V
'Gehandicapte wordt makkelijk vergeten'
10 VERDIEPING
BEZUINIGINGEN
Geen geld voor de dokter
Wie: Elmas Kaya (42)
Wat: alleenstaande ouder
Woont in: Amsterdam
Inkomen: min 30 euro per maand
Het leven van Elmas Kaya
(42) gaat niet over rozen.
Ze is een alleenstaande,
oudere vrouw, alloch
toon én ze zit in de bij
stand. „Vier keer pech",
concludeert Elmas, die
het gevoel heeft dat ze door de bezuinigingen
van het kabinet 'vier keer harder' wordt ge
raakt dan de gemiddelde Nederlander.
„Het is ontzettend moeilijk om een baan te
vinden. Ik doe heel erg mijn best, maar als
Tlirkse vrouw heb je absoluut geen streepje
voor. Dat ik nu ook nog eens wordt gekort op
mijn bijstandsuitkering doet pijn. Heel veel
pijn."
Elmas en haar thuiswonende kinderen - een
zoon (22) en dochter (17) - moeten rondko
men van zo'n 300 euro per week. „Daar beta
len we alles van. Huur, zorgverzekering, kle
ren, eten en drinken. Mijn zoon is werkloos
en m'n dochter gaat nog naar school. Ik vind
echt niet dat ik zielig ben, maar het wordt wel
steeds moeilijker om de eindjes aan elkaar te
knopen."
Elmas heeft geen geld om de doktersrekening
te beulen. „Ik probeer niet ziek te worden.
Het eigen risico is zo hoog geworden, dat kan
ik gewoon niet meer opbrengen." Toch was
het een maand geleden raak. Na maanden
rond te hebben gelopen met een flinke ver
koudheid, lukte het Elmas niet meer om uit
haar bed te komen. Zo beroerd voelde ze zich.
Na lang wikken en wegen besloot ze naar de
huisarts te gaan. „Ik had een longontsteking
en moest meteen aan de antibiotica. Mijn fa
milie betaalde de medicijnen voor me. Zon
der dat geld had ik een groot probleem ge
had."
Dat haar familie de helpende hand bood, is
niet vanzelfsprekend. Zeven jaar geleden
scheidde ze van haar Thrkse man. „Dat was
een shock voor de hele familie, iedereen sprak
er schande van. Het is in mijn cultuur niet ge
bruikelijk dat de vrouw een scheiding aan
vraagt"
„Maar ik zag geen andere uitweg. Mijn man
was alleen maar aan het werk. Hij wilde niets
ondernemen met mij en de kinderen. Ik deed
niks, zat thuis en moest het huis schoonma
ken. Daar kon ik niet langer mee leven. Het
duurde zeventien jaar voordat ik van hem
durfde te scheiden."
Elmas maakte haar mbo-opleiding af, waar
Elmas Kaya: Ik probeer niet ziek te worden. Het eigen risico is zo hoog geworden, foto Sebastiaan Rozendaal
mee ze als tiener had moeten stoppen op het
moment dat ze werd uitgehuwelijkt. „Ik wil
de ook iets betekenen voor de maatschappij.
Als secretaresse heb ik een paar baantjes ge
had. Dat was geweldig. Ik heb laten zien dat ik
een sterke vrouw ben, die niet wil opgeven."
Sinds een paar weken heeft Elmas een 'partici-
patiebaan'. Met behoud van haar uitkering
werkt ze vier dagen per week als baliemede
werker bij een letselschadebureau in Amster
dam. Zo hoopt ze straks weer in een 'echte'
baan aan de slag te kunnen.
In haar vrije uurtjes gaat Elmas op pad met an
dere allochtone vrouwen. Vrouwen die - in te
genstelling tot Elmas - de Nederlandse taal
niét machtig zijn. „Veel van mijn vriendinnen
weten niet hoe ze huur- of zorgtoeslag moe
ten aanvragen. Daar help ik ze bij. Ze lopen
een hoop geld mis, waar ze wél recht op heb
ben."
Elmas is trots op haar baan en het vrijwilli
gerswerk. „Ik verdien er geen cent extra door,
maar ik hoef niet meer de hele dag thuis te zit
ten. Dat vond ik verschrikkelijk. Ik hoop dat
ik op een dag weer een volwaardige baan heb.
Want in Nederland is het een drama om in de
bijstand te zitten."
Wie: Pablo Schrader (32)
Wat: verstandelijke gehandicapt
Woont in: Rotterdam
Inkomen: 753 euro
Pablo Schrader is ernstig verstandelijk
gehandicapt en zwaar autistisch. Hij
kan niet praten en als hij te moe
wordt kan hij een epilepsieaanval krij
gen. Zijn vader Kees Marges (68) is zijn spreek
buis. „Pablo is zo zwaar gehandicapt ben, dat
hij in aanmerking zou komen om in een instel
ling te wonen. Maar wij willen hem graag
thuis laten wonen en zelf voor hem zorgen zo
lang we dat kunnen. Geen enkele zorginstel
ling, ook de allerbeste niet, kan hem de zorg le
veren die wij hem geven."
Er dreigen diverse bezuinigingen op zijn dag
verblijf en op het gehandicaptenvervoer. „Pab
lo moet 24 uur per dag iemand in de buurt
hebben. Hij kan niet zonder begeleiding naar
buiten, want dan krijgt hij gegarandeerd een
ongeluk. Hij kan dus ook niet zelfstandig rei
zen. Overdag gaat hij naar een dagverblijf en
leert daar steeds zelfredzamer te worden. Ze
stimuleren hem om dat wat hij kan, ook te
gaan doen."
Het dagverblijf van Pablo doet dat al tiental
len jaren zo, maar politici hebben dat zorgmo-
del volgens vader Marges onlangs ontdekt als
of het een nieuw idee was. „Jammer dat ze zo
slecht weten wat verstandelijk gehandicapten
zijn en wat er in hun zorgwereldje gebeurt. Ei
genlijk zouden zijn dagverblijf en Pablo mo
del kunnen staan voor waar de regering naar
streeft: kijk naar wat iemand kan en ontwik
kel dat verder en woon thuis zolang het nog
kan. Ik weet niet of hij over twee jaar nog naar
zijn dagverblijf kan. De bezuinigingen die de
regering gaat doorvoeren kunnen er toe lei
den dat zijn dagverblijf gaat verdwijnen en
dat verstandelijk gehandicapten naar een dag
verblijf moeten dat nog dichterbij is, maar
niet de zorg kan leveren die hij nodig heeft.
En waar ze ook niet de tijd en de mensen heb
ben om iedereen goed te observeren."
Nu is dat al moeilijk, maar als er nog minder
geld voor beschikbaar is en als de gemeenten
er geen geld voor hebben, zal de zorg steeds
slechter worden, vreest Marges. „Dan weten
we zeker dat ze er niet meer bij horen. Jam
mer dat zij niet goed zijn in actievoeren om
de bezuinigingen tegen te houden. Jammer
dat ze daarom zo makkelijk vergeten worden
en het geld voor hun zorg misbruikt kan wor
den om het huishoudboekje van de regering
op orde te brengen. Misschien wel om het
geld te betalen voor die bank, waar de mana
gers zo'n puinhoop van hebben gemaakt."
