondergaat de
patiënt hetzelfde ritueel opnieuw en is de
behandeling voltooid. Normaal gesproken
kan hij voor genezen worden verklaard.
„Het stelt dus eigenlijk niets voor", consta
teert dermatoloog Tim Smits (37). Hij is
verbonden aan het Maxima Medisch Cen
trum in Eindhoven en Veldhoven en kent
alle ins en outs van de behandelmethode
die ten grondslag ligt aan de led-pleister:
de 'photodynamische therapie', het onder
werp waarop hij in 2009 is gepromoveerd.
Deze behandeling, de voorganger van de
led-pleister, heeft een groot nadeel. De pa
tiënt moet, nadat hij is ingesmeerd met de
crème, drie uur lang in het ziekenhuis ge
duld hebben: pas dan is de zalf voldoende
in de huid getrokken en kan de tumor wor
den blootgesteld aan zeven minuten du
rend intens licht van een grote led-lamp.
Smits: „De zalf zorgt ervoor dat de huid
kankercellen veel gevoeliger worden voor
dit licht dan de omliggende gezonde huid
cellen." Zodra de lamp gaat branden, ont
wikkelt zich onder invloed van het schijn
sel een kleine oorlog in het huidkankerge-
bied: er ontstaan zuurstofradicalen, bioche
mische stofjes die de tumorcellen vernieti
gen, terwijl de gezonde huid nauwelijks
schade oploopt. De therapie is voor de
meest voorkomende vormen van huidkan
ker geschikt, behalve voor het melanoom
en het zogeheten plaveiselcelcarcinoom.
Dat zijn gevaarlijke vormen van huidkan
ker, waarvoor het operatiemes het meest
geschikte wapen is.
Maar voor de behandeling van veelvoorko
mende kankersoorten als het oppervlakki
ge basaalcelcarcinoom en Morbus Bowen,
Al geldt de zon als voorname boosdoener
bij huidkanker, toch ligt er een therapie in
het verschiet waarbij de koperen ploert
juist bijdraagt aan de genezing. Volgens de
Venrayse dermatoloog Tim Smits kan een
speciale zalf die de huidkankercellen kwets
baar maakt voor licht, hierbij een belangrij
ke rol spelen. Nu wordt deze crème nog ge
bruikt bij 'photodynamische therapie' (zie
artikel hiernaast). Maar in de toekomst zal
de zalf in verdunde vorm op de huidtumor
worden gesmeerd, waarna de patiënt het
advies krijgt buiten een wandelingetje te
maken. De zon 'brandt' de kankercellen dan
weg.
een voorstadium van huidkanker, komt de
led-pleister als geroepen. Zalfje smeren,
pleister plakken en het is gepiept. Een mak
kelijk draagbaar iPod-achtig kastje zorgt
via snoertjes voor de stroomtoevoer en re
gelt automatisch de inschakeling van de
lampjes. Dat zijn trouwens geen echte led
lampjes, maar een nieuwe variant daarvan,
'oled-lampjes'. Die zijn buigzaam en daar
om goed bruikbaar in een pleister. De pleis
terlampjes blijven drie uur branden, overi
gens veel langer dan de gebruikelijke inten
se lichttherapie die zeven minuten duurt.
De patiënt merkt er weinig tot niets van:
de pleisterlampjes branden op een laag pit
je. Een minpuntje van de led-pleister is
zijn kleine formaat. „Daarom kun je kanker
plekjes die groter zijn dan drie centimeter
niet met de pleister behandelen." Daarte
genover staat dat een patiënt met meerdere
kleine plekjes ook meerdere pleisters kan
krijgen. „Je kunt in principe drie pleisters
per kastje aansluiten en zelfs meerdere
kastjes dragen. Gaan de lampjes aan, dan
zie je een 'kerstboom' branden." Dat is tege
lijk een voordeel: ondergaat een patiënt
met verschillende kleine huidtumoren de
