v
Groningers houden hun adem in. Wanneer
gaat de grond weer trillen? Wat er ook
gebeurt: de gaswinning móét door.
1
8 VERDIEPING
AARDSCHOKKEN GRONINGEN
1-v - Xttgg
•- v.
Gas terugnemen
kan allang niet meer
door Peter Winterman
Zonder het Groningse gas zijn we
nergens. Al stort morgen de Mar
tinitoren in door een aardbe
ving, dan nog is stoppen met de
gaswinning geen optie. De fi
nanciële belangen zijn simpel
weg té groot. Als we dit jaar
geen aardgas verkopen, zou dat een gat van 12 mil
jard euro in de begroting slaan. Dat is evenveel
als het kabinet dit jaar in totaal bezuinigt.
Sinds de ontdekking van de reusachtige gasbel
bij Slochteren, in 1959, heeft de Nederlandse
staat ruim 236 miljard euro verdiend aan het aard
gas. „Van dat geld is onze ruimhartige verzor
gingsstaat opgebouwd", vertelt Flip de Kam, eme
ritus hoogleraar openbare financiën aan de Rijks-
universteit Groningen. Bijna een kwart van de
gasmiljarden is besteed aan sociale zekerheid,
zo'n 15 procent is gestoken in infrastructuur.
„Maar het grootste deel van de aardgasbaten is in
feite gebruikt om de jaarlijkse begrotingen te
dichten."
En dat is ook wat er nu aan de hand is. Minister
Henk Kamp van Economische Zaken weigert de
gaswinning in Groningen uit voorzorg te vermin
deren. Hoewel steeds meer Groningers angstval
lig zien hoe de scheuren in hun muur na iedere
aardschok groter worden, wil Kamp in ieder ge
val tot december wachten met maatregelen. Dan
verwacht hij de resultaten van onderzoeken naar
de gevolgen van het toenemende aantal aard
schokken in Groningen.
„De schade door de gaswinning is veel geringer
dan de opbrengst van het gas voor de nationale
economie", legt De Kam uit. „Het gaat niet alleen
om winst voor de schatkist, maar ook om de bete
kenis van het gas voor de werkgelegenheid. De
gasindustrie en aanverwante bedrijfstakken leve
ren veel banen op."
Ook gebruiken vrijwel alle Nederlandse huishou
dens Gronings gas voor de verwarming of om op
MEER AARDSCHOKKEN
Alleen al in 2013 zijn er zeventien aardbevingen
geweest in Groningen of het gebied daar direct
omheen. Dat blijkt uit cijfers van het KNMI.
Donderdagavond werd de provincie getroffen
door twee fikse schokken van 2,7 en 3,2 op de
Schaal van Richter.
Als het aantal aardbevingen gelijk blijft, komt
het totaal in 2013 uit op 159. Dat zou veel
meer zijn dan in de voorgaande jaren, toen het
gemiddelde net onder de honderd zwaardere
en minder zware trillingen uitkwam. De bevin
gen worden veroorzaakt door gaswinning in het
gebied.
Gevreesd wordt dat de bevingen, naast frequen
ter, ook zwaarder worden. Sinds 2011 loopt het
aantal aardbevingen in het gebied fors op.
te koken. Overschakelen op buitenlands gas is
niet zomaar geregeld: dat gas is van een hele an
dere samenstelling, waardoor de Nederlandse ap
paratuur, zoals de cv-ketel, waarschijnlijk kapot
gaat.
Het had allemaal zover niet hoeven komen. Als
de Nederlandse staat het merendeel van de aard
gasbaten de afgelopen decennia apart had gezet,
was er nu wél ruimte geweest om de gaskraan
wat dichter te draaien.
„De gasgelden zijn jarenlang meteen uitgegeven.
Daardoor zijn de opbrengsten voor een groot
deel verkwanseld, aan uitkeringen en subsidies
die de economie niet blijvend hebben versterkt",
stelt De Kam. „Feitelijk leven we al decennia bo
ven onze stand, terwijl we allemaal weten dat
het gas opraakt."
Pas in 1995 werd het Fonds Economische Struc
tuurversterking (FES) opgericht. „In dat fonds is
wel geld apart gezet voor investeringen. Maar
ook die miljarden zijn deels verspild, onder meer
aan de onrendabele Betuwelijn en de hogesnel
heidslijn naar België", zegt De Kam. Het kabinet
Rutte I heeft een streep gezet door het aardgas
fonds: sinds 2011 stromen de gasgelden weer di
rect de overheidsbegroting in.
En dat gebeurt terwijl economen, onder wie De
Kam, al jarenlang adviseren om het Noorse voor
beeld te volgen. Daar waar Nederland jarenlang
alle opbrengsten direct uitgaf aan dure projecten
en uitkeringen, besloten de Noren het merendeel
in een fonds te stoppen. En dat blijkt achteraf
heel slim te zijn geweest, want in dat fonds zit
nu inmiddels 500 miljard euro. De Noorse politi
ci mogen alléén het rendement op dit fonds jaar
lijks uitgeven. Daardoor behoudt het Scandinavi
sche land zijn rijkdom veel langer, ook als de
gas- en olievoorraden opraken.
De Kam: „Daar kunnen ze met de gaswinning
een tandje terugschakelen. Die mogelijkheid
heeft Nederland nu niet."
foto ANP/beeldbewerking De Persdienst
AARDGASBATEN 1966 - 2016
16.
15
14
13
12
11
10
V)
*0
9
3
01
8
c
<u
7
•0
lm
.2»
6
5
4
3
2
1
0
'66
prognose
'68 '70 '72 '74 '76
'80 '82
86 '88 '90 '92 '94 '96 '98 2000 '02 '04 '06 '08 '10 '12 '14 '16
bron: NL Olie en Gasportaal
