spectrum
-C-~
'Buitenlandse politici
veranderen de feiten
over de Sovjet-zege'
Keerpunt
i
1%
i De Slag om Stalingrad, die duurde van
23 augustus 1942 tot 2 februari 1943, werd
het keerpunt van de Tweede Wereldoorlog.
Vanaf het moment dat de Duitse legers wa
ren verslagen, werd duidelijk dat de nazi's
de oorlog niet meer zouden winnen.
Aanvankelijk leken het Duitse 5e en 6e Le
ger het Rode Leger te vernietigen, maar
toen de gevechten zich verplaatsten naar de
stad zelf, konden de Sovjets dankzij huis-
aan-huisgevechten de aanval weerstaan.
i Het Duitse leger werd vernietigd; 470.000
Wehmacht-militairen kwamen om, 130.000
militairen werden krijgsgevangen gemaakt,
van wie slechts 6000 terugkeerden naar
Duitsland.
Tijdens de Slag om Stalingrad sneuvelden
700.000 Sovjetmilitairen en kwamen
100.000 burgers om het leven.
Zaterdag 2 februari 2013
d.at is in Rusland, waar de Grote Vader
landse Oorlog elk jaar zo uitgebreid moge
lijk wordt herdacht met televisieseries,
films en boeken. Het Westen bedankt ech
ter alleen de Amerikanen, Britten en Cana
dezen voor de bevrijding. De Sovjet-Unie
krijgt amper lof toegezwaaid en al hele
maal niet vanwege de Slag om Stalingrad.
Toch vielen de meeste slachtoffers tijdens
de Tweede Wereldoorlog aan Sovjetzijde;
ruim 23 miljoen burgers en soldaten. Het
gebrek aan erkenning steekt de Russen.
Niet alleen Letoenovskaja in de kerk op
Mamajev Koergan. Ook museumdirecteur
Oesik. Onrustig loopt hij rond in zijn ka
mer. „Ja, natuurlijk doet dat zeer", zegt hij
verbitterd. „Ik heb twee ooms verloren
door de oorlog. Jonge mensen gaven hun
leven voor een ander. Na Stalingrad heb
ben we Boedapest en Warschau bevrijd.
Uiteindelijk zaten we in Berlijn."
In de triomfzaal van het museum luisteren
honderd overlevenden van de Slag om Sta
lingrad naar een herdenkingsconcert. Een
van hen is de 79-jarige Ljoedmila Moekovi-
na. Terwijl haar generatiegenoten na af
loop snel hun jas pakken, vertelt ze op een
bankje in de hal over haar oorlogsverle
den. Hoe Stalingrad in vlammen stond
door de Duitse bombardementen. Maar
dat ze haar leven dankt aan een Duitse sol
daat, die haar een doortocht gaf naar een
wijk waar minder werd gevochten.
Met haar broze stem blijft ze herhalen dat
de wereld Stalingrad niet mag vergeten en
haalt uit naar degenen die dat wel doen.
„Vraag maar aan jouw politici, aan jouw
land, waarom ze ons niet bedanken. Dat
moet je niet bij mij doen. Dit is politiek.
We waren na de oorlog de vijand van de
Amerikanen. Het socialisme tegenover het
kapitalisme."
De Koude Oorlog zette de toon. In het
Grand Café in het centrum van Volgograd
is het voor Valera Loenjev (27) en Dmitri
Vernjak (28) duidelijk waarom de geschie
denis hun land niet de waardering geeft
die het verdient. Tegenover het café
brandt het eeuwige vuur voor de slachtof
fers van de oorlog. Bloemen en een solda-
tenhelm met gaten liggen ernaast. „Buiten
landse politici veranderen bewust de fei
ten over onze overwinning, zoals Poolse
nationalisten graag doen", zegt Vernjak ge
frustreerd. „Ze zien ons als de vijand, van
wege de rol van de Sovjet-Unie."
Loenjev kijkt naar de andere overwinnaar
van de Tweede Wereldoorlog, die vervol
gens het tijdsbeeld in het West-Europa
van na de oorlog bepaalde. „De Verenigde
Staten kwamen met hulp en sindsdien do
mineren ze Europa, dat doet wat Amerika
zegt. Maar wij worden negatief afgeschil
derd. Wij krijgen het verwijt dat we Oost-
Europa hebben bezet, terwijl de Verenigde
Staten in het Westen ook hun ideologie
hebben verspreid. Zo slecht hadden lan
den als Polen het niet. Het levensniveau
lag daar hoger dan in de Sovjet-Unie."
Vernjak en Loenjev beseffen dat hun land
te maken heeft met een negatief imago,
waar Rusland moeilijk van loskomt. Vern
jak richt zich op de Westerse politici. „Als
zij positiever over ons gaan praten, volgen
de burgers vanzelf. Negatieve beelden ko
men van pas, omdat iedereen strijdt om
olie en gas, zoals in Afghanistan, Irak en
Syrië." Loenjev vult aan: „Politici hebben
een buitenlandse vijand nodig om de bur
ger af te leiden van de eigen problemen."
Volgograd staat tijdens de herdenking vol
op in de belangstelling. Gasten uit binnen-
en buitenland komen naar de stad om de
parade te aanschouwen. De vier dagen er
voor oefenen Russische soldaten voor de
optocht. Ze krijgen instructies waar ze
moeten staan en hoe ze moeten kijken.
Luid klinkt het 'hoeraaaaaaa' uit de kelen
van mannen en vrouwen over het plein
als de overwinning wordt gevierd. Straf
marcheren ze daarna over het plein. Ge
weerschoten knallen in de lucht. Dit jaar is
het zeventig jaar geleden, een mooi rond
getal, maar hierna sterft de aandacht voor
Volgograd/Stalingrad. Museumdirecteur
Oesik beseft het. Hij is daarom extra blij
met het bezoek van een buitenlandse jour
nalist. „Ben jij weieens op de televisie ge
weest in je eigen land om hierover te ver
tellen?" Hij maakt zijn ogen groot van on
geloof als hij hoort dat het antwoord nega
tiefis. „We moeten hierover blijven pra
ten. Jij als journalist moet dat doen. Onze
veteranen komen nauwelijks in het buiten
land. Van de honderd is er een in de Vere
nigde Staten geweest. Het is te duur voor
hen. Een visum betalen, vliegen en dat van
een pensioen van 12.000 roebel." Omgere
kend zo'n 295 euro per maand.
In de kerk op Mamajev Koergan peinst
Letoenovskaja over hoe de wereld te vertel
len over de Slag bij Stalingrad. Ze beseft
dat haar land ondanks de opofferingen
geen erkenning krijgt in het buitenland,
vanwege de Koude Oorlog. Ze richt zich
op de gewone burger. „Het begint bij de
waarheid. Het draait om de feiten. Die
moeten de mensen weten, want politici
vertellen alles alleen in hun voordeel."
reageren?
spectrum@depersdienst.nl
September 1942. Militairen van het Rode
Leger vechten in het verwoeste Stalingrad
tegen de Duitsers. foto AKC Images
